به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، علامه محمدباقر مجلسی از جمله فقهای ارزشمند و تاثیرگذار در عالم شیعه و اسلام است که آثار و برکاتش در جامعه اسلامی جاری است. او یکی از تاثیرگذارترین فقهای شیعه است و شاگردان بسیاری نیز تربیت کرده است.
به مناسبت بزرگداشت این عالم و فقیه بزرگ به معرفی او، آثارش و برخی اقدامات ارزنده‌ای که در طول حیات خود انجام داده است می‌پردازیم.
محمدباقر مجلسی معروف به علامه مجلسی و مجلسی ثانی فقیه شیعه در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی بود. معروفترین اثر او بحارالانوار است که مجموعهٔ بزرگی از احادیث را گردآورده‌است. او در سال 1037 هجری شمسی در اصفهان به دنیا آمد و در سال 1110 هجری قمری چشم از جهان فرو بست.
محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، از فقیهان و محدثان مشهور شیعه در قرن یازدهم هجری بود. علامه مجلسی از میان شاخه‌های علوم اسلامی بیش از همه به حدیث‌نگاری علاقه داشت و به اخباریان نزدیک بود. مشهورترین کتاب او، مجموعه پرحجم حدیثی به نام بحارالانوار است که نقش بارزی در احیای جایگاه حدیث در منظومه معرفت دینی داشت.
او با تربیت شاگردان و آثار پر تعداد خود که بسیاری از آنها را به زبان فارسی و برای استفاده عموم مردم نگاشت، بر فرهنگ شیعی و روش‌های علمی علمای پس از خود تاثیر گذاشت.
علامه مجلسی به دلیل همکاری با حکومت صفویان و نقش بارز سیاسی و اجتماعی‌اش در آن دوران از شهرت زیادی برخوردار است. وی در دوران سلطنت شاه سلیمان صفوی به مقام «شیخ الاسلام» رسید و در دوران سلطان حسین صفوی صاحب نفوذ بود.
پدرش محمد تقی مجلسی مشهور به مجلسی اول از بزرگان و مجتهدان سرشناس عصر خویش و از شاگردان شیخ بهایی، ملا عبدالله شوشتری و میرداماد بود.
علامه مجلسی محقق پر کارى بـود که در عمر شریف خود لحظه‌اى از تألیف و تحقیق دست برنداشت و تـوانست کتابخانه بزرگى را که یادگار نیاکانـش بـود غنـى تر و پـر بارتر ساخته و برای استفاده علاقه منـدان در اختیار دانـش پژوهان قرار دهد.
او براى به دست آوردن کتب نادر و کمیاب به کشورهاى دیگر از جمله یمـن مسافرت کرد. به دست تواناى علامه مجلسـى کتب زیادى نگارش یافت که به دو بخـش، تألیفات فارسـى و عربى قابل تقسیم است.
خاندان مجلسی
شهرت این خاندان به نام مجلسی را به دلیل داشتن مجالس پر شور توسط جد آنان یا به دلیل تخلص مجلسی در اشعار جدش دانسته‌اند. نقل دیگر آن است که چون محمدتقی در روستای «مجلس» اصفهان می‌زیسته است، این خاندان به مجلسی معروف شدند.
نیای خاندان مجلسی حافظ ابونعیم اصفهانی از محدثان و حفاظ است. پدربزرگ محمد باقر، «ملا مقصود» نیز اهل شعر، ادب و فضل بوده است. جده پدری مجلسی دختر کمال الدین شیخ حسن عاملی نطنزی اصفهانی است. محدث نوری برادران مجلسی، میرزا عزیزالله و ملا عبدالله را مدح کرده است. آمنه بیگم مشهورترین خواهر مجلسی همسر ملا صالح مازندرانی و عالم دینی بوده است.
اساتید و شاگردان
درباره مراحل تحصیل محمد باقر مجلسی آگاهی‌های روشنی در دست نیست. ظاهرا او بیش از هر استاد دیگری نزد پدرش محمد تقی مجلسی آموزش دیده است و از آنجا که پدرش از شاگردان شیخ بهایی بود، می‌توان از تاثیر اندیشه‌های شیخ بهایی بر علامه مجلسی به واسطه پدرش محمد تقی مجلسی سخن گفت. افزون بر آن محمد باقر مجلسی از بسیاری از علمای دوران خود حدیث شنیده و از آنان اجازه روایت داشت که از مهم‌ترین این افراد باید به ملا صالح مازندرانی، ملا محسن فیض کاشانی و شیخ حر عاملی اشاره کرد.
محمد باقر مجلسی، شاگردان بسیار و مجالس درس متعددی داشته است. برخی منابع، شاگردان او در مجالس درسش را بالغ بر هزار تن ذکر کرده‌اند. از بین شاگردان علامه برخی از مشاهیر علمای شیعه تربیت شدند که از آن جمله می‌توان به میرزا عبدالله افندی اصفهانی، سید نعمت الله جزایری، شیخ عبدالله بحرانی، محمد بن علی اردبیلی، میر محمد حسین خاتون آبادی و سید ابوالقاسم خوانساری یاد کرد.
جایگاه و اهمیت علمی
علامه مجلسی در علوم مختلف اسلامی مانند تفسیر، حدیث، فقه، اصول، تاریخ، رجال و درایه تخصص داشت و به نگارش آثاری در این زمینه‌ها پرداخت. او نویسنده‌ای بسیار پر کار بود و بر اساس برخی محاسبات، در طول حیات علمی خود (بعد از دوران بلوغ) به طور متوسط روزانه 67 سطر می‌نوشت که هر سطر به طور متوسط 50 کلمه داشته است.
