به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ «درجه بندی فیلم ها» در سینما یکی از موضوعات قدیمی و مزمن سینمای ایران در دهه های گذشته به شمار می رود که به فراخور اتفاقات و رخدادهای مختلف بحث آن در جامعه سینمایی کشور داغ می شود. در هفته های گذشته و پس از توقیف فیلم سینمایی رحمان 1400 از طرف سازمان سینمایی دستورالعمل «درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی» نهایی و پس از موافقت «حسین انتظامی» رییس سازمان سینمایی از 10 اردیبهشت برای تمامی سینماها، تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان الزامی شد.

این اقدام سازمان سینمایی همانند دیگر تصمیمات مهم و تاثیرگذار در کشور موافقان و مخالفانی دارد، بسیاری آن را مفید و موثر و وجود چنین درجه‌بندی را ضروری می دانند تا از این طریق هم فیلم‌ها کمتر دچار ممیزی شوند و هم تکلیف خانواده‌ها از همان ابتدا برای دیدن فیلم مشخص باشد و از طرف دیگر کارشناسانی هم هستند که این آیین نامه را فاقد ضمانت اجرایی قلمداد می کنند.

با این مقدمه می توان درجه بندی فیلم های سینمایی را اقدامی مثبت و سازنده در سازمان سینمایی کشور به شمار آورد که حسین انتظامی در یکی از نخستین اقداماتش پس از تصدی گری ریاست سازمان سینمایی به آن مبادرت ورزیده و جامعه سینمایی و علاقه مندان سینما را به عدم توقیف و سانسورهای کمتر فیلم ها امیدوار ساخته است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور بررسی بیشتر موضوع درجه بندی فیلم ها در سینما با «امیرحسین علم الهدی» کارشناس سینما و مدیر پیشین گروه «هنر و تجربه» به گفت وگو پرداخته است:

- در ادامه متن گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: در آغاز درباره تاریخچه رده بندی فیلم ها در سینمای ایران و نخستین تجربه این اقدام به وسیله وزارت ارشاد و سازمان سینمایی و تاثیر آن بر فروش فیلم ها توضیح دهید؟
***علم الهدی: به یاد دارم نخستین باری که موضوع درجه بندی در سینمای بعد از انقلاب اتفاق افتاد، هنگام نمایش فیلم «مصایب شیرین» در 1377 خورشیدی بود که این اقدام در همان زمان هم سبب تهییج و تشویق بیشتر تماشاگران برای دیدن فیلم شد و فروش آن را افزایش داد. در سال های نخستین اجرایی شدن این طرح نیز به دلیل عطش مخاطبان برای تماشا، فروش فیلم ها افزایش یافت اما پس از مدتی جریان طبیعی و غیرهیجانی بر فروش فیلم های درجه بندی شده حکمفرما می شود.

**ایرنا: درباره طرح «درجه بندی فیلم ها» که به تازگی به دستور «حسین انتظامی» برای تمام سینماها اجرایی شده است، چه نظری دارید؟
***علم الهدی: ماهیت انجام درجه بندی فیلم ها در سینماها اقدامی رو به پیشرفت محسوب می شود و این کار امری کاربردی در جهت برطرف شدن مشکلات ممیزی در سینما به شمار می آید که می بایست خیلی زودتر انجام می گرفت با این حال ایرادهایی نیز به آن وارد است به طور مثال چرا باید پنج بار زیرنویس هشدار درجه بندی سنی در طول فیلم پخش شود در حالی که این اتفاق به روح فیلم و تمرکز تماشاگر آسیب جدی وارد می سازد. به علاوه موضوع درصدبندی پوسترها موضوع دیگری به شمار می رود که مطرح شده اما چگونگی و تشریح بیشتری صورت نگرفته است.

**ایرنا: به نظر می رسد شما با کلیات و روح اصلی این آیین نامه موافق هستید اما به جزییات آن ایرادهایی نیز وارد می دانید. از نظر شما مهم ترین مشکل این آیین نامه که قرار است فرم کامل تری نیز در سال های آینده پیدا کند، چیست؟
***علم الهدی: در پیوست های این آیین نامه جای بخش های حوزه «آموزش» خالی است، چرا که فرهنگ سازی بدون آموزش به طور عملی امکان پذیر نیست و از آنجایی که این درجه بندی بیش از یک مصوبه دستوری می بایست به یک کار فرهنگی بدل شود، لزوم پیوست های آموزشی بیش از هر مساله ای احساس می شود. بنابراین از آنجایی که کار فرهنگی به زمان و آموزش نیاز دارد و این طرح سازمان سینمایی نیز با همه کم و کاستی هایش طرح درست و قابل تقدیری به شمار می رود که می تواند، مقدمه ای برای اصلاح ساختارهای نادرست سینمای ایران باشد.

برای نمونه کنترل سنی یکی از مهم ترین مواردی محسوب می شود که در این آیین نامه از آن یاد شده است اما راهکار اجرایی متولیان و مجریان آن برای کنترل سنی افراد زیر 18 سال چه خواهد بود؟ آیا از افراد کارت شناسایی خواسته می شود یا با اشخاصی که هزینه کرده اند و قصد تماشای فیلم دارند، برخورد گزینشی صورت می گیرد؟! در خارج از کشور روال بدین صورت است که خود خانواده ها وظیفه کنترل و نظارت را بر عهده می گیرند. این ها از جمله ابهاماتی به شمار می رود که دوستان سازمان سینمایی می بایست مورد عنایت دقیق و جامع قرار دهند.

