مذاکره در سایه مبادله
همدلی| گروه سیاسی- هرمز شریفیان: طرح موضوع مبادله زندانیان ایرانی و آمریکایی از سوی «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه در نیویورک نه‌تنها بازتاب‌های بسیار گسترده‌ای در رسانه‌ها و محافل سیاسی ایران و جهان داشت، بلکه می‌توان حدس زد که شاید قرار است گفت‌وگو وارد فاز تازه‌ای شود.
ظریف تاکید کرده از یک مقام دولت آمریکا (رابرت اُبراین) نماینده ویژه رئیس جمهور این کشور در امور «گروگان‌ها» نامه‌ای مبنی‌بر این درخواست دریافت کرده که اتباع آمریکایی بازداشت شده در ایران آزاد شوند.
اقدام زیرکانه آمریکایی‌ها و فرستادن این نامه نه از طرف سایر مدیریت‌های وزارت خارجه این کشور بلکه از سوی نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور «گروگان‌ها» موید این نکته است که دولت آمریکا، اتباع زندانی خود در ایران را که عموما جرایم امنیتی دارند، «گروگان» می‌داند.
همین نکته و پاسخ ظریف شاید پیامدهای منفی برای دستگاه سیاست خارجی داشته باشد، چون اصل مبادله معمولا درباره جاسوس‌ها، اسرای جنگ و گروگان‌ها به‌کار می‌رود و با زندانیان معمولا طبق قوانین کشوری که آنان را بازداشت کرده، رفتار می‌شود. ظریف از سویی عنوان کرده که در این خصوص اختیار تام دارد که جای خوشوقتی است که رئیس دستگاه دیپلماسی بالاخره اعلام کرد در حوزه‌ای اختیار تام دارد.
یا این همه و با توجه به گفته اخیر بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت که گفته بود: «تحریم‌های آمریکا بلوف سیاسی نیست»؛ شاید دیپلماسی مبادله مانند «دیپلماسی فوتبال» که در اواخر دهه 70 خورشیدی عقیم ماند، راهی برای کم شدن فشار تحریم‌ها بر ایران و فروپاشی اقتصادی کشور باشد.
همدلی بارها اعلام کرده که حل مناقشات و جنگ تمام عیار اقتصادی بین ایران و آمریکا تنها از راه دیپلماسی میسر است و ابتکار آن نیز باید در دست دستگاه سیاست خارجی کشور به رهبری ظریف باشد، به‌خصوص اکنون که به‌طور شفاف اعلام کرده در این خصوص تصمیم‌گیرنده نهایی خود اوست.
از یک مقام آمریکایی نامه‌ای درباره مبادله زندانیان دریافت کردم
وزیر خارجه ایران در نیویورک تایید کرده از یک مقام آمریکایی نامه‌ای درباره مبادله زندانیان دریافت کرده است.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران پنجشنبه در نیویورک گفته که از «رابرت اُبراین»، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور گروگان‌ها نامه‌ای دریافت کرده که در آن درخواست شده اتباع آمریکایی بازداشت‌شده در ایران آزاد شوند.  
به نوشته المانیتور، ظریف همچنین گفت که از معاونش خواسته نامه‌ای به «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا بنویسد. المانیتور ادعا کرده طرف ایرانی ظاهراً در این نامه خواستار مبادله زندانیان شده است.
سخنان ظریف درباره مکاتبه محدود انجام‌شده بین دفتر او و دونالد ترامپ یک روز بعد از اظهارات چهارشنبه او درباره پیشنهاد مبادله زندانیان مطرح شده است.
وزیر خارجه ایران گفت که حدود شش ماه پیش به دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد مبادله زندانیان داده، اما پاسخی دریافت نکرده است.  