بحارالانوار و سایر آثار حدیثی
علامه مجلسی بیش از هر چیز به نگارش مجموعه‌های حدیثی علاقه داشت و از میان کتاب‌های او بحارالانوار که مجموعه بزرگی از احادیث امامان شیعه است، بیش از همه شهرت دارد.
بازگشت به متون حدیثی و جمع آوری مجموعه‌های حدیثی و نیز شرح کتب حدیثی گذشتگان، جریانی بود که در دوران صفویان رواج یافت و ریشه در تلاش علمای شیعه برای پاسخ‌گویی به نیازهای عقیدتی دوران خود داشت. نگارش کتاب بحارالانوار نیز بخشی از توجه عمومی علمای دوران به حدیث و حدیث نگاری بود.
مجموع آثار عربی علامه مجلسی را تا 10 عنوان ذکر کرده‌اند که پر حجم‌ترین آنها بحارالانوار است که حدود 700 هزار سطر داشته و در یکی از چاپ‌های آن، 110 جلد است.
فارسی‌نگاری
علامه مجلسی کتاب‌ها و رسالات متعددی به زبان فارسی نگاشت، که تعداد آن را تا 49 کتاب و رساله شمارده‌اند. نگارش رسالات فارسی با هدف ترویج علوم دینی بین مردم عادی انجام می‌شد و رویه‌ای بود که مدتی پیش از علامه مجلسی آغاز شده بود، اما آثار مجلسی از شهرت بیشتری برخوردار شد و با استقبال بسیاری از فارسی زبانان همراه شد.
گرایش به حدیث
علامه مجلسی در دورانی زندگی می‌کرد که گرایش به حدیث و نیز گرایش‌های اخباری‌گری نزد علمای شیعه رواج بسیاری داشت. وی نیز بیش از هر چیز دلبسته علوم نقلی و بخصوص حدیث بود و حدیث امامان شیعه را مهم‌ترین منبع دریافت معارف دینی و فرامین شرعی می‌دانست و بر سایر علوم اسلامی بخصوص علوم فلسفی و عقلانی برتری می‌داد. در اندیشه علامه مجلسی و بسیاری از دیگر محدثان عصر او، حدیث امامان نه تنها یگانه منبع دریافت دانشهای مورد نیاز برای سعادت اخروی و هدایت انسان است بلکه، منبع معتبر و مهمی در همه زمینه‌های علم و دانش بشری نیز به شمار می‌رود.
مجلسی در منصب شیخ الاسلامی
علامه مجلسی از سال 1098 در زمان شاه سلیمان صفوی و در حالی که 61 ساله بود به منصب شیخ الاسلامی رسید. بعد از مرگ این پادشاه و جانشینی سلطان حسین، مجلسی از سوی پادشاه جدید بر منصب شیخ الاسلامی ابقا شد.
شیخ الاسلام در دوران صفویان علاوه بر دریافت وجوهات شرعی به نظارت بر اجرای احکام شرعی و دستگاه قضاوت، اداره امور مدارس و مساجد و زیارتگاه‌ها و تعیین ائمه جمعه و سایر مسائل مذهبی کشور می‌پرداخت.
کتاب‌شناسی
میرزا حسین نوری کتاب «اَلْفیْضُ الْقُدْسی فی تَرْجُمَة الْعَلّامَة الْمَجْلِسی» را به زبان عربی و در شش فصل (سخنان علما، اهمیت آثار، اساتید و شاگردان، آباء و اجداد، فرزندان و خاندان، تولد و وفات) در شرح حال محمدباقر مجلسی نوشته است که ترجمه فارسی آن از جعفر نبوی با نام «فیض قدسی» منتشر شده است.
مقبره علاّمه مجلسى و مدفونین در آن
مقبره علاّمه مجلسى در بقعه مجاور مسجد جامع عتیق است و مدفونین در آن عبارت اند از: شیخ شمس الدین محمّد؛ ملاّ محمّد تقى مجلسى؛ علاّمه ملاّ محمّد باقر مجلسى؛ آخوند ملاّ محمّد صالح مازندرانى؛ آقا محمّد هادى؛ آمنه بیگم مزبوره و بسیاری دیگر از بزرگان و علما که تعدادشان به 33 نفر می‌رسد.
روایتی از پدر علامه مجلسی و دعا برای فرزند
از ملا محمد تقى مجلسى، پدر علامه مجلسى نقل کرده‌اند که فرمـود: «در یکـى از شبها بعد از نماز شب یک حالت خـوشـى به مـن دست داد که فهمیدم هر حاجتى از خدا بخـواهـم برآورده مى‌شود و فکر کردم در امـور دنیا و آخرت چه چیز از خـدا مسئلت بنمایـم. ناگاه صداى گـریه محمـد بـاقـر از گهواره بلنـد شد. عرض کردم الهى به حق محمد و آل محمـد (صل الله علیه وآله) این طفل را مروج دیـن خـودت و نشر کننده احکام سید رسولانت قرار بده و او را موفق کـن به تـوفیقـاتـى که انتهایـى بـراى آن نبـاشـد». شکـى نیست که دعاى والـد در حق ایـن فرزنـد شایسته مستجاب و به درجات عالیه دست یافت.
وفات
محمدباقر مجلسی در شب 27 رمضان سال 1110قمری و در 73 سالگی در اصفهان از دنیا رفت. آقا جمال خوانساری بر وی نماز گذارد؛ وی بنا بر وصیتش در کنار مسجد جامع اصفهان و در جوار پدرش به خاک سپرده شد.
انتهای پیام/ ع
∎
نظر شما