به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کیش، در سواحل شمالی کیش که قدم می زنیم با بقایای شهری رو برو می شویم که بندر تجاری آن یکی از ویژگی های منحصر به فرد این شهر 800 ساله است.
شهری که در دوره ایلخانیان بنا شد و معماری آن شگفت انگیز است.
از خانه اعیانی ، مسجد ، حمام و سیستم فاضلاب گرفته تا بنادر تجاری آن که محل اصلی تجارت پارچه ، ادویه ، آب شیرین و مروارید بود، همگی جذابیت هایی دارد که بازدیدکنندگان را متحیر می کند.

نوروز امسال وقتی در میان خیل بازدیدکنندگان شهر تاریخی حریره حضور یافتیم همگی از شوکت جزیره کیش وتحیرشان از وجود این شهر عظیم می گفتند.
البته این روزها هم که ماهها از نوروز گذشته باز گردشگرانی هستند که به این منطقه سفر کنند اما تعدادشان کم شده است اما همان تعداد اندک هم از این همه جلال و جبروت ایرانیان ذوق زده می شوند.
خانواده آقای معظمی از بازدیدکنندگانی بودند که ساعتی در میان بقایای شهر تاریخی حریره قدم زدند و از فکر و همت ایرانیان قدیم لذت بردند اما در گفتگو با ما از نبود راهنمای گردشگری در این منطقه صحبت کردند .
البته به این نکته هم اشاره کردند که بازسازی و ترمیم این شهر باستانی جدی گرفته نشده و محوطه بیرونی آن که قابلیت بهره برداری بسیاری از جمله تاسیس موزه را دارد ، فضایی بدون استفاده است که با قدری سیمان و بلوک به نازیبایی بزک شده است.
کمی دور تر محسن خلیل آبادی دانشجوی معماری در حال عکاسی از این شهر تاریخی بود که او هم رها شدن بقایای شهر در تپه های خاکی و مرجانی را باعث تاسف دانست .
سالها قبل (بیش از 14 سال ) هنگام حفاری در شهر حریره بقایای کارگاه شیشه گری و بسیاری ظروف شیشه ای فیروزه کاری و طلا کاری شده از زیر خاک بیرون آمد که به گفته لک زیان مسئول میراث فرهنگی وقت کیش به علت نبود موزه این اشیاء به بندر عباس منتقل  شد!!!
از شهر تاریخی حریره کمی که به مرکز کیش حرکت می کنیم به قنات 2500 ساله ای می رسیم که به همت یک ایرانی مقیم آلمان و به دست کارگران زبده ایرانی احیاء شد.

 اکنون این شهر که دهها متر زیر زمین است به مکانی برای بازدید گردشگران تبدیل شده است و در گوشه ای از شهر زیر زمینی کاریز کیش موزه ای از نقشه های تاریخی مبنی بر اثبات جمهوری اسلامی ایران بر مالکیت آبراهه جنوبی کشورمان ، خلیج فارس است.
این قنات را که آقای حاجی حسینی سالها پیش احیاء کرد با تمام ویژگی های جذاب و دیدینی به مذاق برخی بازدیدکنندگان خوش نیامده است مثلا مسافران اصفهان معتقد بودند باید این مکان را کمی سنتی و قدیمی تر بازسازی می کردند اکنون جلوه های بصری قدیمی در آن به چشم نمی خورد و تداعی کننده 2500 سال پیش نیست.!!!

