خرداد؛ سعودی ها در حالی تلاش دارند بار دیگر با محور فرض کردن خود دو نشست عربی و منطقه ای با موضوع حوادث اخیر برگزار کنند که واکنش دولت قطر و رسانه های عربی از یک سو نخستین اختلافات جدی میان اعراب را نمایان ساخت و از سوی دیگر تلاش ریاض برای انحراف افکار عمومی از معامله قرن را فاش کرد.
خبرگزاری دولتی عربستان «واس» به نقل از یک مسئول وزارت خارجه این کشور اعلام کرد که شاه سعودی از رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و رهبران کشورهای عربی دعوت کرده است در تاریخ 30 ماه مه ( 9 خرداد ) در دو نشست ویژه با هدف بررسی حوادث اخیر علیه تأسیسات نفتی این کشور و اتفاقی که برای چند کشتی در بندر الفجیره امارات افتاد ، گرد هم آیند.
این تلاش دولت سعودی پس از آن روی داد که هفته گذشته ارتش یمن در پاسخ به حملات ائتلاف نظامی ، با استفاده از 7 فروند پهپاد خود دو ایستگاه پمپاژ نفت که به شرکت آرامکو تعلق داشت را در استان‌های «الدوادمی» و «عفیف» هدف قرار داد و پمپاژ نفت این کشور از شرق به غرب را برای ساعاتی متوقف شد.
یک روز قبل از آن هم امارات اعلام کرد چهار نفتکش در ساحل بندر الفجیره در اقدامی خرابکارانه آسیب دیده اند هر چند منابع خبری مستقل نفتکش های آسیب دیده را تا 10 فروند هم اعلام کردند.
عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان که اخیرا با یک پله سقوط به سمت وزیر مشاور در امور خارجی این کشور منصوب شده است ، دیروز ( یکشنبه ) در یک کنفرانس خبری تلاش کرد تا برگزاری این نشست ها در مکه مکرمه را به نگرانی کشورهای عربی و حاشیه جنوب خلیج فارس از امنیت منطقه ربط دهد و با تکرار ادعاهای سابق دولت این کشور علیه ایران ، تهران را عامل اصلی به خطر افتادن امنیت این منطقه راهبردی دانست .
این سخنان که با انتقاد همزمان این مقام سعودی از مقامات دولت قطر نیز همراه بود، واکنش های منفی نسبت به تلاش سعودی ها برای برگزاری نشست مکه برانگیخت و آن را با چالش مواجه کرد.
** سخنان بی ارزش
«لولوه الخاطر» سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه قطر در واکنش به سخنان عادل الجبیر که یک بار دیگر کشورش را به حمایت از تروریسم ، افراطی گری و دخالت در امور داخلی عربستان متهم کرده بود ، این سخنان را دارای مصرف رسانه ای دانست و گفت که مواضع او ارزش پاسخ دادن ندارد.
وی در عین حال تصریح کرد ؛ دولت سعودی در حالی دم از وحدت و یکپارچگی کشورهای عربی و حوزه خلیج فارس می زند که قول و عمل آنها یکی نیست . آنها از یک سو کشورهای عربی مانند قطر و برخی دیگر که با سیاست های آنها مخالف هستند را تحریم و تحت فشار قرار می دهند از سوی دیگر ادعا می کنند به دنبال تنش زدایی هستند.
همزمان با اظهارات سخنگوی وزارت خارجه قطر رسانه های این کشور هم با حمله به سعودی ، این کشور را طرف صالحی برای برگزاری اجلاس وحدت بخش ندانستند.
روزنامه پرشمارگان الشرق در مطلبی با به سخره گرفتن نشست مکه ، نوشت: در حالی که نشست های پیشین کشورهای عربی توفیقی در دستیابی اعراب به اتحاد و یکپارچگی نداشته است دولت سعودی در اقدامی عجیب این بار می خواهد دو اجلاس سران یکی در سطح کشورهای عربی و دیگری در سطح کشورهای خلیج فارس را به صورت همزمان برگزار کند.
