نامه نیوز- گروه سیاست: در شرایطی که ایران توانست با فشار دیپلماتیک حکم دادگاه جبل الطارق برای توقیف نفتکش را عوض کند، شیطنت آمریکایی‌ها باعث شد تا دادگاهی در واشنگتن به بهانه تحریم‌ها حکمی دوباره برای توقیف این نفتکش صادر کنند. هرچند ابعاد حقوقی این مسئله در جای خود حائز اهمیت است اما به نظر می‌رسد ابعاد سیاسی این رویداد نیز مغفول مانده است. در این میان به سراغ «محسن جلیلوند» عضو هیئت علمی دانشگاه و کارشناس سیاست خارجی و روابط بین‌الملل رفتیم تا این ابعاد را در عرصه جهانی بررسی کنیم.

این استاد دانشگاه در ابتدا طی پاسخ به سوالی درباره سرنوشت احتمالی این کشتی گفت: این نفتکش حدود 120میلیون دلار ارزش دارد که رقم کمی برای کشورمان نیست، اما از جنبه حیثیتی و ملی نیز مورد توجه قرار دارد. آخرین اخبار خبرگزاری روسیه حاکی از این بود که نفتکش با خدمه جدید شروع به حرکت کرده است. در این شرایط باید دید واکنش ایالات متحده به این ماجرا چیست.

جلیلوند با اشاره به وضعیت حقوقی دادگاه‌ها گفت: جبل الطارق در نزدیکی مراکش قرار دارد و از نظر حقوقی تا حدی به این کشور نزدیک است و نفتکش به سمت مراکش -که فاصله اندک 20کیلومتری با جبل الطارق دارد- حرکت کرده و این یعنی آمریکا در اجرای حکم دادگاه دچار مشکل شده است. به نظر نمی‌رسد با این شرایط آمریکایی‌ها بتوانند نفتکش را توقیف بکنند.

وی در توضیح مکانیزم اجرایی رای دادگاه آمریکا درباره نفتکش ایرانی آدریان دریا گفت: اگر آمریکا پیگیر این ماجرا باشند و بر آن اصرار ویژه‌‌ای داشته باشند، می‌توانند از نیروی دریایی حاضر خود در مدیترانه استفاده کرده و خودسرانه مانع حرکت نفتکش شوند. اما قانونی که آمریکا برای توقیف نفتکش استفاده کرده، قانون مصوب سال 1977 هست که براساس آن رئیس جمهور آمریکا این اختیار را دارد که به کشورهای مختلف را به هر نحو مورد نظر تحریم کند. از آنجا که قاضی دادگاه گفته که این نفتکش برای سپاه پاسداران کار می‌کرده و از امکانات بانکی آمریکا نیز بهره‌مند بوده، لذا استدلال کردند که باید این نفتکش متوقف شود.

این تحلیلگر سیاسی با اشاره به ماجرای تهدید آمریکا برای لغو روادید ملوانان و خدمه کشتی به‌منظور ورود به آمریا و استعفای ناخدای کشتی گفت: این اقدام آمریکا شاید خارج از بحث حقوقی باشد ولی هرکشوری حق دارد درباره ارائه روادید به افراد مختلف تصمیم بگیرد اما ایران فعلا قصد دارد ناخدای کشتی را عوض کند. از آنجا که یکشنبه دادگاه جبل الطارق تعطیل است و دوشنبه می‌تواند درباره این ماجرا دوباره وارد شده و حکم نهایی داده و شکایت آمریکا مجددا بررسی شود.

جلیلوند در پاسخ به این سوال که آیا می‌تواند برای زیانی که در این مدت دیده و جلوگیری از توقف کشتی شکایت کند، اظهار کرد: وزارت خارجه ایران می‌تواند شکایت کند، اما شکایت ایران برای رفع توقیف یا درخواست خسارت باید بعد از رسیدگی به حکم دادگاه آمریکایی باید رسیدگی شود و این زمان زیادی خواهد برد، لذا کشتی فعلا جابه‌جایی خاصی نخواهد داشت. هرچند آمریکا قانونی دارد که می‌تواند با نیروی دریایی خودش نفتکش را متوقف کند زیرا طبق آن قانون هر حرکتی که منافع ملی آمریکا را در دریاهای آزاد به خطر بیاندازد، قابل برخورد است. چیزی که واضح به‌نظر می‌رسد این واقعیت روشن است که انگلستان برای این اقدام از قبل با آمریکا هماهنگ بوده است. وی با اشاره به اینکه آمریکا خود تمایل دارد تا تنش دریایی را دوباره به خلیج فارس بکشاند تا حضور خود را توجیه کند، بیان داشت: هرچه تنش در خلیج فارس افزایش پیدا کند، حضور آمریکا نیز در منطقه افزایش خواهد یافت. آمریکایی‌ها قصد دارند در خلیج فارس ایران را از نیروی امنیت‌زا به نیروی امنیت‌زدا تبدیل کنند و وجهه امنیتی ایران را برای کشورهای منطقه عوض کنند، زیرا منتظر هستند ایران مانند ماجرای نفتکش انگلیسی، این بار منافع آمریکا را در خلیج فارس تهدید کند، اما ما باید هوشمندانه عمل کنیم و وارد دومینوی تنش آفرینی که زمین بازی طرف مقابل است نشویم.

این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در پایان با توصیه به عدم تنش در حوزه حقوقی و سیاسی گفت: البته گاهی دشمن تلاش می‌کند ما را در موقعیتی قرار دهد که ایران چاره‌ای جز مقابله به مثل نداشته و مجبور شود ادامه تنش را دنبال کند. در چنین موقعیتی ایران به عنوان یک دولت قدرتمند که اسم کشورش روی خلیج فارس است، ناگریز به ورود خواهد شد. حتی پیش از انقلاب نیز در ماجرای ظفار در عمان نیز غرب خود تنش را طوری ایجاد کرد که ایران ناچار به ورود شد و آن تنش را آن روز روس‌ها و چینی‌ها ایجاد کردند، اما امروز که تنش حاصل عملکرد انگلیس و آمریکاست، باید مراقب باشیم تا به‌شکلی هوشمندانه بازی جدیدی را شکل دهیم.