«هدف و اساس کار، فیلترینگ اینستاگرام نیست اما یک مثالی همیشه مطرح است اگر دشمن حمله کند و یک پل ارتباطی وجود داشته باشد که از آن طریق بتواند وارد کشور شود یا باید آن پل مستحکم شود و احتمال لطمه دیدن از بین برود و در غیر این صورت کار عاقلانه این است که آخرین حربه را به کار گرفته و پل ارتباطی را قطع کنیم، پس فیلتر کردن گام آخر است.» این سخنان جواد جاویدنیا، معاون امور فضای مجازی دادستان کل کشور درباره اقدام به مسدود کردن صفحات اینستاگرام سرداران سپاه است. او هرچند از اقدام دولت برای برقراری ارتباط با مدیران اینستاگرام و همچنین فیلترینگ هوشمند آن سخن می‌گوید؛ اما اعتقاد دارد این برنامه‌ها به بار ننشسته و کافی نیست.

**باز هم امریکا
امریکا هر بار که اقدامات تحریمی علیه ایران انجام می‌دهد، تاکید می‌کند که این تحریم‌ها علیه حکومت ایران است و نه مردم آن. اما تاثیر مستقیم تحریم‌ها همواره روی مردم ایران بوده است. حالا هم که امریکا به بهانه تحریم سپاه، دستور مسدود کردن صفحات سرداران سپاه در شبکه اجتماعی اینستاگرام را صادر کرده، تاثیر آن را می‌توان به سادگی روی زندگی مردم ایران دید. نتیجه مسدود کردن صفحات سرداران سپاه، فیلترینگ اینستاگرام و قطع دسترسی مردم به این شبکه اجتماعی می‌شود. از همان ساعات ابتدایی مسدود شدن حساب‌های سرداران سپاه در اینستاگرام، کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی احتمال دادند که به‌زودی اینستاگرام فیلتر خواهد شد.

همان روز هم حسین ‌الله‌کرم از مسوولان خواست اینستاگرام را فیلتر کنند. در همین راستا جواد جاویدنیا، معاون امور فضای مجازی دادستان کل کشور روز گذشته از احتمال فیلترینگ اینستاگرام خبر داد. او در این باره گفت: «اتفاقات اخیر و مسدود شدن صفحه شخصی بسیاری از مسوولان ما در اینستاگرام بزرگ‌ترین بی‌احترامی به ملت ایران است. هر چند که در گذشته این اتفاق پیش‌بینی شده و حتی در مقطعی وزارت ارتباطات به دنبال برقراری مذاکره بوده‌ است، اما این اقدام کافی نیست.»

معاون امور فضای مجازی دادستان کل کشور ادامه داد: «باید طبق مصوبات فضای مجازی همه نرم‌افزارهای مجازی و دیتابیس‌های آنها به کشور منتقل شود و متعهد شوند که قانون ما را رعایت می‌کنند در غیر این صورت مجوزی برای آنها صادر نمی‌شود. این ساماندهی را وزارت ارتباطات باید انجام دهد که متاسفانه هیچ‌گونه اقدامی نشده و اکنون می‌بینیم اعمال قانونی و حاکمیتی از ایران در این زمینه انجام نگرفته است.»

**فیلترینگ هدف و اساس کار نیست
او گفت: «هدف و اساس کار، فیلترینگ اینستاگرام نیست اما یک مثالی همیشه مطرح است؛ اگر دشمن حمله کند و یک پل ارتباطی وجود داشته باشد که از آن طریق بتواند وارد کشور شود یا باید آن پل مستحکم شود و احتمال لطمه دیدن از بین برود و در غیر این صورت کار عاقلانه این است که آخرین حربه را به کار گرفته و پل ارتباطی را قطع کنیم پس فیلتر کردن گام آخر است.»

