سعید تهرانی
در همه کشورها پدیده مهاجرت از روستا به شهر وجود دارد، ناگفته پیداست کشور ما هم از این امر مستثنی نیست. متاسفانه در این چند سال اخیر مردم روستاها نه توان زندگی در شهرها را دارند و نه تمایلی به ماندن در روستاها را دارند. برای آنها این عبارت از آنجا رانده و از اینجا مانده مصداق پیدا کرده است. تنها یک دست کمک رسان و یارگیر میتواند به نجات آنها بیاید و زندگی آنها را در روستایی که وطن خود میدانند بهبود ببخشد.
فقر و محرومیت، مشکلات اقتصادی و نیز عدم اشتغال که یک رابطه دوسویه با مهاجرت دارد زمینه ساز کوچ به شهرها به خصوص برای قشر جوان و تحصیلکرده اهالی یک روستا شده و بدون شک فروپاشی یک روستا را در پی خواهد داشت. وقتی در یک روستا امکانات و تسهیلات فراهم شود یقینا مردم آن روستا از زادگاه خود تمایل به مهاجرت نخواهند داشت حتی برعکس آن مهاجرت معکوس هم اتفاق خواهد افتاد. مسوولین باید توجه داشته باشند که اگر خواهان پیشرفت کشور خود هستند باید تسهیلات برای مردم روستاها فراهم کنند و با طرحها و الگوهای مناسب اشتغالزایی را به وجود بیاورند و باعث آبادانی و رونق روستاها شوند. پس باید دست به دامان بنیاد برکت شد که کمک رسان این مردم باشد.
بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، در راستای سیاستها، مأموریتها، به منظور محرومیتزدایی، اشتغالزایی، توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی و توزیع عادلانهی امکانات و منابع در روستاها و مناطق محروم و کمتر توسعه یافته، نهضت اشتغالزایی پایدار و ایجاد فرصتهای کسبوکار را با توجه به الگوها و طرحهایی تحت عناوین سحاب، آسمان و آفتاب، که براساس توسعه اشتغال، احیای ظرفیتهای توسعه ای و افزایش تولید ملی حاصل شده است، طراحی کرده است.
بنیاد برکت زمینه تور یک روزه ای را برای اصحاب رسانهها فراهم کرد تا از چند روستای شهرستان بیجار از توابع استان کردستان بازدید کنند و از نزدیک شاهد اجرای طرحهای اشتغالزایی باشند.
اولین بازدید روستای گوندک از شهرستان بیجار بود. در طول مسیر قبل از رسیدن به روستا، در اتوبوس، مدیر روابط عمومی بنیاد برکت توضیحاتی در مورد طرحها که چه هستند و چه تعاریفی دارند بیان کرد: طرح سحاب (سرمایهگذاری حمایتی اشتغال برکت)، بخشی از اجرای مدل جامع توسعهی مناطق محروم و روستایی را پشتیبانی مینماید. در این مسیر و در چارچوب ظرفیتهای محیطی، در ابتدا زمینههای ایجاد کسبوکار تعیین میشود و پس از سنجش و تطبیق اهلیت فنی افرادی که تمایل به کسبوکار تعریفشده دارند؛ فرآیندهای تأمین منابع و اخذ مجوزهای قانونی طی میشود. طرح آسمان (سرمایهگذاری مردمی و اشتغال نیروی انسانی)، با بهرهگیری از چارچوب معیشت پایدار و تمرکز بر تمامی ابعاد معیشتی جوامع (انسانی، اجتماعی، مالی، زیرساختی و طبیعی) گام بر میدارد.