این روزنامه می نویسد : از نگاه سعودی ها موضع واحد کشورهای عربی به معنای حمایت از مواضع سعودی است . همین نشان می دهد که این کشور درک درستی از تحولات ندارد . این کشور خود یکی از عوامل اصلی عقب ماندگی کشورهای عربی است . ریاض در جنگ یمن و تحریم قطر دست دارد و با مهندسی انقلاب در کشورهای عربی اینک یکی از حامیان اصلی فرماندهان جنگ طلب در کشوری مانند لیبی شده است .
به نوشته این روزنامه، از نگاه سعودی ها ، ایران یک دشمن راهبردی است که باید با آن مقابله کرد و به همین دلیل باید کشورهای عربی سیاست خارجی خود را بر این مبنا تنظیم کنند اما از نگاه ما این امر غیر عملی است به عنوان مثال سعودی ها، اسراییل را یک هم پیمان خود برای مقابله با ایران می دانند در حالی که این رژیم تهدید مستقیم و غیر مستقیم علیه امنیت ملی کشورهایی مانند اردن است و این همان نکته ای است که سعودی ها در خصوص امنیت منطقه به آن بی توجهند.
** موافقینی که اکنون مخالف اند
دولت سعودی به دنبال کسب اجماع منطقه ای علیه ایران است به همین دلیل در طول سال های گذشته به شکل دائم سیاست‌های خصمانه و ادعاهای واهی علیه ایران برای تحریک متحدان غربی خود با هدف درگیر شدن با ایران از سوی مقام های سعودی و هم پیمانان آن در منطقه تکرار شده است .
با این وجود اختلافات گسترده میان کشورهای عربی و اسلامی آنها را از دستیابی به این هدف راهبردی ناکام گذاشته است .
مصر که رییس آن (عبدالفتاح السیسی) با حمایت مستقیم سعودی ها و در یک کودتای از پیش طراحی شده جانشین محمد مرسی شد و تقریبا در همه ماجراجویی های سعودی ها این رژیم را همراهی کرده است، اعلام کرد حاضر به مشارکت در 'ائتلاف امنیتی خاورمیانه' نیست. به همین دلیل هم بود این کشور نماینده‌ای به نشست 'ناتو عربی' در ریاض که 18 فروردین ماه گذشته برگزار شد اعزام نکرد.
یکی از دیپلمات‌های عرب که مایل به فاش شدن هویت خود نبوده درباره تصمیم مصر گفته است که این کشور در جدی بودن این حرکت در مجموع تردید دارد و در عین حال بر این باور است که چنین اقدامی به تنش بیشتر با ایران در منطقه دامن می‌زند.
یکی از مسئولان عربستان سعودی نیز به خبرنگار رویترز گفته است که کار پیشبرد این پیمان آن گونه که باید و شاید پیش نمی‌رود.
علاوه بر مصر به عنوان متحد راهبردی سعودی ها ، ریاض در منطقه خلیج فارس هم دشمن کم ندارد. تحریم های این کشور علیه قطر که در آستانه دو ساله شدن است چنان تفرقه ای میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ایجاد کرده که تاکنون سابقه نداشته است .
بحران قطر یکی از مهم ترین مناقشات سیاسی و دیپلماتیک میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در تاریخ معاصر منطقه به شمار می رود که از جهات بسیاری توجه ناظران و پژوهشگران روابط بین الملل را جلب کرده است.
قطر به عنوان رقیب مهم سعودی ها در خلیج فارس مطرح است؛ ریاض همیشه قطر را همسایه ای پردردسر دیده که توانسته است نقش بین المللی قابل توجهی را با میزبانی نیروی نظامی آمریکا کسب کند. همچنین شبکه تلویزیونی «الجزیره» و کسب میزبانی جام جهانی فوتبال باعث افزایش وزن این کشور نسبت به همسایه های خود در این شورا شده است .
