به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از خبرگزاری دانشجو، جمعیت زیادی در داخل کوه مشاهده می‌شود؛ مرد‌هایی که با بیل و کلنگ به جان کوه افتاده اند و سعی دارند تکه‌های سنگی را جدا کرده و در کیسه بریزند و سوار بر الاغ و قاطر به جاده برسانند. در روستا‌های اطراف و در برخی نقاط خاص نزدیک به جاده، عده‌ای که صورت خود را پوشانده اند منتظر هستند تا کیسه‌ها را دریافت کنند، البته نه به صورت رایگان. آن‌ها حاضرند به ازای هر کیلو سنگ تا سقف ۵۵۰۰ تومان نیز پول پرداخت کنند.

اینها خلاصه‌ای از این روزهای معدن آلبلاغ در منطقه حفاظت شده ساریگل اسفراین است. معدنی که در آن سرب و روی فراوانی وجود دارد و مردم از قسمتی که هیچ گونه حفاظتی از آن نمی‌شود،  درآمد قابل توجهی برای خود دست و پا کرده اند.

اما ماجرا به این اواخر برنمی گردد. برداشت از این معدن از حدود ۳ سال پیش آغاز شده است. ابتدا فقط یک نفر این کار را انجام می‌داد. او سنگ‌ها را درخانه اش انبار می‌کرد و پس از مدتی با وسیله نقلیه سنگینی تمام آن‌ها را به جایی دیگر می‌برد؛ جایی که در ابتدا کسی نمی‌دانست کجاست، اما اینک مشخص شده صد‌ها کیلومتر آن طرف‌تر در استان زنجان بوده.

چند وقت بعد که درآمد این شخص زیاد شد، طرفداران این معدن هم بیشتر شدند تا اینکه طی ماه‌های اخیر حجم افرادی که در حال تخریب معدن بودند تا ۲ هزار نفر نیز می‌رسید!

این بازار گرم و داغ سبب شد تا قیمت چهارپایان منطقه به شدت رشد کند و به طور روزانه تا سقف ۳۰۰ هزار تومان نیز اجاره داده شوند. از سوی دیگر کسی به فکر چاره نبود و هر روز به علاقه‌مندان این کسب و کار افزوده می‌شد.

نکته قابل توجه حضور مردم سایر استان‌ها در این منطقه است. اطراف معدن پر است از خودرو‌هایی با پلاک‌های استان‌های دیگر؛ خودرو‌هایی که نشان می‌دهد خبر این معدن به گوش استان‌های دیگر نیز رسیده، اما غافل از این که هنوز اداره صنعت، معدن و تجارت و یا سازمان محیط زیست استان از آن خبری ندارد.

البته پس از پررنگ شدن موضوع معدن در رسانه ها و همچنین جان باختن یک نفر به دلیل ریزش بخشی از معدن، راه‌های خروجی معدن بسته شد، اما این اقدام قطعا موقت است.

در چنین شرایطی این سئوال مطرح می‌شود که چرا پیش از این اقدام خاصی در این رابطه انجام نشده. چطور کارخانه‌ای در زنجان که مدت هاست از منابع این معدن استفاده می‌کند، از وجود چنین موادی در سنگ‌های آلبلاغ خبر داشته باشد، اما مسئولان صنعت و معدن نمی‌دانند؟ رضا فیروزه، رئیس سازمان صمت خراسان شمالی در این باره می‌گوید: حفاظت از این معدن بر عهده سازمان محیط زیست است. اگر این نهاد نمی‌تواند امنیت آن جا را تامین کند، معدن را واگذار کند تا اقدامات قانونی را انجام دهیم.

اما موضوع قابل تامل دیگری که از برداشت این سنگ ها بوجود آمده مسموم شدن آب سد بیدواز از طریق وارد شدن روی و سرب به این سد است. از آن جایی که این سد آب شرب مردم اسفراین را تامین می‌کند، خطرات می‌تواند گریبانگیر سلامت مردم نیز باشد.

