اشاره ای است به جاده ابریشم اصلی، که قرن ها پیش اروپا را به آسیا متصل می کرد و بازرگان بین دو سوی اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام را ثروتمند می کرد.

معنی کمر بند، راه چیست؟

معنی واژه «کمربند»(Belt) و «راه» (Road)چیست؟ «کمربند» به حمل و نقل های اقتصادی جاده ای در سراسر چین به آسیای مرکزی و اروپا اشاره دارد در حالی که «راه» شبکه ای از مسیرهای دریایی است که از طریق بنادر دریایی چین به هم متصل می شوند.

یک کمربند، یک راه

شی جین‌پینگ برای نخستین‌بار درباره ابتکار «یک کمربند، یک راه» در قزاقستان و در سال ۲۰۱۳ سخن گفت. وی از زیرساخت‌های بهبودیافته «کمربند اقتصادی راه ابریشم» به موازات جاده قدیم آن سخن گفت، جاده‌یی که قرن‌ها پیش وجود داشت و مورد استفاده قرار می‌گرفت، شبکه‌ای از راه‌های زمینی بود که تجار ابریشم و دیگر صنعتگران برای نقل و انتقال کالاهای خود از آن استفاده می‌کردند.

این راه چین را از طریق آسیای مرکزی و ایران به خاورمیانه و دریای مدیترانه و اروپا به «ونیز» در دریای آدریاتیک متصل می‌کرد. رییس‌جمهوری چین در اندونزی پیشنهاد «راه ابریشم دریایی قرن ۲۱» را مطرح کرد، مسیری که قرار است چین را از طریق شهرهای بندری جنوب شرق این کشور، ویتنام، اندونزی، میانمار، بنگلادش، سریلانکا، آفریقای شرقی و آبراهه سوئز به اروپا برساند. در آن زمان، این پیشنهاد چندان جدی گرفته نشد و به عنوان پیشنهادی در نظر گرفته شد که رهبران جهان در سفرهای خارجی بر زبان می‌آوردند تا مورد توجه قرار بگیرند.

کمربند اقتصادی راه ابریشم و راه دریایی قرن ۲۱

برنامه چین در این راستا، تبدیل مبادی ورودی خواب آلود به هاب راه آهن، انرژی، و لجستیک بین المللی برای «کمربند اقتصادی راه ابریشم» است که از سوی رئیس جمهور شی جین پینگ برای تاسیس اتصال جدید تجارت و حمل و نقل بین چین، آسیای مرکزی و اروپا در نظر گرفته شده است. چین به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان با تولید ناخاص داخل ۱۲ تریلیون دلاری نیازمند برقراری روابط اقتصادی-تجاری گسترده با جهان است.

ابتکار کمربند و راه - یک نقشه راه برای آینده است

«ابتکار کمربند و راه» به «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی قرن بیست و یکم» اشاره دارد که، این ابتکار استراتژی توسعه قابل توجهی است که توسط دولت چین به منظور گسترش همکاری اقتصادی میان کشورهای در حال اجرا در مسیرهای کمربند و راه پیشنهاد داده است. این طرح برای افزایش جریان آزادانه و منظم عوامل اقتصادی و تخصیص منابع کارآمد طراحی شده است. همچنین در نظر دارد تا یکپارچگی بازار را ایجاد کند و یک چارچوب همکاری اقتصادی منطقه ای را برای همه به ارمغان بیاورد. پروژه راه ابریشم جدید چین بیش از ۶۵ کشور را به یکدیگر متصل می کند که در مجموع بیش از ۴۰ درصد اقتصاد جهان را شامل می شوند. این ابرپروژه با توسعه بنادر، جاده‌ها، خطوط ریلی و دیگر زیرساخت های ارتباطی دسترسی چین را به آسیا، اروپا و آفریقا تسهیل می نماید. مجموع سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز این پروژه حدود هزار میلیارد دلار ارزیابی شده است که مبلغی بسیار عظیم است.

