شناسهٔ خبر: 32909247 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: ایرنا | لینک خبر

استقامت و زمانه شناسی، دو شاخصه وجودی حضرت خدیجه(س)

تهران- ایرنا- دهم رمضان سالروز رحلت حضرت خدیجه(س) است. بانوی بزرگواری که با اتکا به استقامت و زمانه شناسی خویش توانست جایگاه و موقعیتی ممتاز بدست آورد و اینگونه در دوران زن ستیز عصر جاهلیت، انسانی موفق و بانویی صاحب نام شد.

صاحب‌خبر -

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ چندین سده پیش در دامن طبیعت بکر حجاز و در زیر سپهر پر ستاره مکه، در قلب شبه جزیره عربستان در خانواده‌ای اصیل و متفاوت با آداب خرافی روزگار، دختری چشم به جهان گشود که بعدها فطرت و سرشت پاک خویش را به خوبی نشان داد. پس از ولادت او، خاندانش، برخلاف رسم دوره جاهلیت مبنی بر زنده به گور کردن دختران، ولادت او را گرامی داشتند و «خویلد» و «فاطمه» پدر و مادرش، نام او را «خدیجه» به مفهوم گسسته و بیگانه از زشتی‌ها و ناپسندی‌ها برگزیدند.

حضرت خدیجه(س) از جایگاه اجتماعی ممتازی برخوردار بود و شهرت بالایی داشت. ایشان تاجری موفق بود که به واسطه هوش و نبوغ بالا، کاروان های تجاری بسیاری را هدایت می کرد و در همین عرصه تجارت، با امانتداری، اخلاق نیک و آزاد منشی حضرت محمد(ص) آشنا شد و ایشان را امین خود قرار داد و در نهایت با خاتم پیامبران(ص) ازدواج کرد. این بانوی کرامت همراه و یار همیشگی پیامبر(ص) بود و در زمان حیات خود و در تمام روزهای سخت لحظه ای ایشان را تنها نگذاشت.

بر پایه روایت های تاریخی به جایگاه بالای اجتماعی و حسن شهرت حضرت خدیجه(س) و نسب ایشان اشاره شده است. «ابن سیدالناس» تاریخ‌نگار و فقیه مصری در این باره می گوید: «‌او زنی شریف و با‌ درایت بود که خداوند خیر و کرامت برای او در نظر گرفت. به لحاظ نسب در طبقه متوسط از انساب عرب جای داشت اما دارای شرافتی عظیم و ثروتی زیاد بود.»

همچنین کمک‌های مالی حضرت خدیجه(س) موجب غنای حضرت محمد(ص) شد. خداوند در مقام بیان نعمت‌های خود به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «خداوند تو را فقیر یافت و بی‌نیاز کرد.»

رسول خدا (ص) نیز همواره می‌فرمودند: «هیچ مالی به من سود نبخشید، آنگونه که ثروت خدیجه(س) به من سود بخشید». در ماجرای محاصره شعب ابی طالب نیز اموال حضرت خدیجه(س) در حمایت از بنی‌هاشم مصرف شد، تا آنجا که در روایت آمده است: «‌ابوطالب و خدیجه(س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگان انفاق کردند.»

سرانجام بانوی مهر و کرامت پس از عمری نیک سرشتی، دستگیری از نیازمندان و همراهی با رسول خدا(ص)در 10 رمضان سال دهم بعثت و سه سال پیش از هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه، چشم از جهان خاکی فرو بست.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه سالروز وفات حضرت خدیجه(س) به بررسی و واکاوی سیره اخلاقی و عملی وی با «حجت الاسلام علی حسینی» استاد دانشگاه امام صادق(ع) و حوزه علمیه قم پرداخت.

