به گزارش مشرق، ماه مبارک رمضان تقریباً به نیمه رسیده است و شهر با وجود برگزاری مجالس مذهبی و قرائت قرآن حال و هوای معنوی به خود گرفته است. این در حالی است که با وجود فضاهای مناسب روی بیلبوردهای شهر همچنان پیام‌های غیرمرتبط با حال و هوای رمضان به شهروندان ارائه شده است. در عین حال برخی از این پیام‌ها حتی معانی بی‌ربطی با فرهنگ ایرانی دارند.
اگر از مسافری که تازه به شهر تهران وارد شده است بپرسید که در بدو ورود به پایتخت چه چیزی بیشتر توجه شما را جلب کرد، شاید یکی از پاسخ‌هایش تابلوهای تبلیغاتی و انگیزشی باشد که در گوشه‌گوشه شهر و در ابعاد مختلف به چشم می‌خورند؛ تبلیغاتی که گاهی باعث تصادف شده و گاهی هم مفاهیم و تصویر آن با اعتراض شهروندان روبه‌رو می‌شود.
بیشتر بخوانید:
آقای برزین ضرغامی، رییس سازمان زیباسازی شهر تهران درباره موارد مطرح‌شده می‌گوید: در سازمان زیباسازی، شورای مشورتی وجود دارد که صاحب‌نظرانی در حوزه‌های مختلف هم بر بحث‌های محتوای آثار نظارت دارند و هم بر موارد بصری و گرافیکی. او در انتخاب اعضای این شورا می‌گوید: ترکیب شورا حقوقی و حقیقی است؛ نامه‌ای به انجمن‌های هنری مانند عکاسی، نقاشی، گرافیک و … فرستادیم و تقاضا کردیم تا نماینده انجمن‌های خود را به شورا بفرستند و از این میان افرادی را با تخصص‌های مختلف انتخاب کردیم؛ البته این شورا از شوراهای اصلی سازمان زیباسازی شهرداری تهران است و از سال‌های ابتدایی تشکیل سازمان وجود داشته است اما اعضای آن در دوران مختلف جابه‌جا می‌شوند. از سوی دیگر شورای اسلامی شهر تهران نیز کارگروهی دارد که بر امر تبلیغات نظارت می‌کند.
به گفته ضرغامی، رییس کارگروه یکی از اعضای شورای شهر است که اکنون خانم فخاری مدیریت آن را بر عهده دارد. همچنین در این کمیته، مدیرعامل سازمان زیباسازی، نماینده شورای شهر و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران نیز حضور دارند و حتی در حوزه تبلیغات تجاری هم اداره کل فرهنگ ارشاد استان به نمایندگی از وزارت ارشاد باید آن تبلیغ را تأیید کند و پس از تأیید آن‌ها ما مجوز انتشار و نصب آن تبلیغ را در شهر می‌دهیم. ضرغامی با اشاره به تنوع تبلیغات شهر تهران می‌گوید: بخشی از تبلیغات شهری ما تجاری است، برخی از آن‌ها براساس مناسبت‌های تقویمی است و بخش دیگر کمپین‌هایی است که در طول سال توسط شورا تبیین و تصویب می‌شود.
او در توضیح کمپین‌های زیباسازی به کمپین «قرار ما» اشاره می‌کند که از سال قبل در این سازمان شروع شده است و می‌گوید: در طرح «قرار ما» انتظاراتی که شهرداری از مردم دارد یا مردم از شهرداری انتظار دارند در بیلبوردها و فضاهای دیداری شهر منعکس شد. امسال تصمیم گرفتیم برای آنکه جلسات شورا از استواری بیشتری برخوردار باشد، مبحث کمپین‌ها را در شورای اطلاع‌رسانی شهرداری مطرح کنیم و با هماهنگی آن‌ها در رسانه‌های شهرداری مانند سازمان ما، روزنامه شهرداری و سایر سازمان‌هایی که به صورت موازی فعالیت تبلیغاتی هم دارند، همسو شویم.