قطر ضمن ایجاد ارتباط قوی و مناسب با کشورهای مهم منطقه مانند جمهوری اسلامی ایران و ترکیه، موفق شد با آمریکا که زمانی از سیاست های عربستان علیه قطر حمایت می کرد، قرارداد همکاری های راهبردی امضا کند و بر اساس آن آمریکا متعهد شد این کشور را در مقابل تهاجم نظامی خارجی یاری کند.
این کشور همچنین با اتخاذ سیاست خارجی قوی توانسته است کشورهای کویت و عمان را با خود همراه و آنها را هم به یکی از مخالفین جدی سیاست خارجی تهاجمی سعودی ها تبدیل کند.
به نظر می رسد، در شرایط فعلی به ویژه با اعتماد به نفسی که قطر به دست آورده، هرگونه مصالحه احتمالی روابط آینده این کشورها را به شکل گذشته برنمی‌گرداند.
از سوی دیگر علاوه بر عمان که برای دهه ها سیاست بی طرفی را در پیش گرفته است ، کویت به دلیل اختلافات ارضی که با سعودی ها دارد از اینکه بعد از قطر به سراغ این کشور بیایند بیم دارد و لذا با وجود اینکه در ظاهر تلاش دارد که خود را با ریاض در یک راستا نشان دهد اما عملا مسیری در جهت خلاف این کشور در پیش گرفته است .
اختلافات دو کشور به حدی بالا گرفته است که سال گذشته کویتی ها ناچار شدند محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را به دلیل زیاده خواهی هایش در گفت وگو با مقامات این کشور از کویت اخراج کنند.
**انحراف افکار عمومی از معامله قرن
یک مقام ارشد دولت آمریکا به سی‌ان‌ان خبر داد که کاخ سفید امروز دوشنبه بخش نخست طرح به اصطلاح صلح خاورمیانه موسوم به معامله قرن را که طی آن مقامات در نشستی خواستار تشویق به سرمایه‌گذاری در کرانه‌باختری، غزه و منطقه خواهند شد را اعلام می‌کند.
این نشست در روز‌های 25 و 26 ژوئن (4 و 5 تیرماه) در منامه بحرین برگزار خواهد شد. نشست بحرین با حضور وزرای اقتصاد و روسای شرکت‌های تجاری از کشورهای مختلف برگزار خواهد شد.
بنابر اعلام منابع آگاه، در این نشست 4 موضوع اصلی مورد بحث قرار خواهد گرفت: زیرساخت‌ها، صنعت، توانمندسازی مردم و اصلاحات حکومتی تا از این طریق این منطقه قابلیت سرمایه‌گذاری پیدا کند.
کارشناسان سیاسی عرب می گویند ؛ به واقع درست در روزهایی که فلسطینیان آماده می‌شوند تا خبر طرح سازش تحمیلی تازه‌ای را از سوی واشنگتن دریافت کنند و انتظار می‌رود تا ایالات‌متحده امریکا بیش از گذشته به اشغال سرزمین‌های عربی توسط رژیم اشغالگر سرزمین‌های فلسطینی مشروعیت ببخشد، مقام‌های سعودی دنبال منحرف کردن افکار عمومی به سمت ایران و ایجاد تنشی تازه در منطقه هستند.
تلاش های اخیر پادشاه سعودی برای برگزاری نشست هایی با هدف جوسازی علیه ایران در شرایطی انجام می‌شود که دولت ایالات‌متحده امریکا وعده داده تا پایان ماه رمضان، نقشه خود را برای صلح اعراب و اسراییل با عنوان «معامله قرن» منتشر کند.
از همین روی ناظران امور منطقه، موج تبلیغات ضدایرانی اخیر را به تلاش مشترک سعودی – آمریکایی برای منحرف کردن افکار عمومی جهان عرب از مساله اشغال فلسطین می‌دانند، به ویژه آنکه مقام‌های امریکا و برخی مقام‌های عربستان‌سعودی، امارات و بحرین، به‌تازگی برای آماده‌سازی افکار عمومی ادعا کرده‌اند که عامل اصلی بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه خاورمیانه رژیم اشغالگر سرزمین‌های فلسطینی نیست، بلکه ایران است.
نظر شما