پلی برای فرصت های جدید

ابتکار کمربند و راه برای تقویت جریان مستقیم سرمایه، کالاها و خدمات بین آسیا و سایر نقاط جهان، با توسعه ادغام بیشتر بازار ها و ایجاد روابط جدید میان جوامع است. این طرح تجارت جهانی را ارائه می دهد - از شرکت های چند ملیتی تا شرکت های کوچک و متوسط - فرصت های بی نظیر برای دسترسی به بازار های جدید در امتداد کمربند و راه و دسترسی عمیق تر به بازارهای اصلی سرزمین اصلی چین، آسه آن، خاورمیانه و اروپای مرکزی و شرقی برای اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور در این مناطق، سرمایه گذاری و تجارت و سرعت بخشیدن به توسعه را برای همه به ارمغان می آورد.

کمیته ملی توسعه و اصلاحات(NDRC) ، «چشم انداز و اقدامات برای همکاری ساخت کمربند اقتصادی راه ابریشم و راه ابریشم دریایی قرن بیست و یکم»را در ۲۸ مارس ۲۰۱۵ صادر کرد. این چارچوب، زمینه های اصلی همکاری و سازوکارهای همکاری با توجه به ابتکار کمربند و راه را در بر می گیرد.

The National Development and Reform Commission (NDRC)

Vision and Actions on Jointly Building Silk Road Economic Belt and 21st-Century Maritime Silk Road

فرصتهایی در پنج موضوع اساسی

تبادل فرهنگی: ارتقاء پیوندها و همکاری های مردم با مردم

یکپارچگی مالی: تقویت همکاری سیاست پولی و همکاری مالی دوجانبه

تجارت و سرمایه گذاری: تسهیل سرمایه گذاری بین المللی و همکاری در زنجیره تامین

امکانات ارتباطی: تهیه امکانات برای برقراری ارتباط در امتداد کمربند و راه

همکاری در سیاست: برنامه ریزی حمایت از پروژه های توسعه زیربنایی

بزرگی و اهمیت کمربند و راه تا چه اندازه است؟

ابتکار کمربند و راه از سرزمین اصلی چینی به اروپا گسترش می یابد و بیش از ۶۰ درصد جمعیت جهان را که در بیش از ۶۰ کشور آسیایی، اروپایی و آفریقایی زندگی می کنند، در بر می گیرد. این ابتکار ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان و ۳۵ درصد تجارت جهانی را پوشش خواهد داد.

اهداف و آرمان های چین در راه ابریشم

برخی از صاحب نظران بر این باورند که پروژه راه ابریشم چین یک ایده جاه طلبانه است و چین قصد دارد از این طریق جایگاه خود را به عنوان یکی از محورهای اصلی قدرت در جهان ارتقاء دهد. اما چینی ها رویکرد اجرای پروژه راه ابریشم را با نگاهی مشارکت محور و اصطلاحاً بُرد-بُرد دنبال می کنند و دلیل آن را ابراز علاقه تعداد زیادی از کشورها به همکاری در این پروژه اعلام می کنند. جمهوری خلق چین در سال‌های اخیر توانسته است با طرح ایده احیاء دوباره راه ابریشم علاوه بر جلب اعتماد بسیاری از کشورها، در مشارکت و همکاری در این پروژه، خود را به عنوان کشوری پیشرو و تأثیرگذار در سطح جهانی مطرح کند.

جمعیت

چین پر جمعیت ترین کشور جهان است که در سال ۲۰۱۸ جمعیت آن به ۱۳۹۳.۸ میلیون نفر برآورد شده است و دومین اقتصاد جهان (تولید ناخالص داخلی ۱۲.۲ تریلیون دلار) از نظر مقدار تولید ناخالص داخلی پس از ایالات متحده (۱۹.۵ تریلیون دلار) است، هندوستان دومین کشور پر جمعیت جهان با ۱۳۷۱.۳ میلیون نفر، با تولید ۲.۷ تریلیون دلار در مقام پنجم جهانی از نظر تولید ناخالص داخلی قرار دارد. چین در طول تاریخ در جاده ابریشم قدیم نیز نقش موثری ایفا می کرد. جاده ابریشم به عنوان پلی ارتباطی بین چین و کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی سهم مهمی را در تجارت و مبادلات فرهنگی این کشور با مناطق فوق ایفا کرده است.

