محمد درویش روز دوشنبه در همایش روز جهانی مقابله با بیابانزایی و پدیده گرد و غبار در سالن شهدای پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج برگزار شد، افزود: ایران یکی از کشورهایی است که در حوزه مقابله با بیابانزایی کارهای انجام داده به طوریکه در یک دوره زمانی پرچمدار مقابله با بیابان زایی در منطقه خاورمیانه و جنوب غربی آسیا بوده است.

وی اظهار داشت: بیشتر کارشناسان از کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون امارات، عربستان، بحرین و قطر برای شرکت در دوره‌های آموزشی مرتبط با بیابان به ایران می‌آمدند.

دورویش گفت: ایران کار مقابله با گسترش بیابان را از سال ۱۳۳۰ با کاشت گونه‌های متناسب با توان اکولوژیکی منطقه آغاز کرد که از این طریق توانستیم حدود چهار میلیون هکتار از عرصه‌های بیابانی کشور را به وسیله انتخاب گونه‌های مناسب برای تثبیت شن‌های روان مهار کنیم و می‌توان گفت که هیچ کشوری در منطقه به اندازه ایران در عملیات تثبیت شن‌های روان موفق نبوده است.

وی افزود: اکنون ماهیت عملیات مقابله با بیابانزایی تغییر کرده زیرا دیگر بیابان به معنی پیشروی فیزیکی ماسه‌ای به درون سازه‌های انسان ساخت نیست بلکه افت حاصلخیزی خاک، شوری زمین‌ها، کاهش سطح آب زیرزمینی و آسیب هایی مانند تخریب جنگل‌های زاگرس یا گسترش خشکیدگی دریاچه ارومیه می‌تواند به بیابانزایی بینجامد.

درویش گفت: به طور کلی بیابانزایی عبارت است از کاهش کارآیی سرزمین و این کاهش می‌تواند در تهران و کرج هم اتفاق بیفتد که همانطوری که دیده می‌شود در حال اتفاق افتادن است.

پژوهشگر مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور ادامه داد: عملیات مقابله با بیابانزایی بسیار پیچیده‌ای بوده و یک سازمان به نام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری دیگر نمی‌تواند متولی مقابله با آن باشد.

وی گفت: از رسانه ملی تا آموزش و پرورش و تمام دستگاه‌های اجرایی همه باید دست به دست هم بدهند تا بتوانیم با این معضل به صورت گسترده مقابله کنیم.

این پژوهشگر اضافه کرد: به دلیل اهمیت موضوع فرابخشی که وجود دارد و تا زمانی که تمام سازمان‌ها پای کار نیایند و مسئولیت خود را نپذیرند و در نیابند که عملکردهای نابخردانه شأن می‌تواند به تشدید بیابان زایی منجر شود نمی‌توانیم افق امیدبخشی برای مهار بیابانزایی داشته باشیم.

تالاب‌ها پس از ۲۰ سال با آب آشتی کردند

درویش در خصوص تأثیر بارندگی‌های سال جاری در کاهش روند بیابانزایی، افزود: بارندگی‌های امسال موجب شده تا بسیاری از تالاب‌های بعد از ۲۰ سال دوباره با آب آشتی کنند که می‌توان به هورالعظیم، شادگان، گاوخونی، هامون‌ها، مهارلو، ارژن و بختگان و تش اشاره کرد که بعد از مدت‌ها دوباره بخش بزرگی آب گیری شد و باعث شد تا چشمه‌های تولید گرد و خاک تا اندازه‌ای کاهش یابد.

وی اظهار داشت: چشمه‌های تولید گرد و خاک یا کانون‌های فرسایش بادی یکی مؤلفه‌های تشدید بیابانزایی هستند که به وسیله سیل‌های اخیر تا اندازه‌ای شدتشان کم شده ولی اتفاقی که باید بیافتد این است که ما بتوانیم این حق آبه ها را دائمی کنیم و اگر نتوانیم این کار را بکنیم نمی‌توانیم امیدوار باشیم این روند مهارکننده ادامه داشته باشد.

این پژوهشگر بخش بیابان در خصوص تأثیر کشورهای اطراف در تشدید گرد و غبار در ایران، گفت: باد غالب در کشور ما غرب به شرق است که هرچقدر کشورهای سوریه، عراق جوی ناپایدار داشته باشند تاثیرخود را بر هوای کشور ما می‌گذارد و همچنین یک بادی از جنوب شرق به شمال غرب داریم که از عربستان این باد حرکت می‌کند که اگر ناپایدار باشد اثر خود را روی ایران نشان می‌دهد.

وی افزود: عربستان دردهه آخر قرن ۲۰ بیش از سه میلیون هکتار از اراضی خود را از طریق آب‌های فسیلی تبدیل به کشتزارهای گندم کرد که بعد به دلیل تمام شدن این آب‌ها، تمام آن اراضی را رها کرد که یک کانون بزرگ فرسایش بادی ایجاد کرده است.

درویش ادامه داد: این اراضی در نزدیکی کویت و ایران هستند که بادهایی که از سمت این کشور می‌آید با خود گرد نمک به سمت هوالعظیمی که طی ۲۰ سال اخیر خشک بوده، می‌آورد و می‌توان گفت که کشورهای تشدید کننده گرد و غبار در ایران به ترتیب سوریه، عراق و عربستان هستند.

وی اظهار داشت: پیش از این نیز به صورت دائم بادی از شمال آفریقا می‌آمد که ریزگردهای کمتر از ۲.۵ میکرون با خود به همراه داشت که در نتیجه در مجموع ۲۵ استان ما همیشه درگیر این گرد و غبارهای کمتر از ۲.۵ میکرون هستند.

وی گفت: برای مقابله با گرد و غبار و ریزگرد حدود ۱۵ کارگروه در کشور تاکنون شکل گرفته و جلسات مشترک نیز با عراق برگزار شده و کارشناسان ایرانی به آنها پیشنهاد داده اند که اگر امنیت ما را تضمین کنید ما حاضر هستیم دانش فنی را اختیار شما قرار دهیم تا به مهار کانون‌های بحرانی فرسایش بادی اقدام کنند.

پژوهشگر مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور افزود: در این ۲ سال اخیراین اقدامات مقداری شتاب گرفته ولی متأسفانه نتوانسته آنگونه که باید باشد پیش برود که یکی از دلایل این است که دولت ترکیه طرح گاپ را اجرا می‌کند و بر روی سرشاخه‌های دجله و فرات ۱۲۰ میلیارد مترمکعب مخزن زده که سه برابر کل آورد این ۲ رودخانه است.

وی تصریح کرد: با اجرای این طرح شیر آب دست ترکیه است و می‌تواند به راحتی میزان ورودی آب را به میان رودان یا بین النهرین را کم کند که همانطور هم کم کرده است که خودش باعث افزایش کانون‌های بحرانی و فرسایش بادی شده است.

وی اضافه کرد: همچنین به دلیل اینکه امنیت در سوریه و عراق وجود ندارد، کارشناسان نمی‌توانند برای تثبیت ناهمواری‌های ماسه‌ای و انتخاب گونه‌های مناسب اقدام کنند.

۲۷ خرداد ماه به عنوان روز جهانی مقابله با بیابانزایی نامگذاری شده است.

۶۱۵۶/‏‬ ۶۱۵۵