طرح آفتاب (فقرزدایی و توانافزایی برکت)، با تمرکز بر دو بعد 1- توانمندسازی اعضای جوامع محلی و 2- تکمیل زنجیرههای مربوط به کسبوکارها، زمینه فقرزدایی را فراهم میآورد. وی ادامه داد: بنیاد برکتِ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در سال گذشته برای جلوگیری از مهاجرت و نیز فقرزدایی 10 هزار طرح اشتغالزایی را با 40 هزار فرصت شغلی ایجاد کرده است، که بخش اعظم آن در قالب طرح سحاب در مناطق محروم و روستاها راهاندازی شده و برای سال 1398 نیز عملیاتی کردن 30 هزار طرح اشتغالزایی با 72 هزار فرصت شغلی را، با اولویت مناطق سیلزده، در دستور کار دارد. لازم به توضیح است بنیاد برکتِ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، این طرحهای اشتغالزایی را در سال 1398 در 26 استان، 155 شهرستان و 6 هزار روستا ایجاد خواهد کرد.
در ادامه مرتضی نیازی مدیر طرحهای اجتماع محور بنیاد برکتِ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، گفت: سه چالش اساسی پیش روی بنیاد است که اصلی ترین آنها پایین بودن نسبت اشتغال به جمعیت است، کم بودن بهره وری نیروی کار و در آخر افزایش مهاجرت روستاییان به مناطق شهری برای اشتغال.
وی بیان کرد: بار تکفل ایران نشان از خالی بودن ظرفیت عظیمی در کشور است، بار تکفل همان نسبت تعداد افراد غیرشاغل به تعداد افراد شاغل در خانواده است. ایران با کشورهای دیگر از نظر مقایسه آمار بهرهوری وضعیت خوبی ندارد و متاسفانه فرصتهای شغلی به صورت نامتوازن ایجاد شدهاند. بار تکفل با توجه به آمار سال ۲۰١۷ میلادی در ایران ۳.۴ است که میانگین بار تکفل در کشورهای خارجی ۲.۳، در کشورهای آسیایی ۲.۲ و در چین که یکی از عوامل پیشرفت این کشور به حساب میآید 1.85 است. وی گفت: فرصتهای شغلی در ایران بسیار نامتوازن است، در شهرها فرصتهای خوبی ایجاد شده است و در مقابل در روستاها ایجاد نشده است. 25 درصد ایران روستایی هستند، اگر این روند ادامه داشته باشد تا ۱۰ سال آینده این نسبت به ۱۸ درصد میرسد.یکی از دلایل اصلی کاهش جمعیت روستاییان، نبود فرصتهای شغلی و به خطر افتادن معیشت پایدار روستاییان است. نیازی گفت: اولویت اشتغالزایی در صنعت است و از ظرفیت روستاها استفاده نشده است، نبود الگویی سازگار با کسبوکارهای روستایی و عدم پیشبینی سازوکارهای اجرایی از عواملی است که موجب عدم بهره از ظرفیت روستاها در بحث اشتغالزایی شده است.
وی ادامه داد: طرحهای اشتغال روستایی استان کردستان اجتماع محور و بنگاه محور است و با توجه به طرحهایی که قبل تر گفته شده است اشتغال را براساس آن مدلها در نظر گرفتیم. همچنین علاوه بر منابع نقدی به تولید، بازاریابی و استقرار زنجیره عرضه را نیز پیش بینی کردیم. وی میگوید: 10 هزار طرح اشتغالزایی در سال گذشته اجرایی شده است که 200 طرح از این تعداد در استان کردستان انجام شده است. در کل بنیاد یک هزار و 826 طرح اشتغالزایی و توسعه ای در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته استان کردستان اجرایی و عملیاتی کرده است.
به روستای گوندک از توابع شهرستان بیجار در استان کردستان رسیدیم. بعد از استقبال صمیمی و گرم اهالی روستا، یکی از مطلعین گفت: در دهه هفتاد ۷۵ خانوار با جمعیتی در حدود ششصد تا هفتصد نفر در روستا ساکن بودند، اما در سالهای ۸۰ تا ۸۴ مردم روستا را ترک کرده و به شهرهای دیگری مثل تهران، کرج و خود بیجار مهاجرت کردند، در اواخر سال ۹۵ از آن آمار ۷۵ خانوار فقط ۵ خانوار در روستا باقی ماندند و روستا کاملا حالت متروکه به خود گرفت. با اجرایی شدن طرحهای اشتغال زایی اجتماع محور بنیاد برکت حالا ساکنین روستا به ۳۸ خانوار رسیده و صحبتهای اهالی خبر از بیشتر شدن از این آمار نیز میدهد.