یا مثلا آب نمای آن کاملا مدرن است و روان شدن آب در رشته قناتها روزگاران گذشته را به یاد بازدیدکنندگان نمی آورد.
وجود رستوران و غرفه های عرضه صنایع دستی  و عکاسانی که در دالانهای مختلف برای عکاسی تبلیغ می کنند کمی فضای کاریز را شلوغ و درهم کرده است.
اما این شهر جلوه های با ارزشی از جمله دیواره های پوشیده از مرجان و صدف و فسیل لاک پشت را هم در خود جای داده است که نظر بینندگان را به خود جلب می کند.
حالا از اینها که بگذریم به راستی کسی که برای نخستین بار به کیش سفر می کند از این جاذبه های فرهنگی و قدیمی خبر دارد؟!
خیلی ها بی اطلاع اند، مثلا سید رضا دلاور که با 7 نفر از رفقایش به کیش آمدند و در شهر کاریز با آنها آشنا شدیم با اینکه همه  از اهالی استان هرمزگان هستند باز از وجود این جاذبه ها بی اطلاع بودند و پیشنهاد آنان این بود که مسئولان سازمان منطقه آزاد کیش باید تبلیغات سراسری در تمام شهرها انجام دهند .
حالا باید کمی دور جزیره را پیمود ، یا با خودرو شخصی یا در قالب تورهای گردشگری و یا در فصول خوش آب و هوای پاییز و زمستان با دوچرخه ، در جاده ای که چون کمربندی کیش را در بر گرفته است .
جاده دنیا که مدتی است به جاده جهان تغییر نام داده است ، قرار بود در حاشیه آن کشور های مختلف کارخانه های صنعتی با فناوری بالا تاسیس  و کارکنان آن را از یکی از استانهای کشور تامین کنند. 
البته در بخشی از مکان هایی که  به این کار اختصاص داشت  فرهنگ و آداب و سنن شهرهای مختلف ایران و کشورهای جهان  هم معرفی شود.
این جاذبه صنعتی فرهنگی اصلا تولد نیافت و این ایده در نطفه خفه شد.
اکنون جاده جهان با پوشش گیاهی استپ تنها محل گذر تعدادی آهوی رها شده در طبعیت است که سالها پیش از جزیره خارک به کیش آورده شدند .
البته این حیوانات زیبا یکی از جاذبه های گردشگری کیش محسوب می شوند اما در این منطقه 30 کیلومتری شاید بیش از این ها بتوان جاذبه گردشگری ایجاد کرد.
اینها که گفتیم بخشی از جاذبه های ملموس کیش است که می تواند در توسعه گردشگری (سومین صنعت اشتغالزای جهان) موثر باشد .
اهمیت میراث فرهنگی و تاثیرآن در توسعه گردشگری
حالا باید به یک نکته اشاره کرد ، کمیته ها و نشست های مختلفی برای توسعه گردشگری کیش تشکیل می شود اما چرا رشد گردشگری آنچنان که باید اتفاق نمی افتد پرسشی است که پاسخ آن یا تدوین برنامه های نادرست است ، یا تشریفاتی بودن این نشست هاست و یا تغییر پی در پی مدیران و خب به تبع آن تغییر برنامه هاست که تقریبا در تمام حوزه ها به چشم می خورد .البته غفلت ازالگو گرفتن از دستاوردهای مهم کشورهای موفق در زمینه گردشگری نیز می تواند یکی دیگر از پاسخ ها باشد که باید روی آنها متمرکزشد و آسیب شناسی کرد.

 میر سید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه های ایران در نشست نقش و اهمیت میراث فرهنگی کیش در آینده توسعه مقصد گردشگری  که هفته گذشته در کیش تشکیل شد جاذبه های گردشگری و میراث فرهنگی  را به دو بخش ملموس و غیر ملموس تقسیم کرد و با اشاره به اینکه می توان از این جاذبه ها برای جلب توریسم نهایت استفاده را کرد گفت : منطقه آزاد کیش بیش از اینها باید به فکر توسعه کیش باشد.
البته غلامحسین مظفری مدیر عامل سازمان منطقه آزاد کیش هم در این نشست حضور داشت و به نکاتی از جمله توسعه ساخت و سازها با توجه به بافت بومی کیش اشاره کرد و گفت: در خصوص توسعه جایگاه بوم گردی درصنعت گردشگری کشور بومیان کیش می توانند با ایجاد واحدهای بوم گردی درمنطقه سفین و روستای باغو فعالیت های این حوزه را تقویت کنند.

روستای باغو تنها روستای قدیمی کیش است که با جمعیت اندک و اشتغال به دامداری و کشاورزی اندکِ فصلی روزگار خود را سپری می کنند.
در روستای باغو مسجدی قدیمی و خانه های بومیان جاذبه های زیبای گردشگری را ایجاد کرده است  که تنها یکی از بومیان به نام حسن خلدون از این موقعیت بهره گرفته و با ارائه نوشیدنی و خوراکی های محلی ، عسل طبیعی و دام زنده چهره زیبای روستا و بومیان رابرای گردشگران معرفی می کند.
یکی دیگر از جلوه های جذاب میراث فرهنگی ملموس که منجر به توسعه گردشگری می شود خانه بومیان کیش است .