- متن این گفت وگو را در ادامه می خوانیم:
**ایرنا: مهم ترین ویژگی های های اخلاقی حضرت خدیجه(س) که وی را به نخستین زن مسلمان تاریخ اسلام بدل کرده است، چیست؟
***حجت الاسلام حسینی: شخصیت و سیره حضرت خدیجه(س) بیش از هرچیز سه شاخصه اخلاقی و ویژگی برجسته ایشان را یادآور می شود. نخستین ویژگی منحصر به فرد آن حضرت(س)، «سبقت در ایمان» بود که در آیات سوره مبارکه «توبه» و «حدید» به آن اشاره شده است. در توضیح این ویژگی باید درباره شرایط زندگی و حیات ایشان کمی تامل کرد چراکه حضرت خدیجه(س) در شرایط بسیار سختی زندگی می کرد و تفاوت زیادی است میان افرادی که در شرایط سخت و جهادی حفظ ایمان می کنند با اشخاصی که در عافیت و رفاه از خداپرستی سخن می گویند. این سبقت در ایمان با عناوینی چون «پیشتازی» و «طلایه داری» نیز در برخی منابع عنوان می شود که عبارات مترادف و جامعی است.

ویژگی قابل توجه دیگر «ایمان و عشق» است که در وجود این بزرگوار وجود داشت. ایمان حضرت خدیجه(س)، ایمانی خالص و ناب بود که مانند آن در شرایط و اوضاع عرب جاهلیت کمتر یافت می شد؛ چنانچه در روایت داریم، زمانی که جبرییل(ص) بر پیامبر(ص) وارد می شدند خطاب به وجود بلند مرتبه رسول الله(ص) می فرمودند که «به خدیجه سلام برسان». این خود از اهمیت و شأن این بانوی مسلمان و با ایمان نزد خداوند متعال و فرستادگانش حکایت دارد.

مساله مهم دیگر که اکسیر ساخت انسان است و مسبب بدل شدن مس وجودی افراد به طلا می شود موضوع «عشق» است که انسان را به گوهر بی بدلیل آفرینش تبدیل می کند و آن را در مقام اشرف مخلوقات قرار می دهد. عشق حضرت خدیجه(س) به پیامبر اکرم(ص) نیز از این گونه به شمار می آید.

همین پشتوانه ایمان و عشق خدیجه کبری(س) از او انسانی مبارز و مجاهد ساخت که در سخت ترین شرایط اقتصادی و معیشتی از دین و علاقه خود به خدا و خاتم پیامبران(ص) دست بر نداشت و جان و مال خود را در راه اسلام صرف کرد. به عبارتی روشن تر مصداق نخست جهاد با مال در قرآن کریم که با عبارت «در راه خدا با اموال و جان های خود جهاد کنید»(آیه 41 سوره توبه) از آن یاد شده، خدیجه کبری(س) است.

**ایرنا: نقش حضرت خدیجه(س) را در همراهی و همیاری با حضرت محمد(ص) با توجه به شرایط سخت و محاصره اقتصادی در صدر اسلام و مشکلات فراوان مالی و معیشتی آن زمان، چگونه تبیین می کنید؟
***حجت الاسلام حسینی: چنانچه عنوان شد اصل نخست در ارتباط زن و مرد در زندگی مشترک «محبت متقابل» است. پس ازآن «وفاداری» از مهم ترین اصول به شمار می آید. وفاداری به این معناست که زوجین در سختی ها، مشکلات و شرایط نامساعد اقتصادی در کنار هم قرار بگیرند و یکدیگر را تنها نگذارند. به عنوان مثال، شخصی ممکن است در اثر حوادث طبیعی یا حتی امراض دیگر ناتوان و معلول شود، در اینجاست که وفاداری همسر نمود پیدا می کند. نمونه واضح و قابل رویت این وضعیت در کشور ما همسران وفادار جانبازان جنگ تحمیلی هستند که با وجود همه معلولیت ها و ناتوانی های شوهران خویش از آنها با عشق و ایمان خالص مراقبت و نگهداری می کنند.

در این میان در جریان شعب ابیطالب و محاصره اقتصادی سخت آن دوران بود که حضرت خدیجه(س) در کنار پیامبر(ص) ماند و همه دارایی خود را نیز در راه دین خدا صرف کرد و نزدیکان حضرت خدیجه(س)، شبانه به پیامبر اکرم(ص) و یاران ایشان آذوقه و مواد ضروری می رساندند و آنها را برای مقاومت و ماندن در این شرایط یاری می کردند.

