به گزارش همشهری آنلاین، دکتر محسن اسماعیلی در یکصد و پنجاه و پنجمین جلسه شرح و تفسیر نهج‌البلاغه در مجموعه فرهنگی سرچشمه، با اشاره به کلام امیرالمومنین(ع) که می‌فرمایند «وقتی مسئولی تندخو و غیرقابل تعامل و ضمناً نادان و ندانم‌کار باشد، آنان که با او سرو کار دارند و دلسوزی می‌کنند، دچار حیرت و سرگشتگی شده و نمی‌دانند چه باید بکنند؛ آیا در مقابل او بایستند یا رهایش کنند که سرانجامی جز هلاکت در پی ندارد.» گفت: تندخویی و ندانم‌کاری از جمله نقدهای امام علی(ع) بر زمامداران پیش از خود است.

وی با بیان اینکه تندخویی و ندانم‌کاری زمامداران، نه تنها کار را بر نخبگان و دلسوزان دشوار می‌کند بلکه آثار زیانبار فراوانی هم بر مردم عادی که فقط مشغول زندگی خویش هستند می‌گذارد، به تشریح این آثار با استناد به کلام امام علی علیه‌السلام پرداخت و گفت: امیرالمومنین(ع) این آثار را در چهار مورد کژروی، نافرمانی، نفاق و پرخاشگری خلاصه فرموده‌اند: «فَمُنِیَ النَّاسُ لَعَمْرُ اللَّهِ بِخَبْطٍ وَ شِمَاسٍ وَ تَلَوُّنٍ وَ اعْتِرَاضٍ».

این مفسر نهج‌البلاغه، نخستین پیامد ریاست تندخویان و نادان‌ها را گرفتار «خبط» شدن مردم دانست و گفت: «خبط» را کژروی، به بیراهه رفتن، سهو و اشتباه ترجمه کرده‌اند. به عنوان مثال، رباخواری یک خبط بزرگ و رفتاری نامتعادل است که همه را زمین می‌زند؛ چه آنکه ربا می‌گیرد و چه آنکه ربا می‌دهد. از این رو، هر دو مرتکب حرام شده‌اند.

محسن اسماعیلی، دومین اثر ریاست تندخویان نادان را ابتلای مردم به عدم همراهی و همدلی و مخالفت با تصمیم‌ها و اقدام‌های بالادستان برشمرد و خاطرنشان کرد: حتی اگر آنچه رییس تندخو می‌کند، در واقع سودمند و درست باشد، خشونت او باعث نارضایتی شهروندان و فاصله گرفتن از آنان خواهد شد؛ چه رسد به اینکه این خشونت با جهل و ندانم‌کاری هم آمیخته شود.

استاد دانشگاه تهران، دیگر پیامد حاکمیت خشونت و نادانی، سوق دادن مردم به سوی «تَلَوُّن» یعنی رنگ به رنگ شدن، ظاهرسازی، ریا و نفاق دانست و افزود: مردم معمولی به خیال خود نمی‌خواهند به سری که درد نمی‌کند دستمال ببندند. از این رو، به ظاهر ابراز موافقت و رضایت می‌کنند، اما در باطن جور دیگری هستند. این دو رویی، و بلکه چند رویی و نفاق، سنگ بنای انحطاط و سقوط افراد و جامعه است و لذا باید به شدت از آن هراسید.

وی در تشریح چهارمین پیامد ریاست تندخویان و نادان‌ها، به پرخاشگری اشاره کرد و گفت: تندخویی یک متصدی در کنار ندانم‌کاری او باعث این می‌شود که در نهایت مردمی خرده‌گیر و معترض پرورش پیدا کنند. اگر مسئولان با مردم به تندی و تلخی سخن بگویند و مردم هم نتوانند با آنان به راحتی ارتباط برقرار کرده و سخن بگویند، خواه ناخواه در مسیر خرده‌گیری و اعتراض خواهند افتاد.

دکتر اسماعیلی در پایان تاکید کرد: از همین جا است که اهمیت شخص زمامدار و ویژگی‌های اخلاقی وی آشکار می‌شود. پافشاری اکید اسلام بر اشتراط علم و عدالت و اخلاق در زمامداران به این دلیل است که صفات و ویژگی‌های آنان، خواه ناخواه بر سرنوشت همگان اثر می‌گذارد.