پروژه یک کمربند و یک راه در سال ۲۰۱۳ توسط دولت چین ارائه شد. این طرح که «راه ابریشم جدید» نامیده شده است طرحی به منظور سرمایه‌گذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان و توسعه دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است. این طرح از دو بخش اصلی تشکیل شده است: «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی». راه ابریشم جدید از سه مسیر شمالی، مرکزی و جنوبی تشکیل شده است.

ضرورت همکاری کشورهای پیشرفته با کشورهای در حال توسعه

امروزه شرایط حاکم بر اقتصاد جهان در مقایسه با دهه های قبل تغییر کرده و کشورهای پیشرفته تر جهان نیز به خوبی آگاهند که به منظور تداوم رشد و پیشرفت اقتصادی خود به برقراری روابط گسترده با کشورهای در حال توسعه نیازمندند. در بین کشورهای در حال توسعه نیز جمهوری خلق چین در دهه های اخیر رشد قابل توجهی داشته و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. برقراری روابط تجاری با چین با جمعیتی بیش از ۱.۳ میلیارد نفر می تواند مزایای فراوانی برای هر کشوری در پی داشته باشد. از طرف دیگر پروژه بزرگ چند صد میلیارد دلاری راه ابریشم جدید کشور چین نیز معادلات حاکم بر روابط بین کشورهای جهان را به میزان قابل توجهی تغییر داده است. چین اعلام کرده است قصد دارد با تمامی کشورهای جهان، اعم از پیشرفته و در حال توسعه در پیشبرد این پروژه بزرگ همکاری نماید.

ابتکار چینی «کمربند و راه» در زمینه ادغام اوراسیا

ژئواکونومیک: به گفته ابداع کننده این مفهوم، ادوارد لوتوف، ژئواکونومیک در ابتدا به عنوان تغییری در کیفیت رقابت سیاسی نظامی میان قدرت ها شناخته شده بود - در سیستم جدید پس از دو قطبی، دولت ها باید به دنبال رقابت صرفاً اقتصادی باشند. استراتژیست های کنونی آمریکا به طور آشکارا اعتراف می کنند که ژئواکونومیک همان جنگ است از طریق ابزارهای دیگر، از طریق کنترل منابع، مدیریت جریان های مالی، معیارهای سیستم حمایت از تولیدات داخلی، تحمیل یک نظام تحریم و غیره.

صندوق راه ابریشم

تا ماه مارس ۲۰۱۷ میلادی صندوق راه ابریشم، قرارداد مربوط به ۱۵ پروژه با تعهد سرمایه گذاری حدود ۶ میلیارد دلار را نهایی نموده است. این پروژه ها مواردی از قبیل زیرساخت، انرژی و توسعه منابع و همکاری های صنعتی و مالی را در بر می گیرد و شامل کشورها و مناطقی مانند روسیه، مغولستان، آسیای مرکزی، جنوب آسیا، جنوب شرق آسیا، غرب آسیا، شمال آفریقا و اروپا می باشد. علاوه بر این ۲ میلیارد دلار از محل سرمایه صندوق ابریشم برای تاسیس صندوق مشترک همکاری تولیدی چین و قزاقستان سرمایه گذاری شده است.

ایران در کریدور یک کمربند یک راه

در دوره نخست ریاست جمهوری دکتر حسن روحانی آقای دکتر طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران در اردیبهشت ۱۳۹۶ در همایش یک کمربند یک را در شهر پکن شرکت کرده و علاقه مندی ایران در پیوستن به این ابتکار را اعلام داشتند و در پی آن در وزارت امور اقتصادی و دارایی برای این منظور دبیرخانه ای تشکیل شد. تا تاریخ ۱۳۹۷ ایران به این ابتکار نپیوسته و برنامه ای هم برای آن نداشته است. با سفر آقای دکتر لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به چین در اسفند ماه ۱۳۹۷ پیوستن ایران مطرح شده است.