 

این خانه باقدمت 200 ساله که متعلق به  حاج عبدالله بن شاهين تاجر مرواريد است  سال ٩٣ در دوران مدیریت علی اصغر مونسان که اکنون رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور است با تغيير كاربرى و تبديل آن به خانه موزه به عنوان اولين موزه خصوصى جزيره كيش فعاليت خود را شروع كرد.
گردشگران که در قالب تور های مسافرتی به کیش سفر می کنند حتما سری به این خانه می زنند    سید میر سید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه های ایران در سفر هفته گذشته خود به کیش به این خانه هم سر زد و از آن به عنوان میراث فرهنگی ملموس و تاثیر گذار در جلب گردشگر نام برد.
خانه بومیان کیش تا کنون سه بار موفق به کسب رتبه موزه برتر کشور شده است. 
اما او معتقد است همانند این خانه ، جاذبه های مختلف دیگری از جمله بندر تجاری شهر باستانی حریره و نحوه تجارت مروارید و فعالیت های اقتصادی بومیان کیش در دوران کهن جاذبه هایی است که در قالب یک سایت فرهنگی اقتصادی باید  به آن پرداخت تا گردشگران علاقمند به میراث فرهنگی هم بیش از اینها به کیش سفر کنند.
ورود سالانه  یک و نیم میلیون گردشگرکافی نیست
ورود یک و نیم میلیون گردشگر در سال رقمی نیست که بتوان دل به آن خوش کرد که با حضور این افراد چرخ اقتصادی کیش در مسیر درست خود بچرخد و همه اهالی کیش  سود ببرند.
چرا که اگر با آمدن این یک و نیم میلیون گردشگر این مهم اتفاق می افتاد اکنون که در روزهای آغازین جشنواره تابستانی هستیم بازارها خالی از مسافر نبود .
به گفته یکی از عکاسان خبری و به استناد عکس هایی که در گوشی تلفن همراه خود ذخیره کرده بود ، بازارهای درجه یک و دو کیش در روزهای پایانی هفته گذشته خالی از مسافر بود و کمتر مسافری روی صندلی های تالار شهر که جنگ های شبانه بیست ودومین جشنواره تابستانی در آن برگزار می شود ، نشسته بودند.
آیین افتتاح جشنواره تابستانی هم حکایت جالبی از بیست و دومین جشنواره تابستانی کیش نداشت هدایایی که هر سال کمتر از سال قبل می شود یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در کاهش ورود مسافر است.
البته مسئولان که این موضوع را قبول ندارند و پایان هر جشنواره از رشد چند درصدی مسافران تابستانی خبر می دهند اما چرا این رونق اقتصادی و افزایش ورود مسافر به چشم اهالی کیش نمی آید حکایتی است که باید در آن بسیار تامل کرد.  
از جشنواره تابستانی  که گذر  و به جشنواره اقوام نظر کنیم آن هم چنگی به دل نمی زند .
این جشنواره همه ساله در بهار برگزار می شود اما هر سال از دوره قبل کمرنگ تر.
به طور مثال بهار گذشته غرفه داران که شکایت از پرداخت اجاره سه تا سه و نیم میلیون تومانی برای کمتر از یک ماه در چادرها و غرفه های جشنواره اقوام داشتند نتوانستند آنچه را که در سر پرورده بودند عملی کنند.
برپایی این چادرها و غرفه ها در فضای باز و وزش باد نسبتا شدید موجب شد استقبال چندانی از این جشنواره نشود البته مکان آن هم در باغ راه کیش بود کنار یکی از معابر اصلی که تقریبا در مرکز جزیره است.

دوره های قبل این جشنواره در نمایشگاه بین المللی و تالار شهر برپا می شد که شرایط نامساعد جوی روی آن تاثیر نامطلوب نداشت .
مسافران نوروزی کیش هم که جزء یک و نیم میلیون گردشگر سالانه کیش هستند از این جشنواره استفاده مطلوبی نبردند .
حالا باز هم اگر به کیش سفر کنند تمایلی به حضور در جشنواره اقوام خواهند داشت ؟
این پرسشی بود که از آنان پرسیدیم و تقریبا بیش از نیمی از آنان جوابشان منفی بود .
اینجا هم قابل توجه مسئولان گردشگری و فرهنگی کیش!  
اینها همان مصادیق میراث فرهنگی ملموس در توسعه گردشگری است که اثر نا ملموسی اما عمیقی در کاهش گردشگری دارد !!!
بسیاری از عوامل باید دست به دست هم دهند تا گردشگران ترجیح دهند کیش را جایگزین سفر های خارجی خود کنند.
هرچند گران شدن ارز و تاثیر آن در  سفرهای خارجی (دبی و ترکیه  ) کمی انگیزه سفر به کیش را  افزایش داد اما این افزایش به حدی نیست که ساکنان کیش  از آن به عنوان رونق گردشگری یاد کنند و راضی باشند.
میراث فرهنگی غیر ملموس و تاثیر آن در گردشگری
یکی از محور های  سلسله نشست های نقش و اهمیت میراث فرهنگی کیش در آینده توسعه مقصد گردشگری ، توجه به میراث فرهنگی غیر ملموس بود که میر سید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه های ایران  به آن اشاره کرد .