**ایرنا: از نظر عملیاتی و اجرایی، چه انتقادهایی به آیین نامه درجه بندی وارد می دانید که مانع از اجرایی شدن این طرح به طور کامل و دقیق می شود؟
***علم الهدی: بحث «اطلاع رسانی» این گونه فیلم ها پیش از نمایش و ورود مخاطبان یکی از مهم ترین موارد عملیاتی این طرح است که به نظرم در اجرا با مشکلاتی نیز مواجه خواهد شد. به بیان واضح تر عنوان قابل نمایش نبودن این گونه فیلم ها، برای افراد زیر 18 سال تنها در قالب آیین نامه و اصول تبلیغاتی کافی نیست و می بایست راهکارهای مناسب تر و جامع تری در این زمینه ارایه شود به عنوان مثال این اطلاع رسانی در کدام نهاد صورت خواهد گرفت؟

این طرح زیرساخت های خاص خود را می طلبد و نیاز به مقدمات سخت افزاری و نرم افزاری بیشتری دارد. در هرحال بیلبوردهای تبلیغاتی تنها برای اطلاع رسانی کافی نیست و لازم است روش های کامل تری به وسیله متولیان ارشاد اجرایی شود.

وی در ادامه سخنانش به مشخص نبودن تکلیف فیلم های درج بندی شده در سینما پس از پایان اکران و ورود در نمایش خانگی اشاره کرد و بیان داشت: در این آیین نامه مشخص نشده است که پس از نمایش این فیلم ها در سینما و ورود آن به فضای اینترنتی، VOD، سی دی و دی وی دی چه کنترل و نظارتی بر موارد نامناسب برای افراد زیر 18سال صورت می گیرد. چرا که کنترل و نظارت خاصی در این فضاهای سایبری وجود ندارد و هر فردی با هر سنی می تواند به آن دسترسی پیدا کند. پیشنهاد ما در این جا فرهنگ سازی در خانواده ها است که می بایست توجه ویژه به این نکته صورت گیرد که فرهنگ سازی امری تدریجی و زمان بر محسوب می شود و برای تحقق آن صبر و تلاش مداوم ضروری است.

**ایرنا: رویکرد جهانی در مواجهه با بحث توقیف، سانسور و تفکیک سنی فیلم ها چگونه است و چگونه می توان در ایران سانسور و توقیف فیلم ها را به حداقل رساند؟
***علم الهدی: در هیچ جای دنیا دولت وظیفه صدور «پروانه نمایش» فیلم ها را در اختیار ندارد و «هیات منصفه» ای متشکل از گروه های مرجع با گرایش ها و تخصص های متعدد، فیلم را از ابعاد مختلف بررسی می کنند و در نهایت درجه بندی فیلم ها صورت می گیرد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی بحث توقیف فیلم ها منتفی است چرا که افراد تنها با یک جستجوی ساده می توانند به محتوای دلخواه خود دست یابند و این با فیلترینگ و توقیف حل نمی شود.

سازمان سینمایی ما چاره ای ندارد، جز اینکه در ارتباط با موضوع صدور «پروانه ساخت» و صدور «پروانه نمایش» تجدید نظر و مسوولیت این پروانه ها را به گروه های مرجع همچون خانواده ها واگذار کند. پس از این واگذاری است که می توان به بهتر شدن این وضعیت امیدوار بود و انتظار داشت تا مشکلات موجود بهبود یابد. چرا که وقتی که این موضوع، مساله و دغدغه خانواده ها باشد به تدریج فرهنگ سازی و نوع مواجهه با آن نیز در این گروه های مرجع نهادینه خواهد شد.

وی همچنین در ارتباط با مصادیق به روزتر پدیده توقیف و سانسور اظهار داشت: برای نمونه در صورتی که فیلم «خانه پدری» را با برچسب زیر 18 سال نمایش بدهیم، چه سینماهایی این فیلم را نمایش می دهند؟ به طور کلی این آیین نامه چه کمکی به حل مشکل توقیف این فیلم خواهد کرد؟ راهکار اصولی و استاندارد اکران فیلم در ایران این است که یک مرجع اجازه اکران یک فیلم را صادر کند یا آن را مناسب نمایش عمومی نداند و گاهی هم مجوز نمایش فیلم را با اعمال برخی اصلاحیه ها بدهد. در حالی که در سال های گذشته شاهد دخالت و ورود مراجع مختلف در حوزه سینما بوده ایم که برخی اوقات تیغشان هم خوب بریده و نظرشان به ثمر رسیده است بنابراین ارتباط این دستورالعمل با آن مراجع تاثیرگذار می بایست مشخص و روشن شود و اگر کنش مثبت و تعامل منطقی در این باب صورت نگیرد به واقع این آیین نامه نیز ارزشی بیش از چند برگه کاغذ نخواهد داشت!

**ایرنا: سخن پایانی را در این باره بفرمایید؟
***علم الهدی: سینما جسارت خاص خود را دارد و قرار است بازتابی از آنچه را در جامعه می گذرد، منعکس کند از این رو نمایش مسایل و معضلات هیچ گاه به صفر نمی رسد چرا که مشکلات جامعه هیچ گاه به طور کامل و جامع حل نمی شود. مگر امام(ره) نفرمودند که یکی از وظایف سینما نشان دادن ناهنجاری های جامعه است؟ به عبارت روشن تر این آیین نامه می بایست موضع خود را با حوزه تولید مشخص کند؛ باید ابتذال را تعریف کند و نسبت خود را با آن مشخص کند. حداقل زمان به نتیجه رسیدن این آیین نامه در صورت اصلاحات و اضافه کردن پیوست های لازم چیزی حدود 10 تا 15 سال است. چرا که این آیین نامه همان گونه که گفتم بیش از آنکه یک مصوبه اجرایی باشد به فرهنگ سازی و آموزش نیاز دارد و فرهنگ سازی همواره تدریجی به شمار می رود.

پژوهشم**9280**2059**9131