معاون دادستانی کل کشور ادامه داد: «متاسفانه درمورد اینستاگرام از همان 5 سال پیش گفته شد فیلتر هوشمند انجام می‌شود و با وجود اینکه دادستانی کل مخالف این اتفاق بود متاسفانه با اصرار دولت و صرف هزینه کلان، این اتفاق افتاد اما یکی، دو روز بیشتر دوام نیاورد و هزینه و وقت صرف شده به هدر رفت؛ پس از آن گفتند مذاکره می‌کنیم که آن هم نتیجه‌ای نداشت.» جاویدنیا تاکید کرد: «بنابراین در این شرایط اعلام می‌کنیم اگر راهی به جز فیلترینگ باقی مانده اعلام کنند و دولت به آن ورود کند و بر آن اعمال حاکمیت شود اما اگر راهی باقی نمانده، چاره‌ای جز فیلتر شدن اینستاگرام نیست.» به گفته او، نمونه‌های داخلی خوبی در کشور وجود دارد که می‌تواند جایگزین صفحه اینستاگرام خارجی شود.

برخی مسوولان هم اما خروج از این شبکه اجتماعی را به جای فیلترینگ آن راه‌حلی برای مقابله با این اقدام اینستاگرام می‌دانند. مثلا علاالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در اعتراض به بسته شدن صفحات اینستاگرام برخی از سرداران سپاه گفت که فعالیت‌های خود را در صفحه اینستاگرام تا زمان حل مشکل متوقف خواهد کرد. او در یک پیام ویدیویی اعلام کرد: «باتوجه به اقدام نابخردانه امریکا در بستن یکی از صفحات اینستاگرام مربوط به دفتر مقام معظم رهبری و برخی از سرداران سرافراز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در جهت حمایت از این عزیزان و مخالفت و اعتراض به اقدام امریکا فعالیت‌های خود را در صفحه اینستاگرام تا زمان حل مشکل متوقف خواهم کرد. این اقدام نشان‌دهنده عمق دشمنی امریکا با نظام جمهوری اسلامی است.» همزمان مرکز ملی فضای مجازی نیز در بیانیه‌ای اقدام اخیر اینستاگرام در بستن حساب‌های کاربری برخی شهروندان ایرانی را محکوم کرد.

**آزادی بیان برای همه
دقیقا یک سال قبل، 29 فروردین 1397 اسحاق جهانگیری بعد از فیلترینگ تلگرام بخشنامه‌ای به کلیه نهادهای قوای مجریه، مقننه و قضاییه، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات دولتی، شرکت‌های دولتی، استانداری‌ها، نهادهای عمومی غیردولتی و... صادر کرد که براساس آن «به منظور حمایت از پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ایجاد مزیت رقابتی، کلیه دستگاه‌های یاد شده موظفند ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ بخشنامه هرگونه فعالیت و ارایه خدمات خود را از طریق پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی انجام دهند و بسترهای لازم در این زمینه را فراهم کنند.»

بعد از این بخشنامه بود که صفحات خبرگزاری‌ها و سازمان‌های دولتی یکی یکی در تلگرام بسته شدند. اما برخلاف توقع مسوولان، مردم این پیام‌رسان را ترک نکرده و فیلترینگ تلگرام ناموفق شد. این موضوع تا جایی پیش رفت که چند ماه بعد از فیلترینگ تلگرام، سازمان‌های دولتی و خبرگزاری‌هایی مانند فارس که خود یکی از طرفداران فیلترینگ تلگرام بود، ناچار به باز کردن مجدد حساب کاربری در این پیام‌رسان شدند و حالا همه آنها دوباره در تلگرام فعالیت می‌کنند. ناموفق بودن فیلترینگ تلگرام تا جایی پیش رفت که بسیاری از مسوولان و کارشناسان خواستند تا تلگرام رفع فیلتر شود که البته این اتفاق نیفتاد. حالا یک سال بعد و در حوالی همان روزها، زمزمه‌های فیلترینگ اینستاگرام به گوش می‌رسد.

البته که کاربران شبکه‌های اجتماعی هربار بحث فیلترینگ اینستاگرام پیش آمده، با این موضع که «ما که برای انجام هر کاری و استفاده از توییتر و تلگرام فیلترشکن روشن می‌کنیم، حالا دیگه مجبور نیستیم برای اینستاگرام خاموشش کنیم» کار خود را ادامه داده‌اند. فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی آن‌قدر در ایران گسترده است که به نظر می‌رسد فیلترینگ اینستاگرام تغییری در وضعیت استفاده آنها از فضای مجازی نخواهد داشت. حالا که این روزها اینستاگرام زیر سایه ترامپ در اقدامی شروع به بستن صفحات فرماندهان سپاه ایران کرده است، برخی مسوولان در اظهارنظرهای‌شان این کار را خلاف آزادی بیان می‌دانند.

عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام شبکه اجتماعی اینستاگرام در مسدود کردن حساب کاربری جمعی از سرداران سپاه پاسداران را حاکی از شکنندگی آزادی بیان موردنظر غرب در برابر صدای مخالف می‌داند. آنها معتقدند که همان‌طور که فیلترینگ تلگرام باعث خروج سازمان‌های دولتی و مسوولان حکومتی از این پیام‌رسان و خالی شدن عرصه فضای مجازی برای دشمنان شد، فیلترینگ اینستاگرام هم نه تنها سودی ندارد که به خالی کردن عرصه برای جولان دشمنان دامن خواهد زد. این روزها که فضای مجازی حرف اول را در انتقال اخبار و ارتباطات میان انسان‌های سراسر دنیا می‌زند، فیلترینگ تنها دسترسی ایرانیان به این فضا را محدود کرده و باعث می‌شود فضا برای حضور مخالفان ایران باز شده و دست ایرانیان از فضای مجازی و برای مقابله با آنها کوتاه شود.

**تجربه فیلترینگ موفق نبوده
سیده حمیده زرآبادی، نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی معتقد است که نباید برای دفاع از حق سرداران ایرانی، با فیلتر اینستاگرام حق شهروندان را ضایع کنیم. این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با پانا تاکید کرد که نباید برای دفاع از سرداران ایرانی و اعتراض به بسته شدن صفحات آنان در شبکه اجتماعی اینستاگرام، با فیلتر کردن آن، حقوق شهروندی مردم را ضایع کرد.

او با اشاره به اظهارات اخیر برخی مسوولان و فعالان سیاسی اصولگرا مبنی بر لزوم فیلتر شدن شبکه اجتماعی اینستاگرام، ادامه داد: «نباید برای مقابله با اقدام ناپسند مسوولان شبکه اجتماعی اینستاگرام (حذف حساب‌های کاربری سرداران ایرانی) و به‌طور کلی وزارت امور خارجه ایالات‌متحده امریکا (تروریستی خواندن سپاه) اقدام به محدودسازی شهروندان و ضایع کردن حقوق ایرانیان کنیم.»

به گفته زرآبادی، این موضوع (بسته شدن صفحه مسوولان ایرانی در اینستاگرام) باید از طریق حقوقی و مجاری بین‌المللی پیگیری شود و درجهت احقاق حقوق خود برآییم نه اینکه حقوق شهروندی ایرانیان را محدود کنیم. این عضو کمیسیون صنایع و معادن خانه ملت با اشاره به ناموفق بودن تجربه فیلتر تلگرام در ایران، گفت: «تجربه فیلترینگ ما موفق نبوده و امروز عملا شاهد رشد فیلترشکن‌ها و استفاده از همان شبکه‌های فیلترشده هستیم. تکنولوژی را نمی‌توان محدود کرد.»

زرآبادی یادآور شد: «باید از راه درستی برای مقابله با اقدامات خصمانه علیه ایران و مسوولان کشورمان استفاده کنیم. در مقابل اینکه آنها اقدام به تحریم ایران و محدودسازی حقوق ایرانیان و انجام رفتارهای خلاف عرف و حقوق بین‌الملل می‌کنند، نباید ما برای پاسخ دادن به آن حقوق شهروندی افراد و شهروندان خود را ضایع کنیم.» این نماینده مجلس تصریح کرد: «با فیلتر شدن تلگرام کسب‌وکارهای تلگرامی به اینستاگرام کوچ کردند. اگر این شبکه را فیلتر کنیم دوباره برای این کسب‌وکارها مشکل ایجاد خواهیم کرد. باید از حق خود دفاع کنیم ولی از مسیر درست آن. نباید دفاع از حقوق ایران با محدود کردن حقوق شهروندان همراه باشد.»

منبع: روزنامه اعتماد؛1398.01.29
گروه اطلاع رسانی **9280**9131