آزار و اذیت حیوانات در ایران تمامی ندارد. سگ‌کشی‌های دردناک در شیراز با اسید، تکه‌تکه کردن خرس قهوه‌ای در سمیرم، صحنه زنده سوزاندن الاغی در استان فارس، اعدام بزمجه در شاهین‌شهر اصفهان و حالا هم کشتن توله خرس قهوه‌ای در سوادکوه ازجمله موارد حیوانآزاری است که طی سال‌های اخیر در فضای مجازی انتشاریافته و واکنش گسترده کاربران را به همراه داشته است. اما متأسفانه با وجود واکنش تند افکار عمومی نسبت به این صحنه‌ها، شاهد آن هستیم که پدیده حیوانآزاری در کشور متوقف نشده و روزبه‌روز به حجم این حیوانآزاری افزوده می‌شود؛ اما این سنگدلی از کجا می‌آید؟
توله خرس، جدیدترین قربانی حیوان‌آزاران
شنبه 25 خردادماه بود که خبری از حیوانآزاری و تلف شدن یک توله خرس در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد. بر اساس اطلاعاتی که خبرگزاری‌ها منتشر کرده بودند خبر رسید توله خرسی مجروح در منطقه کوهستانی دراسله در سوادکوه مشاهده شده و محیط‌بانان پس از اطلاع از ماجرا، روانه محلی شده‌اند که توله خرس در آن مشاهده شده است. رویدادی که بسیار معمولی و رایج در حیات‌وحش به نظر می‌رسید. آن‌گونه که در خبر اولیه آمده بود، به نظر می‌رسید علت جراحت این خرس قهوه‌ای نابالغ، سقوطش از دامنه پرشیب کوهی باشد که قصد عبور از آن را داشته است. عبوری که احتمالاً همراه با مادر بوده و با یک لغزش، به وقوع این رویداد رقم خورده است. سقوط توله از شیبی که توان بالا رفتن از آن را نداشته است.
رویدادی که مقدمه وقوع یک فاجعه بود. فاجعه‌ای از جنس دیده شدن توله خرس توسط چند رهگذر و بارش باران سنگ‌های ریزودرشت بر سر و بدن این حیوان نگون‌بخت. سنگساری به‌قصد کشتن این توله خرس که احتمالاً رهگذران هم متمایل به آزارش بودند و هم خوف داشتند به سمتشان حمله‌ور شود و ازاین‌رو حکم به مرگش دادند!
واقعیتی که از آن پرده برداشته شد. درست در زمانی که توله خرس مجروح برای مداوا به سمسکنده منتقل‌شده و بر اثر جراحات وارده جان باخته بود و هم‌زمان، فیلمی در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های محلی دست‌به‌دست می‌شد که نشان می‌داد چه بلا‌هایی بر سرش آمده است.
ضاربان توله خرس در انتظار اشد مجازات
حالا به گفته مدیرکل محیط‌زیست استان مازندران، ضاربان توله خرس شناسایی‌شده‌اند و بناست تا مجازات شوند. به گزارش ایلنا، حسین‌علی ابراهیمی کارنامه خبر از دستگیری نفر اول و شناسایی دومین حیوان آزار داد. او گفت: «نفر دوم نیز که کارگر همین آقاست شناسایی شده و فردا تحویل مقامات قضایی خواهد شد.»
این مسئول می‌گوید: جریمه صدمه زدن و ضرر و زیان به خرس قهوه‌ای ۵۰ میلیون تومان است، البته در قانون، زندان نیز برای این افراد متخلف پیش‌بینی‌شده است، اما ما منتظر نظر دامپزشک هستیم و با توجه به اینکه همه مستندات لازم به دادگاه ارائه‌شده و تأمین دلیل کرده‌ایم از قاضی محترم اشد مجازات را برای این افراد خواستار هستیم. محیط‌زیست استان مازندران همه پیگیری‌ها را انجام می‌دهد تا متخلفان به سزای عمل زشت خود که منجر به آسیب زدن به حیات‌وحش کشور و جریحه‌دار شدن روحیه شهروندان ایرانی شده است، برسند.
حیوانات هم حقوقی دارند
حیوانآزاری یکی از انواع بداخلاقی اجتماعی و بزه‌کاری است و بسیاری کشورها آن را فی‌نفسه یک جرم قضایی می‌دانند. ویدیویی که سگی را با طناب به ماشین وصل کرده بودند و در خیابان‌های شهر می‌چرخاندند تا حیوان بمیرد را همه ما به یاد داریم و حالا توله خرس قهوه‌ای آخرین قربانی قساوت مردمی است تا بار دیگر به یاد آوریم که انسان‌ها که در شرع اسلام از آن‌ها به‌عنوان اشرف مخلوقات نام‌برده شده است، گاهی فقط نام انسان را یدک می‌کشند و برخی بویی از آدمیت نبرده‌اند.
