صاحبخبر - محمدرضا ستاری
یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان برای دومینبار در طول دو ماه گذشته به تهران سفر و با محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان دیدار کرد.
بن علوی در حالی دیروز وارد تهران شد که هفته گذشته وزارت خارجه عمان طی بیانیهای این سفر را در چارچوب روابط دوجانبه و مشورتهای مستمر بین دو کشور در ارتباط با مسائل دوجانبه و تحولات اخیر در منطقه دانسته بود. در همین راستا به گفته کارشناسان سفر قبلی بن علوی به تهران که در اواخر اردیبهشت ماه و به صورت از پیش اعلام نشده صورت گرفته بود، بیشتر با محوریت تشدید تنشها میان ایران و آمریکا در منطقه خلیج فارس انجام شد؛ سفری که همزمان شده بود با حملات مشکوک به شش کشتی در دریای عمان و نیز متعاقب آن ماجرای سرنگون کردن یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در حریم هوایی ایران.
به همین دلیل عمان که از طول سالهای گذشته همواره نقش میانجی را در تحولات منطقه به خصوص مسائل مرتبط با ایران ایفا کرده است، با فرستادن بن علوی به تهران بار دیگر درخصوص این نقش بر سر زبانها افتاد. به گفته ناظران پس از نقش عمان در مذاکرات ابتدایی میان ایران و آمریکا در سال 92 که درنهایت دو سال بعد منجر به توافق هستهای برجام شد، این موضوع بار دیگر در تابستان سال گذشته و همزمان با تشدید تحریمهای آمریکا علیه ایران که موج اول آن مرداد ماه 97 اعمال شد در دستور کار قرار گرفت به طوری که بن علوی در همان ماه پس از سفر به آمریکا به ایران نیز سفر و با مقامات کشورمان گفتوگو کرد. هرچند پس از این سفرها اعلام شد که عمانیها آنطور که گمانهزنی میشد حامل پیام از واشنگتن به تهران نبودهاند.
میانجی میان تهران و لندن؟
خود بن علوی پس از دیدار دو ماه قبل خود با ظریف در تهران، هنگام مراجعتش به مسقط طی گفتوگویی با روزنامه شرق الاوسط، هنگامی که از وی سوال شد که آیا کشورش بار دیگر نقش میانجی را میان ایران و آمریکا بر عهده گرفته است، این مطلب را نه تایید کرد و نه تکذیب اما در ادامه گفت که بسیار از تشدید تنشها در منطقه نگران هستیم زیرا درصورت وقوع یک درگیری، نه تنها منطقه بلکه تمام دنیا از این قضیه آسیب خواهند دید. به همین دلیل است که عمان همراه با سایر کشورها برای کاستن از میزان تنشهای موجود تلاش میکند.
با این حال ظهر روز گذشته محمدجواد ظریف و یوسف بن علوی وزیران خارجه ایران و عمان در دیدار خود با مرور همکاریها و روابط خوب دو کشور، ضمن تاکید بر اهمیت تداوم رایزنیهای تهران و مسقط، درخصوص آخرین تحولات منطقهای و بینالمللی، تبادلنظر و رایزنی کردند. به گفته ناظران، حضور دوباره بن علوی در تهران این بار هرچند بیشتر مربوط به تنشهای جاری در منطقه بوده، اما جنس آن با دو ماه قبل تفاوت دارد. به گفته این کارشناسان بن علوی اکنون برای میانجیگری میان ایران و بریتانیا بر سر موضوع نفتکشها به تهران سفر کرده است.
گفتنی است دولت محلی جبل الطارق که تحت قیمومیت بریتانیا قرار دارد، ماه گذشته یک سوپر نفتکش حامل نفت ایران را به بهانه دور زدن تحریمهای اتحادیه اروپا با دخالت تفنگداران دریایی انگلیسی توقیف و علیرغم اعتراض شدید ایران به این موضوع که از آن به عنوان دزدی دریایی یاد کرده بود، به مدت 30 روز دیگر توقیف این نفتکش را تمدید کرد. به موازات این اقدام، ایران نیز یک نفتکش انگلیسی را در تنگه هرمز به دلیل نقض قوانین بینالمللی توقیف کرد. همین امر که به بگومگوهای سیاسی میان تهران و لندن دامن زد، علیرغم اشاره تلویحی حسن روحانی به آزادسازی کشتی انگلیسی در قبال آزادی محموله نفت ایران، باعث شد تا انگلیسیها با فرستادن کشتیهای نظامی خود به اسکورت ناوگانشان در خلیج فارس و تنگه هرمز مبادرت کنند.