در ادامه کامبیز محمدی، مجری طرحهای اشتغالزایی اجتماع محور بنیاد برکت استان کردستان در جمع خبرنگاران گفت: این روستا در فاصله 26 کیلومتری شهر بیجار واقع شده که در چند سال اخیر بیشترین آمار مهاجرت را داشته است و آن نیز به دلیل مشکلات کسب و کار بوده است. شغل بیشتر مردم زراعت گندم به شکل دیمی بوده است که به دلیل خشکسالی و کمبود آبهای زیر زمینی این کار را کنار گذاشته اند. ما با توجه به مصوبه شورای اشتغال استان به این روستا ورود کردیم و با ارائه تسهیلات، مشاوره، ایجاد بازار اشتغال موجب مهاجرت معکوس اهالی این روستا شدیم و دورههای دامداری برای این افراد راه اندازی کردیم و پس از ایجاد زیر ساختهای لازم موضوع بعدی فروش محصولات است.
احمدی یکی از افراد روستا که تسهیلات از بنیاد برکت دریافت کرده بود گفت: 30 میلیون تومان تسهیلات از بنیاد برکت دریافت کردم و 16 راس دام خریدم و در روستا در حال دامپروری هستم.
یکی از جوانان که به روستا بازگشته بود و تحصیلات مهندس عمران داشت درباره روستا گفت: جادهها همه خاکی هستند و با کوچکترین باران همه جا پر از گل میشود. او اشاره به ساختمان مخروبه ای کرد که روزگاری مدرسهای بوده که در آنجا درس خوانده است، از نبود سرویس بهداشتی مناسب در منازل و خیلی مسائل دیگر ناراضی بود و میگفت تنها کمک بنیاد کافی نیست دولت هم باید آستین همت بالا بزند و کمک کند.
در ادامه به روستای خودلان یکی دیگر از روستاهای تابع بیجار رفتیم. این روستا جاده آسفالته داشت انگار کمی نسبت به روستای گوندک روتوش شده بود. در روستا مکانیکی وجود داشت که دو جوان در آنجا مشغول به کار بودند. یکی از آنها که 21 سال سن داشت گفت: 10 میلیون تومان از بنیاد برکت دریافت کرده ام و با آن توانسته ام این مکانیکی را راهاندازی کنم و نیز درآمد خوبی کسب کنم. بعد از آنجا به دو خانهای سر زدیم که زنان پا به پای مردان خود به کار قالی بافی مشغول بودند و قالی میبافتند که به آن فرش آهنی میگفتند. یکی از خانمها گفت: 30 میلیون تومان از بنیاد برکت تسهیلات گرفته ام دار قالی را برپا کردم. وی ادامه داد: بافت یک فرش 9 متری حدود یکسال طول میکشد تا تمام شود که پس از آن به قیمت 30 تا 40 میلیون تومان به فروش میرسد.
آخرین بازید اصحاب خبر از روستای خسروآباد بود که یک واحد پرورش شترمرغ داشت. آقای خزایی تسهیلگری که توانسته بود چرخه علمی پرورش شتر مرغ از جوجه کشی تا انتها را یکجا جمع کند.
خزایی گفت که ۱۵ سال ساکن کرج بوده، اما الان سه سالی هست که با مهاجرت معکوس به خسروآباد آمده است. دو سال را با سرمایه خودش مشغول به کار بوده، اما با کمک بنیاد برکت توانسته سه دستگاه جوجه کشی بخرد و به تولید ۴۰ جوجه شتر مرغ شده برسد که قبلا باید از شمال تخم میخریده و با تحمل ریسک آسیب رسیدن به تخمها آنرا به خسروآباد میرسانده است.
در روستای خسروآباد مسجدی بود به نام مسجد جامع خسروآباد، که یکی از مطلعین روستا درباره آن گفت: این مسجد نزدیک به 300 سال قدمت دارد و مربوط به دوره زندیه - دوره قاجاراست. مسجدی که با معماری زیبای خاص کردستان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
نظر شما