به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی «ارتباطات سالم بین نهادهای دولتی و مردم» با حضور محمدجواد جاوید عضو هیئت‎ علمی دانشگاه تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن همتی پژوهشگر مسائل فرهنگی و توحید محرمی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات شنبه ۲۹ تیر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این برنامه همتی به سه پایه یا سه ساحت مهمی که جامعه را می‌سازد اشاره کرد و گفت: سه ساحت در طراحی استراتژیک جامعه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد که از آن‌ها می‌توان تحت عناوین «مردم یا ملت‌سازی»، «دولت‌سازی» و «نظام‌سازی» یاد کرد. در ساحت اول تعیین و تنظیم نقش‌ها برای تک‌تک مردم در تمام حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مدنظر است تا آن‌ها بتوانند در تمام صحنه‌ها حضور جدی داشته باشند. در ساحت دوم، چینش دولت برای معماری این نقش‌ها مطرح است؛ مدیریتی که بتواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد. در ساحت سوم نیز ایجاد سیستم‌ها و نظاماتی مطرح است که تنظیم‌کننده روابط بین دولت و مردم است. نظاماتی که می‌تواند به‌گونه‌ای تعریف و تنظیم شود که بیشترین منفعت را برای مردم فراهم کند، پاسخگوی نیازهای جامعه باشد و در مسیر مطالبات جامعه حرکت کند. وی افزود: اگر قرار است ارتباطات سالم را تعریف کنیم، باید این سیستم‌ها را به‌گونه‌ای تعریف کنیم که بتواند نیاز جامعه را پاسخ دهد.

وی در ادامه تصریح کرد: اگر این سه ضلع به‌درستی در جای خود قرار نگیرند و نتوانند یکدیگر را پوشش دهند و یکپارچه عمل کنند، جامعه به‌معنای واقعی ایجاد نخواهد شد و «جامعه انسانی» را شاهد نخواهیم بود.

این پژوهشگر مسائل فرهنگی در توضیح نحوه تحقق این امر، اذعان کرد: طبیعی است که تحقق این امر کار بسیار سخت و دشواری است و محصل یک فرآیند درازمدت است اما باید مبتنی بر مبانی نظری و حرفه‌ای باشد. در غرب رنسانس و تحولات بعدی میتنی بر مبانی فلسفی خودشان بود لذا ما نیز اگر بخواهیم اقدامی کنیم، باید کاملاً مبتنی بر مفاهیم و مبانی فکری خودمان باشد. در این رابطه باید یادآور شد که ما در جهان‌بینی خود چند مؤلفه اصلی داریم که اگر نتوانیم این مفاهیم را بفهمیم، ساخت جامعه اخلاقی و ارتباطات سالم را نیز از دست خواهیم داد. «ذات واجب‌الوجود»، «از خداوند بودن انسان و بازگشت دوباره به سوی او»، «معاد و اعتقاد به دنیایی دیگر» ازجمله این مبانی فکری هستند که اگر به آن‌ها اعتقاد داشته باشیم می‌توانیم جامعه را براساس این بنیان‌های فکری پی‌ریزی کنیم. در این صورت است که «جامعه انسانی» رشد خواهد کرد و ما شاهد یک ارتباطات سالم در بطن جامعه خواهیم بود.

همتی در پایان با استناد به جمله‌ای از صدرالمتألهین مبنی بر اینکه سیاست باید مبتنی بر شریعت باشد، خاطرنشان کرد: نقش حاکمیت در سیاست باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند هم حوزه دنیا و هم حوزه آخرت را مدیریت کند؛ اینجاست که پای عدالت به میان می‌آید. امروز متأسفانه یکی از مشکلاتی که داریم این است که عدالت در جامعه ما آن‌طور که باید و شاید اتفاق نیفتاده است. وی در تکمیل این بخش از سخنان خود افزود: هرجا که تکاثر هست، فقر نیز هست. تکاثر محصول سیستم‌هایی‌ست که در آن عدالت نبوده است و موجب تکاثر برای عده‌ای و برای عده دیگر موجب فقر شده است.

همتی در اشاره به چگونگی ایجاد ارتباطات سالم میان دولت و مردم تصریح کرد: باید سیستم‌هایی را ایجاد و نظام‌هایی را تولید کنیم که اول مانع از تکاثر عده‌ای و فقر عده‌ای دیگر شود و دوم در مسیر تعالی انسان به سمت خدا باشد. او ادامه داد: اقتصاد ابزار است که نباید هدف شود چراکه اگر تبدیل به هدف شود، منجر به تکاثر می‌شود و جامعه دچار فقر خواهد شد.

در بخش دوم این برنامه محمدجواد جاوید با مبنا قرار دادن رویکرد دینی و نگاه ویژه به حکومت حضرت علی (ع) در مورد بایسته‌های ارتباطات سالم میان نهاد دولت و مردم و امکان‌سنجی قانونمندکردن ارتباطات بین دولت و شهروندان به ایراد سخن پرداخت و عنوان کرد: خطبه ۳۴ نهج‌البلاغه رابطه سالم را به ما یک رابطه حقوقی متقابل تعریف می‌کند. به‌عنوان مثال حضرت علی (ع) به مردم می‌گوید همانطور که من شما را نصیحت می‌کنم شما نیز من را نصیحت کنید. یا می‌توان به مسئولیت‌پذیری ایشان در مقابل مردم و قبول تعهدات در مقابل آن‌ها اشاره کرد که فرمودند: من به شما آموزش می‌دهم (آموزش رایگان). چیزی که امروزه در حقوق اساسی اکثر کشورها جز تعهدات دولت‌ها قرار گرفته است. بنابراین منطق رابطه سالم مبتنی بر حقوق متقابل در رویکرد دینی است. لذا می‌توان گفت ما یک مسیر مشخص و یک آزمونِ داده‌شده در دین خود داریم که نمونه آن در حکومت اسلامی دیده شده است. بنابراین نمی‌توانیم ادعا کنیم که چنین چیزی مدینه فاضله است و تحقق آن امکان ندارد.

جاوید در ادامه به رویکرد قانونی پرداخت و اظهار داشت: ما علاوه بر رویکرد دینی و اخلاقی، رویکرد قانونی نیز داریم که در این رویکرد، قوانین در رابطه با ارتباط دولت و شهروندان باید به‌گونه‌ای تفسیر شوند که به سود شهروندان باشد، یعنی تفسیری با رویکرد انسانی، حقوق متقابل و به نفع اضعف شهروندان. در عین حال دولت نیز باید عناصری که امروزه تحت عناوین عناصر حکمرانی خوب مطرح هستند مثل مسئولیت‌پذیری، شفافیت، صداقت، پاسخگویی و… را در نمایان کردن ارتباطات سالم به‌کار گیرد.

وی افزود: جامعه‌ای سالم است که روابط سالم میان دولت و شهروندان را تحکیم بخشد که رابطه میان دولت و شهروندانش رابطه برد- برد، تکلیف- تکلیف و حقوق- حقوق باشد.

این عضو هیئت ‎علمی دانشگاه تهران با اشاره به برابر بودن موقعیت دولت و شهروندان اذعان کرد: دولت از شهروندان برتر نیست. دولت ابتدا باید کف حوائج مادی شهروندان را تأمین کند تا پس از آن ما به‌عنوان شهروندان بتوانیم با او وارد مرحله مذاکره شویم. رابطه سالم امر بسیار واضح و ساده‌ای است؛ پیچیدگی ندارد. رابطه سالم یعنی اینکه دولت عُرضه تأمین حقوق اساسی که حکومت در قانون اساسی تعیین کرده را داشته باشد.