رییس زیباسازی شهرداری تهران درباره برنامه‌های این سازمان در ماه مبارک رمضان می‌گوید: جملات انگیزشی را برای پیشواز از ماه مبارک منتشر کردیم و برای این ماه هم سه فاز در نظر گرفتیم و برای هربخشی طرح‌های مرتبط با آن را سفارش دادیم. در بخش اول فرازهایی از خطبه شعبانیه مدنظر ما قرار گرفت که در سطح شهر اکران کردیم. فاز دوم فعالیت ما از آغاز نیمه دوم و شب‌های قدر شروع می‌شود و نوع فضاسازی ما در شهر تغییر می‌کند. جملات مدنظر ما در این مدت به دو بخش تقسیم می‌شود؛ یکی فرازهایی از آیات و ادعیه قرآنی و دیگری با تیتر «از علی آموز» است. در پایان ماه هم چند مناسبت است که یکی از آن‌ها روز قدس است و دیگری عید فطر که با که با مناسبت پانزده خرداد و سالگرد رحلت امام خمینی نیز هم‌زمانی دارد. به گفته او برای انتخاب احادیث و نوشته‌ها از کارشناسان و صاحب‌نظران مذهبی و روان‌شناسی شورا استفاده می‌شود.
ضرغامی می‌گوید: در مبحث فرهنگی، چیزی به اسم تبلیغ مستقیم وجود ندارد و تابلوهای شهری ما جای امر و نهی نیست و باید چیزی نمایش داده شود که مردم بتوانند با آن ارتباط بگیرند.
رییس سازمان زیباسازی شهرداری در مورد تبلیغات تجاری منتشرشده بر بیلبوردهای شهری توضیح می‌دهد: تبلیغات تجاری این روزها بسیار محدود شده است. زمانی اعتراض می‌شد که چرا سطح شهر از تبلیغات تجاری برندهای خارجی پر شده است اما حالا دیگر نه تبلیغ برند خارجی وجود دارد و نه چندان تبلیغ تجاری محصولات داخلی در شهر دیده می‌شود؛ با این حال ما تلاش می‌کنیم که این تبلیغات هم با ذائقه فرهنگی و فکری مردم ما منافاتی نداشته باشد. با این حال به دلیل وجود دیدگاه‌های متکثر ممکن است هر آنچه ما اکران کنیم با سبقه بخشی از جامعه همسو نباشد؛ به همین دلیل ما تلاش می‌کنیم تا میانگین رضایت مردم را در نظر بگیریم و به سمتی برویم که دایره موافقان را بیشتر کنیم؛ با این حال امکان ایراد و اشکال هم وجود دارد.
با وجود آنکه به نظر می‌رسد تمرکز شورا روی ارتباط بیشتر مردم با تابلوهای شهری با محتوای فرهنگی است اما بسیاری از شهروندان از مفاهیم منتشرشده بر تابلوهای تجاری و تبلیغاتی گلایه‌مند هستند.
آقای مجید ابهری، آسیب‌شناس اجتماعی در مورد اینکه تبلیغات شهری چقدر بر نگرش مردم تأثیر می‌گذارد می‌گوید: تبلیغاتی که در سطح شهر می‌شود به چند بخش تقسیم می‌شود؛ اولی همان تبلیغات تجاری است که با شعارهای تجاری است.