**ایرنا: نقش خدیجه(س) را در گسترش اسلام از بعد مادی و معنوی چطور ارزیابی می کنید؟
***حجت الاسلام حسینی: از جهت مادی که خیلی نیازمند توضیح نیست ایشان تمام دارایی و اموال خود را به طور تمام و کمال در اختیار حضرت محمد(ص) گذاشتند اما بعد معنوی از نظر بنده مهم تر و حایز اهمیت تر است؛ حضرت خدیجه(س) در آن زمان یک شخصیت شناخته شده و برجسته بود و حمایت و پشتیبانی ایشان از رسول خدا(ص) در جلب نظر و گرایش مردم به پیامبر اکرم(ص) از یک طرف و حفظ و صیانت از وجود مبارکه رسول الله(ص) از جهت دیگر بسیار موثر بوده است. برای نمونه تصور کنید یک چهره برجسته سیاسی یا فرهنگی از یک فرد حمایت کند آن وقت چه امتیازات و جایگاهی برای آن فرد به وجود می آید، نقش حضرت خدیجه(س) در حمایت از خاتم پیامبران(ص) چنین مهم و تاثیرگذار بوده است.

جنبه دیگر در موضوع معنویت به همسر بودن حضرت خدیجه(س) مربوط می شود که حایز اهمیت است. نقش همسری را در پیشرفت و موفقیت مردان نباید موضع کوچکی دانست. به یاد دارم وقتی همسر علامه طباطبایی درگذشت، آن بزرگوار برای این موضوع غمگین بود، وقتی از علامه در این باره می پرسیدند، پاسخ داد:«زمینه اصلی توفیق من در خارج از خانه به دلیل مهر و محبت همسرم در داخل خانه است. یک استکان چای در هنگام خستگی می دانید چه تاثیری در روحیه مرد و رفع خستگی ناشی از کار روزانه دارد.»

پیامبر اکرم(ص) نیز در هنگام حیات و در جریان بعث و فعالیت های سخت و طاقت فرسای خود با پشتوانه یک خانواده آرام و با محبت توانستند به فعالیت های سخت و دشوار خویش ادامه دهند.

**ایرنا: چگونه حضرت خدیجه(س) با توجه به جایگاهی که زنان در دوران جاهلیت داشتند، توانست به عنوان یک زن با جایگاه اجتماعی ویژه و تاجری موفق عمل کنند؟
***حجت الاسلام حسینی: ایشان در دوره ای زندگی می کرد که برای زن ارزشی قایل نبودند. حال در چنین شرایطی فردی بتواند جایگاه و موقعیت ممتاز بدست آورد، کار سخت و غیرممکنی است. وجود ویژگی هایی چون زمان شناسی، آگاه بودن، هوش، برنامه ریزی و مدیریت در وجود حضرت خدیجه(س) سبب شده بود که ناممکن ها ممکن و در آن دوران مردسالار و زن ستیز به تاجری موفق و زنی صاحب نام موقعیت بدل شود.

**ایرنا: چگونه می توان میان سیره و حیات حضرت خدیجه(س) و وِیژگی های بارز اخلاقی و حرفه ای ایشان و نسل امروز پیوند برقرار کرد؟
***حجت الاسلام حسینی: خدیجه(س) همان گونه که پیش تر عنوان شد در زمانی به عنوان شخصیتی موفق مطرح شد که عصر ظلمت، جهالت، غارت و جنگ بود. در چنین دورانی ایشان ازدواج کرد، فرزند به دنیا آورد و مسبب اصلی بعثت پیامبر(ص) شد. درسی که این بانوی بزرگوار به نسل امروز داد، درس استقامت و تصمیم گیری در دوران انفعال و سستی بود که در زمانه ما نیز قابل تبیین است.

اکنون ما در شرایط تحریم و محاصره قرار داریم؛ در این اوضاع گروهی می گویند کاری از دست ما بر نمی آید و با این شرایط و مشکلات اقتصادی و معیشتی هیچ فعالیت سازنده ای به ثمر نمی رسد. درس حضرت خدیجه(س) به مردم زمانه ما همین است که در شرایط رکود و سختی می بایست با همت و ایمان به تلاش و فعالیت پرداخت، چنانکه در آن دوران جنگ اقتصادی و محاصره شعب ابی طالب، ایشان به همیاری و همکاری پیامبر اکرم(ص) همت گماشت و با وجود همه ناملایمات خسته و ناامید نشد.

پژوهشم**9280**2002**9131

نظر شما