حجت الاسلام «قاسم خانجانی» در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه یکی از ارکان شخصیت حضرت امیر(ع) توجه به عدالت است، اظهار کرد: بیش از هر چیز امام علی(ع) را به عدالت می شناسند، حضرت(ع) در طول دورانی که خلیفه بودند بر اساس رعایت مساله عدل بود که میان عام و خاص شناخته شده بودند چراکه هرگز میان افراد چه فقیر و چه غنی، چه از مردم عادی کوچه و بازار و چه از مسئولان حکومتی تفاوتی قایل نشده و عدل را برای همه اجرا می کردند.

این استاد حوزه ادامه داد: چند تعبیر در مورد حضرت(ع) داریم که یکی از آنها از اهمیت خاصی برخوردار است، گفته اند که علی کشته شد به دلیل عدل. بله! شدت برقراری عدل در تفکر امام علی(ع) جایگاه مهمی داشت. یعنی آن چیزی که اسباب شهادت ایشان را فراهم کرد اجرای مقوله عدل نسبت به همگان و در همه زمینه ها بود. «جرج جرداق»، نویسنده مسیحی از میان تمامی صفات حضرت امیر(ع) دست بر ویژگی عدل ایشان می گذارد و کتابی با عنوان «امام علي صوت العداله الانسانیه» را می نویسد.

وی تصریح کرد: این موارد نشان می دهد که بحث عدالت در سیره حضرت امیر(ع) بسیار پررنگ بود و می شود گفت امیرالمومنین علی(ع) حاضر نبودند که به هیچ وجه از این مهم فاصله بگیرند ولو اینکه به ضررشان تمام شود. امام علی(ع) کسی بود که در وصف اش گفتند: کشته شد به خاطر شدت عدالت.

وی افزود: از طرف دیگر حضرت در قضایای مختلف اعم از سیاسی، اجتماعی نیز مقوله عدل و انصاف را سرلوحه قرار می دادند، چه بسا در بسیاری از موارد اگر عدل را کنار می گذاشتند موفق می شدند اما هرگز چنین نکردند، در اینجا به چند مورد از فرمایشات امام علی(ع) در مورد عدالت اشاره می کنم. همه می دانند که معنای عدالت یعنی هرچیزی سرجای خودش باشد. این معنای فارسی و روان واژه عدالت است.

حجت الاسلام خانجانی تاکید کرد: بر خلاف آنچه که بسیاری تصور می کنند که عدالت به معنای مساوات است، اما عدالت به این معناست که به هر کس هر حقی که استحقاق آن را دارد، داده شود، آیا همگان استحقاق یکسان در جامعه دارند؟ حضرت امیر(ع) کسی است که در مقام خلیفه به پیرزن کمک می کند و برایش آب می برد، همین حضرت امیر(ع) در مقابل کمترین چیزی نسبت به برادر خودش کوتاه نمی آید و درخواست عقیل را رد می کند.

وی ادامه داد: این فراز و نشیب در رفتار حضرت امیر(ع) بر اساس آن جایگاه و ظرفیت و اقتضاء و حال و هوایی است که هر فردی شرایط خاص خودش را دارد و متناسب با آن وضعیت باید با او برخورد شود. امام(ع) در نهج البلاغه می فرماید: عدل و عدالت هر چیزی را در جای خودش میگذارد در حالی که بخشش آن را از جای خود خارج می سازد، عدالت تدبیر عمومی مردم است در حالی که بخشش گروه خاصی را شامل می شود پس عدالت شریف و برتر است.

این استاد اخلاق تصریح کرد: امیرالمومنین امام علی(ع) در حکمت 437 نهج البلاغه، عدالت را از بخشش برتر می داند، شاید یک دلیل این باشد که عدل اختصاص به یک نفر یا شخص خاصی ندارد. در مورد دیگر با طرح این پرسش که عدالت و دادگری چه معنایی دارد؟ می فرماید: به آن معناست که به هنگام حکم دادن با انصاف باشی و از ظلم دوری کنی، این بیان حضرت بدان معناست که شخص خود را در موقعیت دیگری قرار دهد و از خود سوال کند که اگر خودت جای او بودی چه توقعی داشتی و بعد بر همان اساس حکم کند و انصاف را رعایت کند.

وی در مورد ابعاد اجتماعی عدالت حضرت امیر(ع) ابراز کرد: امام علی(ع) می فرمایند: عدل، زیبایی و جمال حاکمان است. اگر حاکم بخواهد زیبایی و جمال داشته باشد باید عادل باشد. اگر عادل باشد، انصاف هم دارد. این نگاهی است که حضرت(ع) نسبت به اداره جامعه بر اساس عدل دارند. از این جهت هم بود که در زمانی که ایشان خلیفه بودند جامعه اسلامی در ثبات قرار داشت و همه مردم بر اساس عدالت از بیت المال حق خود را دریافت می کردند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ادامه گفت: در جامعه ما میلیون ها پرونده در دادگاه ها و دادسرا در چرخش است كه همه به دلیل عدم رعایت عدالت و دوری از انصاف  است. فردی با دیگری مشاجره کرده و یک لحظه خود را جای او نگذاشته است و نهایتا به دلیل یک مشاجره ساده مرتکب اعمالی شده و کارش به دادگاه کشیده است. نمود عدالت علی(ع) در جامعه باید ستاندن حق مظلوم از ظالم باشد. صبوری و تلاش برای تعامل با دیگران و دوری از خشم و عصبانیت باشد.

حجت الاسلام خانجانی در پایان خاطرنشان کرد: امروز شعارهای دروغین در مورد صلح، گوش فلک را کر کرده است، جهان زیر سلطه این شعارهای دروغین است. صلح جهانی که اساسش عدالت نباشد، ارزشی ندارد. شعار صلح بدون اجرای عدالت معنایی ندارد. حضرت امیر(ع) با افراد مختلف از قبایل، مذاهب و ادیان گوناگون به عدالت رفتار می کرد. صلحي پایدار است که امنیت و آرامش را به دنبال داشته باشد. اگر در جامعه ای امنیت و آرامش نباشد، صلح هم نیست.