او ادامه می‌دهد: بخش دیگر تبلیغاتی است که از حضور سلبریتی‌ها کمک می‌گیرند و سومی تبلیغات دینی است که تأثیر موفقی بر افراد ندارد؛ مثلاً کسی که از خیابان رد می‌شود، یک آیه از رسول یا ائمه می‌بیند، عبور می‌کند و در ذهنش نمی‌نشیند؛ بنابراین این‌ها اتلاف سرمایه و تحمیل هزینه به جامعه است چرا که اگر قرار بود این شیوه اثرگذار باشد، باید تأثیر آن را در این دهه‌های اخیر در جامعه می‌دیدیم زیرا براساس اصول رفتارشناسی و روان‌شناسی نیست. این آسیب‌شناس تاکید می‌کند: در تبلیغات حتی رنگ و اندازه کلمات، محل نوشتن و زیر متن نوشته و تابلو و موضوع آن در ماندگاری ذهن مؤثر است؛ نه اینکه یک سلبریتی از یک‌سو تبلیغ حمایت از حیوانات می‌کند و از سوی دیگر پوست حیوانی را بر گردن انداخته و عکس می‌اندازد و همین امر تضاد فکری در جوانان ایجاد می‌کند.
به گفته این آسیب‌شناس اگر تبلیغات شهری در باب آموزش‌های اخلاقی و دینی اثر می‌کرد تا الان ما نباید یک دروغگو در پایتخت داشتیم. ابهری می‌گوید: به‌دلیل عدم‌تطبیق این شعارها با روان‌شناسی و رفتار، عدم‌مکان‌یابی، عدم مخاطب‌شناسی و مخاطب‌سنجی، این شیوه تبلیغاتی صرفاً اتلاف سرمایه است. اگر از مردم بپرسید که در این سال‌ها کدام‌یک از نوشته‌های شهری را به یاد دارید چیزی به یاد نمی‌آورند.او با اشاره به انتشار تصاویر چهره‌ها و شهدا در سطح شهر می‌افزاید: نصب تصاویر شهدا و بزرگان به عنوان یادبود و بزرگداشت خوب است اما حالا آن‌قدر در سطح شهر تصویر پراکنده وجود دارد که دیگر تصویر زودپز با آموزش علمی- فرهنگی و کتاب کنکور و… مخلوط می‌شود و برای مردم و بینندگان آشفتگی ذهنی ایجاد می‌کند.
این آسیب‌شناس پیشنهاد می‌دهد که با مکان‌یابی، انتخاب نوشتارها و شعارهای مناسب می‌توان از این آشفتگی ذهنی و بصری کاست. او می‌گوید: بهتر است شعارها تصویری باشد تا نوشتاری. مثلاً به جای توصیه مستقیم به اطعام فقرا می‌توان تصویر کودکی را نشان داد که غذایش را با کودکی که لباس مندرس پاره دارد، تقسیم می‌کند. تصویر همراه، خود این پیام را دارد که در ماه مبارک رمضان فقرا را دریابیم و دیگر نیازی به نوشتن حدیث و جمله‌های عمیق و طولانی نیست زیرا مخاطبی که سوار خودروست تا بخواهد نوشته را بخواند، رد شده و در ذهنش نمی‌ماند.
او مهم‌ترین نیاز فعلی تبلیغات شهری را سامان‌دهی این نوشتارها و تصاویر عنوان می‌کند و می‌گوید: انواع تبلیغات تجاری، مذهبی و اخلاقی در کنار هم به شکل آشفته‌ای در شهر دیده می‌شود و گاهی به نظر می‌رسد که حتی احادیث هم جزء تبلیغات تجاری است. تکثر دل‌زدگی می‌آورد، مثلاً مستمر بنویسیم که نماز بخوانیم و بدتر از آن این تبلیغ را در پشت اتوبوس و در کنار تبلیغ رب گوجه‌فرنگی بیاوریم هم مردم را دل‌زده و خسته می‌کند و هم توهینی به شعایر دینی و مذهبی است، مگر آنکه علاوه بر مکان‌سنجی و زمان‌سنجی، مخاطب‌سنجی هم بشود و با مشورت صاحب‌نظران جامعه‌شناسی و روان‌شناسی موضوع به سرعت در ذهن متبادر شده و مؤثر واقع شود؛ مثلاً می‌توان تبلیغات سلامتی و ورزشی و مبارزه با اعتیاد را در بخش‌هایی از پارک تعبیه کرد.
منبع: صبح نو
نظر شما