ظریف پنجشنبه در پاسخ به این سوال المانیتور که آیا نامه‌ای از «اُ براین» دریافت نکرده تایید کرد که چنین نامه‌ای را دریافت کرده؛ ظریف این نامه را «یکجانبه» توصیف کرد. المانیتور اشاره‌ای به زمان دریافت این نامه نکرده است.  
وزیر خارجه ایران گفت: «میز مذاکره هنوز هست و ما میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم. آمریکا آن را ترک کرد».
ظریف درباره اینکه برخی از نامزدهای دموکرات در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا گفته‌اند در صورت پیروزی در انتخابات کشورشان را به برجام برمی‌گردانند هم اظهار نظر کرد.
او گفت: «ما نمی‌توانیم به اینکه دو سال بعد چه اتفاقی می‌افتد اتکا کنیم .
وزیر امور خارجه ایران به ایالات متحده آمریکا پیشنهاد تبادل زندانیان دو کشور را ارائه کرد. او در نشست انجمن آسیا در نیویورک به واشنگتن پیشنهاد داد تا زندانیان آمریکایی در کشورش را با ایرانیانی که در بند ایالات متحده هستند، مبادله کنند.
بخشی از سخنرانی وزیر امور خارجه ایران در نشست مذکور به شرح زیر است:
تیم B (متشکل از جان بولتون، بنیامین نتانیاهو، محمد بن زاید و محمد بن سلمان) سیاست آمریکا را به فاجعه می‌کشاند. آنها نه طرح بلکه توطئه‌ای به ارزش تریلیون‌ها دلار تهیه می کنند.
ظریف پس از دیدار با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل به سوالات خبرنگاران جواب داد. او در پاسخ به سوالی درباره انتخابات آتی ریاست جمهوری در آمریکا گفت: «این موضوع به من ربطی ندارد و مردم آمریکا تصمیم خواهند گرفت. امیدوارم منطق به کاخ سفید بازگردد».
محمد جواد ظریف در سخنان اخیر خود در موسسه جامعه آسیا در نیویورک گفته بود: آنچه که من می‌توانم به عنوان وزیر خارجه انجام دهم، این است که این پیشنهاد را علناً روی میز مذاکرات بگذارم؛ بیایید آنها را تبادل کنیم. تمام افرادی که در زندان‌ها هستند، چه در آمریکا، چه در کشورهای دیگر و منتظر استرداد به آمریکا هستند، ما معتقدیم که اتهامات علیه آنها ساختگی است و در مقابل آمریکا نیز معتقد است که اتهامات علیه زندانیان در ایران ساختگی است.
در واکنش به این سخنان وزیر خارجه جمهوری اسلامی، جرمی هانت، وزیر امور خارجه انگلیس ضمن مخالفت با پیشنهاد ظریف مدعی شده بود که بین وضعیت «نازنین زاغری» و «نگار قدس کنی» که گفته شده بود امکان تبادل آنها وجود دارد «تفاوت‌های بزرگی» وجود دارد.
نگار قدسی کنی، یک شهروند ایرانی مقیم استرالیا است که سال ۱۳۹۶ به اتهام نقض تحریم‌های آمریکا بازداشت شده است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ادامه تاکید کرد: «ما از ایران می‌خواهیم همه اشخاص آمریکایی که به طرز غیرمنصفانه بازداشت یا مفقود شده‌اند از جمله ژیو وانگ، رابرت لوینسون، سیامک نمازی، نزار زاکا و دیگران را آزاد کنند».
رد پیشنهاد مذکره در این شرایط از سوی هر کس که باشد تبعات منفی برای کشورمان به همراه دارد
علی خرم سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در مقر اروپایی سازمان ملل در گفت‌وگو با «همدلی»، گفت: « بدون شک دولت آمریکا یک رویکرد خصمانه علیه (ما) در پیش گرفته است، از سوی دیگر اصل وجود تحریم‌های آمریکا نیز عرصه را بر ما تنگ کرده است. عبور از شرایط کنونی، نیازمند یک راه‌حل منطقی و هوشمندانه برای تبدیل کردن بازی دیپلماتیک آمریکا به یک بازی است که برد (ما) در آن تضمین شده‌ باشد. می‌توان پیشنهاد ظریف را در این راستا معنی کرد. اما اگر واقعا قصد ما مذاکره است باید هر چه زودتر مقدمات آن را آماده کنیم. حال یا به صورت مستقیم یا از طریق واسطه باید به این اقدام تن دهیم».