آقای دکتر لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی که به دعوت همتای چینی خود در راس هیاتی به پکن سفر کرده بود، در تاریخ یکم اسفند ۱۳۹۷ به وقت محلی با شی جین پینگ رئیس جمهوری چین دیدار و گفت و گو کرد. دو طرف در این نشست که با حضور هیات عالی رتبه سیاسی و پارلمانی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد بر تقویت و توسعه روابط دو کشور تاکید کردند. لاریجانی با اشاره به روابط تاریخی و دوستانه دو کشور، از چین به عنوان یکی از شرکای قابل اعتماد ایران نام برد و خواستار تقویت این روابط شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی که در راس هیاتی پارلمانی به چین سفر کرده است با «لی شوئه یونگ» رئیس چینی گروه دوستی پارلمانی دو کشور نیز دیدار داشت. لاریجانی همچنین با «لی جانگ شو» رئیس کنگره ملی چین دیدار و گفت و کرد. در دیدار آقای دکتر لاریجانی از چین در اسفند ماه ۱۳۹۸ یکی از بحث هایی که تقریباً در همه دیدارها مطرح شد نقش ایران در راه ابریشم بود که چین به آن اهمیت زیادی می دهد.

مقام های چین با توجه به اظهارات رییس مجلس کشورمان در جریان مواضع ایران در قبال این برنامه قرار گرفتند و افزودند که ایران می تواند یک اثرگذار مهم در این برنامه باشد به طوری که رییس جمهوری چین از ایران به عنوان یک گذرگاه مهم و راهبردی مرتبط با راه ابریشم یابد کرد که بخصوص راه ترانزیتی مهمی محسوب می شود. طرفین در ملاقات های خود راه های توسعه روابط در چارچوب این مسیر را مورد رایزنی قرار دادند و گفتند که راه ابریشم فصل تازه ای را در مناسبات دو کشور گشوده است.

بنا به گزارش خبرگزاری شین هوا در ۲ اسفند ۱۳۹۷« شی جین پینگ»، رئیس جمهوری این کشور در «تالار بزرگ خلق» واقع در ضلع شرقی میدان «تیان آنمن» شهر پکن با «علی لاریجانی»، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران دیدار و گفت و گو کرد. شی در این دیدار ضمن تاکید بر اینکه صرف نظر از هر گونه تغییری در اوضاع بین المللی و منطقه ای، عزم چین برای توسعه شراکت راهبردی جامع با ایران تغییر نمی کند، اعلام کرد که دو کشور دارای سابقه طولانی دوستی و اعتماد متقابل هستند.

رئیس جمهوری چین همچنین تاکید کرد که با توجه به وضعیت کنونی، کشورش و ایران باید تعمیق اعتماد راهبردی متقابل را افزایش و گسترش تفاهم و پشتیبانی متقابل در مسائل مربوط به منافع و دغدغه های اساسی یکدیگر را نیز ادامه دهند. بنا به گزارش خبرگزاری شین هوا در ۲ اسفند ۱۳۹۷« شی جین پینگ»، رئیس جمهوری این کشور در «تالار بزرگ خلق» واقع در ضلع شرقی میدان «تیان آنمن» شهر پکن با «علی لاریجانی»، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران دیدار و گفت و گو کرد.

شی در این دیدار ضمن تاکید بر اینکه صرف نظر از هر گونه تغییری در اوضاع بین المللی و منطقه ای، عزم چین برای توسعه شراکت راهبردی جامع با ایران تغییر نمی کند، اعلام کرد که دو کشور دارای سابقه طولانی دوستی و اعتماد متقابل هستند. رئیس جمهوری چین همچنین تاکید کرد که با توجه به وضعیت کنونی، کشورش و ایران باید تعمیق اعتماد راهبردی متقابل را افزایش و گسترش تفاهم و پشتیبانی متقابل در مسائل مربوط به منافع و دغدغه های اساسی یکدیگر را نیز ادامه دهند. اکنون بدستور رئیس محترم مجلس شورای اسلامی در مرکز پژوهش های مجلس گروهی تشکلی و در پیرامون پیوستن جمهوری اسلامی ایران به این ابتکار مطالعاتی صورت گرفته و در حال پیگری این روند است.