جاذبه های غیر ملموسی که کافی است با کمی دقت آنها را کشف  و برای برجسته کردن و بهره برداری از آن برنامه ریزی و تلاش کنیم.
کشورهای دیگر با استفاده از این جاذبه توانسته اند گام های موثری در توسعه گردشگری بردارند به طور مثال امارات متحده عربی با مقصد گردشگری دبی که سالانه پذیرای بیش از 15 میلیون گردشگر  است توانسته با استفاده از جاذبه های غیر ملموس همچون ساخت جزایر مصنوعی در آبهای خلیج فارس یکی از مقاصد گردشگری مهم در حوزه خلیج فارس ، خاورمیانه و جهان باشد .
همچنان هم تلاش می کند با بهره گیری از تمام ظرفیت های موجود و ایجاد ظرفیت های جدید گردشگران بیشتری را بپذیرد. 
اگر مسئولان ما که برای تفریح به دبی سفر می کنند با نگاهی تیز بینانه و عمیق به فرصت های گردشگری آنجا توجه کنند می توانند ایده های جدیدی از مقاصد موفق گردشگری بدست آورند و با پیاده کردن نمونه های شبیه آن ، کیش این جزیره گردشگر پذیر را،  بیشتر به سمت توسعه و رونق سوق دهند.
در طول سفر در قالب تور به  دبی ، در کنار لمس زندگی مدرن ، به تاریخ هم  می توان سفر  و از قدیمی‌ترین بنای دبی هم  دیدن کرد.
موزه دبی یا همان قلعه الفهیدی‌ ساخته شده در سال 1800 میلادی نقش ساختمان موزه دبی را ایفا میکند. جالب است بدانید که از این قلعه در گذشته به عنوان محلی برای دفاع از شهر  برابر قبایل جنگجوی همسایه استفاده می‌شد و در زمانهای مختلف تاریخی، مقر حکومت، اقامتگاه امیر، انبار مهمات و زندان هم بوده است.
حالا نمونه های مشابه آن در کیش و قطعا قدیمی تر و تاریخی تر شهر باستانی حریره وجود دارد که اگر به آن رسیدگی شود شاید مقصد گردشگری بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی باشد .
میر سید احمد محیط طباطبائی، رئیس کمیته ملی موزه های ایران و عضو شورای فنی میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان تهران هم در سفرش به کیش ، از همین دغدغه ها سخن گفت .
مسئولان نوروز دریایی را جدی بگیرند
تاریخ گزینه هایی را پیش روی مسئولان و دست اندرکاران فرهنگی کیش می گذارد که نباید آن را نادیده بگیرند ، عضو شورای فنی میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان تهران در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیمای کیش  به یکی از این گزینه ها یعنی  نوروز دریایی  به عنوان  جاذبه گردشگری جذاب و بکر اشاره کرد و توجه به آن را  یکی از ظرفیت های مهم  برای بهره برداری اقتصادی و توسعه گردشگری دانست
نوروز دریایی آغاز فصل تابستانی و زمستانی صید ماهی و مروارید است.

بر اساس سالنامه دریانوردی ، سال دریایی از سه فصل صد روزه و یک فصل ۶۰ روزه دریانوردی با پنج یا شش روز اضافه  تشکیل شده ‌است.
این تقویم با آغاز فصل دریانوردی شروع می‌شود و در صد روز دوم آن، با توجه به جریانهای ملتهب دریایی، دریانوردی با احتیاط صورت می‌گیرد و در صد روز سوم به‌دلیل طوفان‌های دریایی از رفتن به دریا پرهیز می‌شود. و در شصت روز آخر که توام با جریان‌های شدید جوی دریایی است ناخدایان به تعمیر کشتی‌ها می‌پردازند و به دریا نمی‌روند و خود را برای آغاز سال دریایی بعد آماده می‌کنند.