حیوانات، بخشی از جامعه طبیعی و زیست‌محیطی را تشکیل می‌دهند و در برقراری توازن در نظام طبیعت، نقش مؤثر و غیرقابل‌انکاری دارند. حیوانات مانند انسان‌ها از حقوق خاص خویش مانند حق حیات، حق درمان، حق آرامش، حق زیست جمعی، حق پرهیز از هر نوع خشونت، حق پرهیز از هرگونه نسل‌کشی، حق استفاده از حیات‌وحش و مانند آن‌ها برخوردارند و هرگونه تعدی و تفریط نسبت به آن‌ها یا حقوق آن‌ها، به‌منزله نقض حقوق آنان محسوب شده و ضروری است، مستوجب مسئولیت باشد. بر همین اساس و طبق ماده 680 قانون مجازات اسلامی هرکس برخلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت‌شده کند، به حبس از دو تا ده سال محکوم خواهد شد و هرگونه تعدی مستوجب مسئولیت است؛ به‌عبارت‌دیگر تضییع حقوق حیوانات، طبق قانون مجازات اسلامی جرم بوده و به‌نوعی ترویج خشونت نیز محسوب می‌شود و از طرفی نظم عمومی جامعه را برهم زده و بهداشت عمومی را به مخاطره می‌اندازد.
در سال‌های اخیر با توجه به گسترش فضایی مجازی و در دسترس بودن آن بیشتر از قبل شاهد حیوانآزاری هستیم و البته فعالان این حوزه هم در تمام سال‌ها با برپایی تجمعات و اعتراضات نارضایتی خود را نسبت به این موضوع ابراز کرده‌اند؛ اما نکته مهم این است که بسیاری کشورها حیوان آزاری را فی‌نفسه یک جرم قضایی می‌دانند و مجازاتی را نیز برای آن درنظرگرفته‌اند. اما حیوان آزاری در ایران، جرم‌انگاری نشده و قوانین عام موجود در این مورد نیز همان «قوانین زیست‌محیطی» هستند و قوانین حمایتی از جانوران به‌صورت خاص تصویب نشده است؛ درحالی‌که حیوانات این روزها نیازمند قوانینی متقن هستند تا حقوقشان به‌راحتی توسط برخی افراد که برای تفریح و سرگرمی دست به این کار می‌زنند، تضییع نشود.
تجربه نشان می‌دهد فرجام این پرونده جدید هم مجازاتی حداقلی است، چراکه اساسا مجازات‌های در نظر گرفته شده برای این دست جرایم در قانون، حداقلی است. مجازات‌هایی که به باور کارشناسان، نیازمند بازنگری و تشدید، به نیت ایجاد بازدارندگی است
نگهداری حیوانات نوعی از حیوانآزاری
حیوانآزاری از نمونه‌های بارز مشکلات روانی است و انسان سالم از آزار دادن جانوران خوشحال نمی‌شود و برخی متخلفان هم نیاز به درمان دارند. بسیاری قاتل‌های زنجیره‌ای سابقه حیوان آزاری دارند. این قضیه به‌طور مستند ثابت‌شده است؛ فردی که حیوان آزاری می‌کند، نه‌تنها برای حیات‌وحش و حیوانات که برای جامعه انسانی نیز خطرناک است.
در این زمینه غلامعلی فروغی، حقوق‌دان به ایرنا گفته است: همیشه نگاه به حیوانات در قوانین ما بیشتر نگاه جلوگیری از آزار حیوانات به انسان بوده و به حق حیوان پرداخته نشده، جز در بحث‌های قانون شکار و صید تاحدودی بحث حفظ حیوانات وحشی را به‌عنوان بخشی از حفاظت محیط‌زیست مطرح کردند؛ البته در قواعد فقهی ما به این موضوع پرداخته‌شده اما هنوز به‌صورت قوانین موضوعه درنیامده است.