جلوگیری از برداشت‌ها زمان بر است!

راه کار چیست؟ طاهر رستمی، فرماندار اسفراین می گوید: این معدن واقع در پارک حفاظت‌شده ساریگل است و به این دلیل محدودیت ثبت دارد. تا معدن از منطقه حفاظت‌شده خارج نشود، قابلیت ثبت ندارد.

رستمی ادامه می دهد: چندین سال است عده‌ای از مردم منطقه، سرب و روی معدن را کشف کرده بودند. سال‌های گذشته گاهی مراجعاتی می‌شده؛ اما از ۳ سال گذشته این مراجعه‌ها شدت یافته و در یک سال اخیر هم بسیار شدید شده است و اینک جمعیت زیادی در آنجا ساکن هستند.

فرماندار اسفراین تاکید می‌کند: در چند ماه گذشته پیگیر بودیم که بتوانیم این معدن را از منطقه حفاظت‌شده خارج کنیم تا آن را به ثبت برسانیم؛ اما در این رابطه شورای عالی محیط‌زیست باید تصمیم بگیرد. موضوع را از طریق استاندار و نماینده‌های مجلس پیگیری کرده‌ایم. موضوع کمی زمان‌بر است؛ اما در سطح شهرستان هم تا حدودی توانسته‌ایم برداشت سنگ را کنترل کنیم.

طبق سخنان فرماندار اسفراین، مسئولان از چند سال گذشته نیز از این آسیب با خبر بوده اند و مردم هم این موضوع را اطلاع رسانی کرده اند.

خرید و فروش‌های عجیب

محمد مهدی دهقانی، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه فنی اسفراین در این باره معتقد است: هنوز هم رفت و آمد به معدن آلبلاغ وجود دارد و فعلا به شکل کاملی جلوی آن گرفته نشده.حدود ۴ ماه است که از سایر استان‌ها به شدت وارد اسفراین می‌شوند و از معدن استفاده می‌کنند.

او می گوید: در پارک بودم و فردی به من مراجعه کرد و پس از این که فهمید دانشجو هستم، به من پیشنهاد یک کار با درآمد داد. این فرد میانسال به من گفت که در منطقه معدن، چهارپا‌ها و مواد جمع آوری شده شان از معدن را از ما گرفتند. می گفت:« من به شما پول می‌دهم تا از آن اداره، مواد معدنی من را خریداری کن و پورسانت خود را نیز بردار. چون مواد را به افراد بومی نمی‌دهند و از جایی که تو غیر بومی هستی، به تو می‌فروشند!»

دهقانی بیان می‌کند: دانشجو‌ها در این زمینه مورد سو استفاده قرار می‌گیرند. دلالان سعی می‌کنند دانشجویان غیر بومی را پیدا کرده و به آن‌ها پول دهند تا برایشان کار کنند.

اما هفته گذشته معاون صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این باره واکنش نشان داده و از تشکیل ۳ پرونده قضایی در این خصوص خبر داد و گفت: چندین نوبت شکایت به دستگاه قضا برده و تاکنون یک پرونده منجر به صدور رای و یک نفر محکوم به زندان شده است.

به گفته رضازاده؛ عامل اصلی برداشت غیرمجاز سرب و روی در شهرستان اسفراین، شناسایی و با حکم قضایی روانه زندان شد و چند نفر در این زمینه شناسایی و دستگیر شدند.

اگر چه مسئولان شهرستان اسفراین از برخورد قضایی و انتظامی با برداشت‌های غیرمجاز از این معدن خبر می‌دهند، ولی برخی معتقدند این برخورد‌ها بازدارنده نبوده و برداشت‌های غیر مجاز از این معدن همچنان ادامه دارد. حال باید دید قصه‌ این معدن چه زمانی و با چه اقدامی به پایان خواهد رسید؟