رئیس کمیته ملی موزه های ایران در نشست 3 ساعته خود با مدیر عامل و  مسئولان گردشگری کیش خواست به ظرفیت های پنهان اما موثر فرهنگی در توسعه گردشگری توجه کنند.
البته از ظرفیت های فرهنگی اسلامی کیش هم نباید غافل بود وجود مساجد قدیمی از جمله مسجد ماشه که مربوط به دوره قاجار است و  ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۹۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد  می تواند یک جاذبه اصیل گردشگری باشد این مسجد  هم اینک در نقطه متروکه کنار ساحل در تنهایی خود فرو رفته و پای کمتر گردشگری به آن رسیده است.
اگر در ساحل شمال شرقی کیش پشت درختان بلند که حد فاصل ساحل تا خیابان مرکزی کیش است مسیرت را گم کنی ، با مسجدی که هنوز هم پابرجاست اما در انزوای خود خفته ، روبرو میشوی  و بدون هیچ تابلو معرفی با علامت سوالی که در ذهن داری باید از کنارش عبور کنی .
این هم یکی دیگر از مصادیق غیر ملموس و شاید هم ملموس فرهنگی است که اینبار قطعا می توان گفت مسئولان کیش از آن غفلت کرده اند.
صحن و سرای زیبای مسجد ، کاشی کاری های زیبا ، طاق و رواق های بلند نشان از معماری زیبای آن دارد اما گَرد این همه سال غربت و تنهایی آن را به شدت محزون و گوشه گیر کرده است.
مسجدی که روزگاری طنین اذان در آن می پیچید الان با کمی دقت ، تنها ناله در و دیوار آن را می شنوی که از بی مهری آدمیان در غم غنوده است.
سخن آخر گردشگری را در یابیم
پس با این صحبتها و فراز و فرودها بیشتر متوجه شدیم که باید آستین همت را بالا زد و برای آبادانی و توسعه کشور بیش از پیش تلاش کرد.
جزیره 92 کیلومتری در جنوب کشور که در آغوش خلیج فارس  با لالایی امواج خفته است  آنقدر ظرفیت دارد که تنه به تنه مناطق مشابه خود بزند و دوشادوش آنها و البته یک سرو گردن بیشتر قد علم کند .
کیش با ساحلی سه وجهی (صخره ای ، ماسه ای و مرجانی ) با پاییز و زمستانی خوش آب و هوا ، سومین شهر پر اکسیژن دنیا ، شهری بدون ترافیک و چراغ قرمز ، شهری با جاذبه های اصیل فرهنگی ، خانه بومیان، شهر800 ساله  حریره ، قنات 2500 ساله  ، جاده جهان ، 30 کیلومتر مسیر ویژه دو چرخه سواری، محل برگزاری همایش های مهم علمی و اقتصادی بین المللی ، مکان برگزاری مسابقات بین المللی ورزشی ، سایت حفاظت شده لاک پشت ها ، پارک طبیعی آهوان ، و جاذبه های تفریحی (پارک آبی، مجموعه دلفیناریوم و بیش از 45 هتل و 20 بازار ) چرا تنها سالانه یک و نیم میلیون گردشگررا که 90 درصد آن هم داخلی هستند به خود جلب کرده است ؟
این همان داستان تلخی است  از غبار گرفتن جاذبه های ملموس و غیر ملموس  که حکایت از درست نبودن مسیر رفته مسئولان دارد.  اگر تنها نیمی از این قابلیت ها  در مناطق مشابه کیش در کشورهای دیگر باشد میلیونها مسافر را به خود جلب می کند که بیش از 90 درصد آنها هم  خارجی هستند .
پس مسئولان کیش پاشنه همت را بکشند و کمی موشکافانه بررسی کنند ، عمیق تر ببینند ، کارشناسانه برنامه ریزی کنند و اگر برنامه ریزی و اجرای درست برنامه ها  در توانشان نیست جای خود را به افراد زبده و کار بلد بدهند .
شریان حیاتی کیش به توسعه گردشگری و رفت وآمد مسافران بستگی دارد ، یک و نیم میلیون مسافر جوابگوی توسعه کیش نیست .اگر خوابید بیدار شوید و اگر خودتان را به خواب زده اید باید بدانید در پیشگاه خدا ، مردم و وجدانتان مسئول اید.
تا نفس به شماره افتاده کیش قطع نشده است دست بجنبانید.
نویسنده : سالومه افلاکی