ازن یکی از آلاینده‌های شش‌گانه تهران است که هر روز طی ساعات مختلف اندازه‌گیری و به شهروندان اطلاع‌رسانی می‌شود.

این آلاینده که طی ماه‌های اخیر بیشتر خود را در تهران نشان داده، موجب برخی نگرانی‌ها شده و حتی برخی اظهارنظرهای غیر کارشناسانه را نیز در پی داشته است.  

«حسین شهیدزاده»، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره نحوه اندازه‌گیری این آلاینده در پایتخت گفت: شرکت کنترل کیفیت هوا اندازه‌گیری و ارائه گزارش میزان گاز ازن را مانند سایر آلاینده‎‌های معیار از بیش از ۲۰ سال قبل در دستور کار خود دارد و بر اساس دستورالعمل تهیه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت که متولی این امر در کشور به شمار می‌روند، شاخص مربوطه محاسبه شده و در اختیار عموم قرار می‌گیرد. ذکر این نکته ضروری است که شاخص هر روز در پایگاه مهار (مرکز هماهنگی اطلاع‌رسانی) محیط زیست تایید و سپس اعلام عمومی می‌شود.

آن‌گونه که شهیدزاده اعلام کرده، براساس استاندارد روزانه تعیین شاخص کیفیت هوا (AQI)، محاسبه کیفیت هوا بین ساعت۱۱ صبح روز گذشته و ۱۱صبح هر روز انجام می‌شود و شاخص هر آلاینده در این بازه محاسبه شده و گزارش می‌شود.

لازم به ذکر است بر اساس استاندارد، نحوه محاسبه شاخص برای هر آلاینده متفاوت است. برای مثال برای ذرات معلق میانگین ۲۴ ساعته غلظت مد نظر قرار می‌گیرد و همین طور بیشینه غلظت ساعتی در شبانه روز و یا بیشنه میانگین ۸ ساعته در طول ۲۴ ساعت بر حسب نوع آلاینده باید ملاک قرار گیرد. در مورد آلاینده ازن مشابه استانداردهای جهانی و به دلیل حساسیت آن، هم شاخص بر اساس بیشترین میانگین ۸ ساعته محاسبه می‌شود تا آلوده‌ترین بازه زمانی روز مد نظر قرار گیرد و هم شاخص برای آلوده‌ترین ساعت روز محاسبه می‌گردد. در نهایت به منظور حفظ احتیاط بیشتر برای سلامتی شهروندان، بزرگترین شاخص بدست آمده از این دو روش محاسبه، به عنوان شاخص آن روز معرفی می‌گردد.

شهیدزاده در بخش دیگری از سخنان خود درباره ارتباط ازن و نور خورشید تصریح کرد: با توجه به ماهیت آلاینده ازن که تولید آن ارتباط زیادی به شدت تابش دریافتی از خورشید دارد، معمولا بیشترین غلظت در ساعات بعد از ظهر و به‌خصوص در روزهای گرم سال مشاهده می‌شود و با توجه به اعلام شاخص در ساعت ۱۱صبح، طبیعتاً شاخص اعلام شده برای ازن مربوط به بعد از ظهر روز قبل خواهد بود. برای حفظ سلامت شهروندان و اطلاع‌رسانی به موقع و امکان اخذ تصمیم لازم توسط شهروندان و مدیران شهری، شرکت کنترل کیفیت هوا از سال ۱۳۹۵ اقدام به ارائه شاخص برخط (آنلاین) در مورد آلاینده ازن و همین‌طور آلاینده ذرات معلق کرده‌است.

این شاخص ساعت به ساعت محاسبه می‌گردد و بر اساس آخرین ساعت، شاخص کیفیت هوا در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

لازم به ذکر است نحوه محاسبه این شاخص بر اساس روش سازمان محیط‌زیست آمریکاست و در مورد آلاینده ازن، ۸ ساعت آخر با تاکید بر آخرین ساعت دریافت داده در نظر گرفته می‌شود. بنابراین شهروندان می‌توانند به راحتی از آخرین میزان این آلاینده مطلع شوند.

در کنار تهیه این شاخص و به منظور امکان بهره‌مندی همه شهروندان و مسئولان از گزارش‌های به‌روز کیفیت هوا، طی چند سال گذشته روش‌های متنوعی توسط این شرکت ارائه شده‌ست که از آن جمله می‌توان به سامانه airnow.tehran.ir، پایگاه اطلاع‌رسانی air.tehran.ir و اپلیکیشن تلفن همراه کیفیت هوای تهران اشاره کرد.