به همین دلیل اکنون کشورهای منطقه به خصوص بازیگرانی که به ایران نزدیک هستند، به واسطه تحت تاثیر قرار گرفتن عبور و مرور کشتیهایشان برای صادرات نفت، این بار از نوع دیگری از در میانجیگری درآمدهاند به طوری که پیش از سفر یوسف بن علوی به تهران، عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق نیز به صورت غیرمنتظره وارد ایران شده و با حسن روحانی دیدار کرد. این سفر که دوشنبه هفته پیش صورت گرفت و چند روز بعد رسانهای شد همزمان بود با اعلام برخی از رسانههای عربی مبنی بر آمادگی عراق و مصر برای کاهش تنش میان ایران و عربستان سعودی. هرچند با توجه به روابط میان ایران و مصر این گمانهزنی مقداری جای سوال دارد، اما با توجه به روابط میان تهران و بغداد، عراقیها از چند منظر تلاشهای بیوقفهای را برای کاهش تنشها در منطقه انجام میدهند. نخست اینکه آنها بارها تاکید کردهاند که درصورت بروز یک درگیری در منطقه، پای کشور آنها نیز به این منازعه باز خواهد شد. در نتیجه بسیار از این موضع نگران هستند. از سوی دیگر با توجه به پیوندن اقتصادی و سیاسی میان ایران و عراق، موضوع تحریمهای آمریکا و تحت فشار قرار گرفتن عراق برای کاهش مراودات با ایران، موضوعی مهم برای مقامات بغداد تلقی میشود. از سوی دیگر مسئله صادرات نفت عراق از خلیج فارس و تنگه هرمز نیز در شرایط کنونی برای مقامات عراقی نوعی چالش محسوب میشود که به گفته برخی از ناظران، ایران در این خصوص به نخست وزیر عراق در تهران تضمینهایی را ارائه داده است.
در همین رابطه پیوند خوردن سفر یوسف بن علوی به تهران و همزمان شدن آن با سفر غیرمنتظره عادل المهدی و نیز اعلام آمادگی برخی از کشورهای اروپایی و حتی ژاپن برای کاستن از بار تنشهای کنونی، در شرایط فعلی میتواند علاوه بر باز نگاه داشتن پنجره دیپلماسی، در نزدیک شدن تدریجی دیدگاهها و کاستن از واگراییهای موجود به خصوص در میان کشورهای منطقه نقش قابل توجهی داشته باشد.
همه کشورها باید قوانین بینالمللی دریانوردی را رعایت کنند
یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان روز گذشته پس از دیدار با محمدجواد ظریف، با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان نیز دیدار کرد.
شمخانی دراین ملاقات با تاکید بر مشی پایدار جمهوری اسلامی ایران در پیگیری مناسبات مبتنی بر خویشتنداری و تفاهم با همسایگان تصریح کرد؛ برخی کشورهای منطقه با اقدامات و رفتارهای شتابزده ومتکبرانه ضمن از میان بردن زمینه تفاهم و گفتوگو، امکان مدیریت بحرانهای منطقهای را با چالشهای جدی روبهرو ساختهاند. علی شمخانی همچنین با اشاره به توقیف یک کشتی نفتکش در تنگه هرمز و هیاهوی ایجاد شده از سوی برخی کشورهای غربی و منطقهای خاطرنشان ساخت: ما معتقدیم همه کشورها باید قوانین بینالمللی دریانوردی را برای حفظ امنیت رعایت کنند و در این زمینه میان هیچ کشوری تمایز قائل نیستیم. برخلاف راهزنی دریایی انگلیس که در جبلالطارق یک محموله نفتی ایران را به صورت غیرقانونی توقیف کرد؛ اقدام ایران کاملا حقوقی و در راستای اعمال مقررات دریایی و حفظ امنیت دریانوردی صورت گرفته است. بن علوی نیز ضمن تاکید بر لزوم بهرهگیری از تجربیات گذشته برای جلوگیری از افزایش تنش در منطقه و پرهیز از اقداماتی که به توسعه بیثباتی و ناامنی دامن میزند بر خاتمه استفاده از ابزارهای نظامی برای رفع اختلافات سیاسی تاکید کرد. وی افزود؛ همه کشورها بایستی مقررات ایمنی را بهویژه در منطقه تنگه هرمز رعایت و از اقداماتی که موجب ایجاد و تسری بحران و یا تحمیل هزینههای غیرضرور به تجارت خود و دیگران میشود اجتناب کنند.∎
نظر شما