او در ادامه افزود: «ما در شرایطی هستیم که در موضع ضعف قرار گرفتیم، منظور از ضعف تحریم‌هایی است که در طول این چند دهه بر ما تحمیل شده است. اکثر کشورها نیز تابع بازیگر اصلی سیاست جهانی یعنی آمریکا شده‌اند، خواه ناخواه به بخشی از وضعیت اقتصادی ما لطمه وارد شده و برخی منابع درآمدی ما نیز دچار خلل شده‌اند، پس برای اینکه بتوانیم قدرتمندتر پای میز مذاکره بنشینیم نباید از این بیشتر در موضع ضعف قرار بگیریم».
خرم در پاسخ به این پرسش که به نظر شما راه خروج از این تنگنای سیاسی- اقتصادی چیست؟ ضمن تاکید بر راه‌حل دیپلماتیک گفت: «شاید یکی از نکات مغفول مانده در برخی تحلیل‌ها، امکان بهره‌برداری حداکثری از شرایط موجود به روش دیپلماتیک باشد. در واقع به‌نظر می‌رسد که تحلیلگران، با یک کاسه کردن همه مشکلات دیپلماتیک کنونی، در قالب یک رویکرد، انتخاب دستگاه دیپلماسی ایران را میان استمرار استراتژی حفظ برجام با استفاده از اروپا یا مذاکره با آمریکا یا حتی احیای نگاه به شرق قرار می‌دهند».
او در ادامه افزود: « به اعتقاد من چهار راهکار اساسی وجود دارد تا دولت بتواند شرایط موجود را به بهترین شکل مدیریت کند. این چهار راه‌کار شامل مدیریت مشکلات اقتصادی کشور در داخل، تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌های خارجی، استمرار گفت‌وگو با اتحادیه اروپا و چین و روسیه برای حفظ برجام و همزمان تلاش برای بی‌اثر کردن رفتارهای خصمانه دولت آمریکا در برابر ایران است».
خرم افزود: «به هر تقدیر، موقعیت اقتصادی آمریکا در جهان امروز، باعث می‌شود تا این کشور با استفاده از ابزار دلار و قدرت اقتصادی خود بتواند کشورهای کوچک‌تر جهان را آزار دهد و باعث ایجاد آشفتگی و به‌هم‌ریختگی در اقتصاد دیگر کشورها شود. آنچه تاکنون از رویکرد دیپلماسی دونالد ترامپ دیده‌ایم، او به‌دنبال محتوای مذاکرات نیست. ترامپ نشان داد که میزان بازتاب رسانه‌ای مذاکرات برای او بسیار مهم‌تر از محتوا و نتایج مذاکرات است».
خرم در ادامه ضمن اشاره به این موضوع که پیشنهاد ظریف حرف امروز او نیست، چون این پیشنهاد را ۶ الی ۷ ماه پیش نیز مطرح کرد. گفت: «نباید فراموش کرد که ترامپ هم در موقعیت‌های مختلف از مذاکره با ایران صحبت کرده است. پیشنهاد مذاکره از سوی دونالد ترامپ در پست‌های توییتری او، توانسته تا حد زیادی سررشته روایت تحولات دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن را در اختیار او قرار دهد. اکنون نگاه‌های جهانیان به دستگاه دیپلماسی ایران است؛ یکسره رد کردن پیشنهاد ترامپ، چیزی جز پیامد منفی برای (ما) در پی نخواهد داشت».