2 روز دیگر نخستین سالگرد برجام بدون آمریکا است، ترامپ در تازه‌ترین اقدامش برای لرزان کردن برجام محدودیت‌هایی در راه برنامه هسته‌ای ایران اعمال کرده، تصمیمی که البته در میان اعضای باقیمانده برجام خریداری نداشت. با این حال ایران پس از برگزاری جلساتی در سطوح کارشناسی، مشورتی و عالی قصد دارد نسبت به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و برهم خوردن توازن برجام واکنش نشان دهد؛ واکنشی که براساس نوشته‌های مشاور وزیر خارجه احتمالا کاهش سطح تعهدات ایران براساس ماده 26برجام خواهد بود.

دونالد ترامپ 18اردیبهشت سال 97از برجام کنار کشید و سپس در دو مرحله در 16مرداد و 13آبان تحریم‌های مرتبط با برجام را بازگرداند و در تازه‌ترین اقدام اعلام کرده به‌دنبال ایجاد محدودیت در ابعاد هسته‌ای برجام است، ممانعت از فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین دو گامی است که به‌نظر می‌رسد با هدف تحریک ایران به خروج از برجام و یا نقض برجام توسط ایران اتخاذ شده است.

براساس برجام، ایران می‌تواند 300کیلو اورانیوم غنی شده و 170تن آب سنگین انباشت کند و بیش از آن را باید در بازار بین‌المللی به فروش برساند اما آمریکا اعلام کرده هر طرفی که این اقلام را از ایران خریداری کند هدف تحریم قرار می‌گیرد، با این حال در برجام پیش‌بینی شده که ایران می‌تواند اورانیوم غنی شده خود را در اختیار بانک سوخت هسته‌ای که در قزاقستان ایجاد می‌شود قرار دهد.

وزیر خارجه قزاقستان قرار است به‌زودی به تهران بیاید و با همتای ایرانی خود  دیدار کند. دیداری که شاید یکی از محورهای آن اجرای آن بند از برجام با همکاری آژانس باشد.

مازاد آب سنگین ایران پیش‌تر توسط آمریکا و روسیه خریداری شده بود و با توجه به خروج آمریکا از برجام عملا روسیه و برخی کشورهای اروپایی داوطلب خرید آب سنگین ایران باقی مانده‌اند که در این میان روس‌ها اعلام کرده‌اند اهمیتی به تصمیم جدید آمریکا نمی‌دهند.
معاون وزیر امور خارجه روسیه در گفت‌وگو با خبرگزاری «نووستی» روسیه در این رابطه تأکید کرده که هیچ تهدیدی درباره تحریم‌های جدید از طرف آمریکا نمی‌تواند باعث توقف همکاری‌های متقابلاً سودمند مسکو و تهران، ازجمله در عرصه هسته‌ای شود.

سرگئی ریابکوف یادآور شده است: «ما مدت‌هاست که در شرایط اعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه زندگی می‌کنیم. این اعمال فشار از سال 2012وجود داشته است. واضح است که در طول این مدت به‌طور جدی به این اعمال محدودیت‌های غیرقانونی عادت کرده‌ایم. شرکای ایرانی ما نیز تجربه‌ای به‌مراتب طولانی‌تر از این دارند.»

اروپایی‌ها مثل همیشه صرفا به بیان اعلامیه‌هایی با مضمون محکوم کردن و ابراز تأسف از اقدام آمریکا بسنده کرده‌اند تا تهدید ایران برای کاهش سطح همکاری‌ها روزبه‌روز به اجرا نزدیک‌تر شود.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌همراه وزیران امور خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه یک روز پس از اعلام تصمیم آمریکا درباره تحریم‌های هسته‌ای ایران بیانیه‌ای صادر و تأکید کردند: دیگر طرف‌های برجام به‌همراه کشورهای ثالث علاقه‌مند به حمایت از برجام متعهد به تلاش برای حفظ و نگهداری از کانال‌های مالی و صادرات برای ایران هستند. ما به‌همراه شرکای اروپایی خود مصمم به پیگیری تلاش‌هایمان ازجمله از طریق عملیاتی کردن سازوکار مالی ویژه (اینستکس) برای تداوم تجارت قانونی با ایران هستیم.
در بخش دیگری از بیانیه اروپا آمده است: سهامداران متعهد به افزایش چشمگیر مشارکت‌های مالی خود در بودجه عملیاتی اینستکس هستند. ما همه کشورها ازجمله روس و چین به‌عنوان طرف‌های برجام را تشویق می‌کنیم که همه تلاش خود را از طریق گام‌های عینی برای پیگیری تجارت قانونی که این توافق مجاز کرده به‌کار گیرند.

اینستکس همان سازوکاری است که اروپایی‌ها برای تجارت با ایران تحت عنوان اس پی وی قرار بود وضع کنند اما در نهایت با تغییر نام و تعدیل اقدام در حد یک صندوق آن هم به‌صورت مشروط و برای تبادل غذا و دارو رونمایی کردند که اعتراض ایران را برانگیخت. ایران خواستار آن است که اروپایی‌ها طبق برجام از ایران نفت بخرند اما خریداران اروپایی نفت ایران از جمله، ایتالیا، اسپانیا، یونان، فرانسه خرید نفت ایران را به صفر رسانده‌اند.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز شنبه به خبرنگاران گفته بود: در مذاکرات به‌گونه‌ای تمهیدات اندیشیده شده که هرکاری آنها می‌کنند در نهایت به نفع ایران تمام می‌شود.
وی با اشاره به محدودیت‌های آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران خاطرنشان کرد: آنها علیه ایران اعلامیه منتشر کردند، اما در نهایت راه به جایی نمی‌برند و موضوع به نفع ایران تمام خواهد شد.
علی لاریجانی، رئیس مجلس و عضو هیأت نظارت بر برجام هم پیش از او گفته بود: ایران طبق برجام به برنامه غنی‌سازی‌ خود ادامه می‌دهد.