مرکز پژوهش های مجلس در حالی چهارمین گزارش فصلی خود از شاخص امنیت سرمایه گذاری در ایران را منتشر کرده که نتایج آن، نشان دهنده تضعیف امنیت سرمایه گذاری در جغرافیای کشور است و در این میان، پایتخت، بدترین شرایط را از نظر فعالان اقتصادی داشته است.

در شرایطی که دولت تلاش می کند تا با کنترل و ثبات بازار ارز و همچنین اجرای مشوق های سرمایه گذاری همانند اقامت پنج ساله برای سرمایه گذاران خارجی، امنیت سرمایه گذاری در کشور را تضمین کند، آخرین بررسی های بازوی کارشناسی مجلس نشان می دهد که شاخص امنیت سرمایه گذاری در پاییز سال گذشته روندی رو به کاهش داشته است.

به گفته مرکز پژوهش ها، امنیت سرمایه گذاری در ایران در پاییز 1397 برابر با 6.43 واحد از 10 (10 بدترین حالت) ارزیابی شده است؛ این در حالی است که نمره این شاخص در تابستان پارسال 6.32 بوده است و این به معنای افزایش 0.11 واحدی شاخص امنیت سرمایه گذاری و به معنای ساده تر، بدتر شدن وضعیت سرمایه گذاری در ایران است.

بهترین و بدترین مؤلفه های امنیت سرمایه گذاری

از سوی دیگر، فعالان اقتصادی مشارکت کننده در این پیمایش، در پاییز 1397 سه مولفه «عمل نکردن مسئولان ملی به وعده های داده شده»، «عدم احقاق حقوق قانونی در ادارات دولتی» و« اعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات حکومتی» را به عنوان نامناسب ترین مولفه های امنیت سرمایه گذاری ارزیابی کرده اند. در مقابل، مناسب ترین مؤلفه های امنیت سرمایه گذاری، نسبت به سایر مؤلفه ها در پاییز 1397 نیز شامل سرقت مالی (پول نقد، کالا، تجهیزات و ماشین آلات)، استفاده غیرمجاز از نام و علائم تجاری یا مالکیت معنوی و همچنین رواج توزیع کالای قاچاق بوده است.

این چهارمین دوره ای است که مرکز پژوهش های مجلس به طور متوالی به سنجش فصلی شاخص امنیت سرمایه گذاری در ایران دست می زند. نکته اما اینجاست که این شاخص همیشه روندی رو به افت داشته است و معنا و مفهوم آن، نامناسب تر شدن امنیت سرمایه گذاری در کشور است که عملا به تعطیلی کسب و کارها و واحدهای تولیدی، خروج سرمایه از واحدهای تولیدی و فعالیت های اقتصادی تولیدمحور و درنهایت، خروج سرمایه ها از کشور منجر شده است.

بررسی های نهاد پژوهشی مجلس همچنین نشان می دهد که تهران به عنوان پایتخت ایران، ناامن ترین فضا را برای سرمایه گذاران داشته است. در این پژوهش، استان های تهران، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام نامناسب ترین و در مقابل، استان های خراسان جنوبی، سمنان و قم مناسب ترین وضعیت را از نظر شاخص امنیت سرمایه گذاری نسبت به سایر استان ها در پاییز 1397 کسب کرده اند.

کدام صنایع بدترین شرایط را داشته اند؟

فعالان اقتصادی در این پایش، بدترین ارزیابی از وضعیت امنیت سرمایه گذاری را در حوزه صنعت (شامل همه صنایع و موارد مرتبط با ساختمان) و بهترین ارزیابی را در حوزه های هتل، رستوران، تهیه و توزیع غذا، نفت خام و گاز طبیعی و حوزه تأمین آب و برق و گاز داشته اند. این برای دومین بار است که فعالان اقتصادی، بدترین ارزیابی را نسبت به بخش صنعت اعلام می کنند. در تابستان 1397 نیز فعالان اقتصادی بدترین ارزیابی را در حوزه صنعت ارائه کرده بودند. به عبارت دیگر، در تابستان سال گذشته، از میان 9 حوزه فعالیت اقتصادی، فعالان اقتصادی در حوزه های صنعت (شامل همه صنایع و موارد مرتبط با ساختمان)، بدترین ارزیابی و در حوزه های ارتباطات و توزیع (حمل ونقل، انبارداری، عمده فروشی و خرده فروشی) بهترین ارزیابی را از وضعیت امنیت سرمایه گذاری در کشور ارائه داده بودند.

اما بهترین ارزیابی از وضعیت شاخص امنیت سرمایه گذاری به حوزه ارتباطات و توزیع (اعم از حمل ونقل، انبارداری، عمده فروشی و خرده فروشی) اختصاص داشته که در پایش فصل پاییز جای خود را به حوزه های هتل، رستوران و... داده است. علاوه بر اینها، یکی دیگر از شاخص هایی که در آخرین سنجش فصلی امنیت سرمایه گذاری از سوی مرکز پژوهش های مجلس مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته، «اختلال در کسب وکار بر اثر تحریم ها» بوده است که نشان می دهد به اعتقاد فعالان اقتصادی، اثرات سوء تحریم ها بر اقتصاد و عملکرد دولت بسیار زیاد بوده است.

روش شناسی امنیت سرمایه گذاری

گزارش مرکز پژوهش ها با استفاده از دو مجموعه داده های پیمایشی و آماری و شاخص کلی (ترکیب دو مجموعه داده پیمایشی و آماری)، تهیه شده است. براساس یافته های داده های پیمایشی این پژوهش در پاییز 1397، فعالان اقتصادی مشارکت کننده در این پیمایش از استان های ایلام، خوزستان و البرز نامناسب ترین ارزیابی و از استان های مرکزی، سمنان و یزد، مناسب ترین ارزیابی را از وضعیت امنیت سرمایه گذاری در استان های شان ارائه کرده اند. پس از تلفیق داده های آماری و یافته های پیمایشی در این پژوهش، استان های تهران، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام نامناسب ترین و استان های خراسان جنوبی، سمنان و قم مناسب ترین وضعیت را از نظر شاخص امنیت سرمایه گذاری نسبت به سایر استان ها در پاییز 1397 کسب کرده اند.

مقایسه شاخص امنیت سرمایه گذاری بین دو مطالعه تابستان 1397 تا پاییز 1397 نشان می دهد در پایش فصل تابستان 1397 به ترتیب سه استان قم، مرکزی و خراسان جنوبی جزو مناسب ترین ها ارزیابی شده بودند و سه استان کهگیلویه و بویراحمد، تهران و البرز به ترتیب جزو نامناسب ترین استان ها ارزیابی شده بودند. به گفته نهاد پژوهشی مجلس، این نتایج می تواند حاکی از فاصله میان ذهنیت فعالان اقتصادی با داده های آماری اقتصاد ایران نیز باشد. انتظار می رود بخشی از این فاصله با افزایش تدریجی در حجم نمونه های قابل قبول پیمایش به حداقل قابل تعمیم کاهش یابد.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com