این حقوق‌دان با بیان اینکه آزار ندادن حیوانات به‌صورت اخلاقی در فرهنگ ما وجود دارد اما این موضوع در قوانین موضوعه کشور انعکاس نیافته است، خاطرنشان کرد: «شاید علت آن نیز نگرانی دستگاه‌ها از این موضوع باشد که قضیه تسری یابد و کشتار برای خوراک را دچار مشکل کند و مباحثی مانند نگهداری نیز حالت افراطی پیدا کند، ازاین‌رو باید بیشتر بحث اخلاقی تقویت شود و آنچه را در فرهنگ ما به‌عنوان یک بعد فرهنگی وجود داشته است، اشاعه دهیم. بنابراین لازم است در این زمینه کارهای فرهنگی بیشتری صورت گیرد تا قانون‌گذاری آن هم در بعد کیفری به این مسئله بپردازد.»
فروغی معتقد است برای قانون‌گذاری در این زمینه لازم است بر آزارهایی که روح مردم را می‌آزارد، متمرکز شویم تا با این رفتارهای زشت و ناپسند برخورد شود زیرا اگر بخواهیم به بحث قانون مستقل بپردازیم، شاید بحث نگهداری حیوانات نیز خودش یک آزار باشد. وقتی حیوانی از ذات خودش جدا می‌شود و به شکل سخت‌گیرانه به او تعلیم داده می‌شود تا برای مثال نقش عروسک را برای فرد ایفا کند، نوعی آزار است.گاهی اوقات احساس می‌شود تعلیماتی که به حیوان داده می‌شود، سخت‌گیرانه است؛ بنابراین اگر حیوانآزاری بخواهد مطرح شود، شاید این بعد از مسئله مانند نحوه نگهداری را نیز شامل شود.
جرایم مربوط به حیوانآزاری
بالاخره پس از کش و قوس‌های زیاد و تعلل‌هایی که از سوی محیط‌زیست صورت گرفته بود «لایحه منع حیوانآزاری» نهایی شد. این لایحه که فرآیند تدوین آن از سال 91 آغاز شده بود سال گذشته به مرحله نهایی رسید که بر اساس آن حیوانآزاری، فشار آوردن به حیوانات، جنگ انداختن میان آن‌ها، بهره‌کشی و گرسنه نگه‌داشتن حیوانات، قانون تدوین‌شده و به‌عنوان جرم قابل‌پیگیری می‌شود. همچنین جرائم و مجازاتی برای این تخلفات پیش‌بینی‌شده و سعی شده مجازات در حد جرم‌های رده 7 در قانون آیین دادرسی کیفری در نظر گرفته شود. از سوی دیگر این قانون برای کسانی که ضمن حیوان آزاری اقدام به تهیه تصویر و انتشار آن‌که موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود نیز مجازات‌های مجزا در نظر خواهد گرفت و دو مجازات در پی خواهد داشت.
نکته‌ای در آخر باید به آن توجه کرد این است که آیا این قوانین واقعاً بازدارنده است؟ به‌عبارت‌دیگر بعدازاینکه آزاردهندگان مجازات شدند باز هم شاهد این قبیل قساوت‌ها خواهیم بود؟ تجربه نشان می‌دهد فرجام این پرونده جدید هم مجازاتی حداقلی است، چراکه اساساً مجازات‌های در نظر گرفته‌شده برای این دست جرائم در قانون، حداقلی است. مجازات‌هایی که به باور کارشناسان، نیازمند بازنگری و تشدید، به نیت ایجاد بازدارندگی است، هرچند برخی حقوق‌دانان بر این باورند که می‌شود با اتکا به مجازات‌های تکمیلی به این مهم دست‌یافت.
حیوانآزاری از نمونه‌های بارز مشکلات روانی است، زیرا انسان سالم از آزار دادن جانوران خوشحال نمی‌شود و برخی متخلفان هم نیاز به درمان دارند. بسیاری قاتل‌های زنجیره‌ای سابقه حیوانآزاری دارند. این قضیه به‌طور مستند ثابت شده‌است
مجازات‌هایی که اگر فیلم ذکرشده را دیده یا توانایی تماشای آن را داشته باشید، حق‌خواهید داد متهمان این پرونده تا چه اندازه مستحق دریافتشان هستند؛ افرادی که نه توله خرس سقوط کرده و لیز خورده از دامنه کوه را رها کرده‌اند و نه کوشیده‌اند به مدد محیط‌بانان و متخصصان، آن را به ادامه مسیر هدایت کنند بلکه ترجیح داده‌اند عامل کشتن دردناک آن شده و فیلمی که از این فاجعه گرفته‌اند را به‌سرعت به رؤیت دیگران برسانند و برای خود کسب افتخار کنند.
نظر شما