مناره کلیسای 850 ساله نوتردام در پاریس در 63 دقیقه فرو ریخت بنای 2 هزار ساله مصلای مروانی در بیت المقدس در آتش سوخت
فرحناز دهقی
خبرنگار
دوشنبه شب در برابر چشمان میلیونها نفر که مستقیم و غیرمستقیم تماشایش میکردند، مناره کلیسای جامع 850 ساله «نوتردام دو پاری» با انبوهی بار فرهنگی، تاریخی و هنری در 63 دقیقه تبدیل به خاکستر شد و این بانوی پاریسی بلندقامت در برابر شعله‌های مهیب آتش کمر خم کرد. از وقایع انقلاب فرانسه گرفته تا جنگ صد ساله با انگلیس، تاجگذاری ناپلئون بناپارت و هنری ششم، پادشاه انگلیس، جنگ جهانی اول، جنگ جهانی دوم و تهدیدات گروه تروریستی داعش، کلیسای کاتولیک «نوتردام» که به معنای «بانوی ما» است، شاهد وقایع بزرگ تاریخی در جهان بوده است. اما روز دوشنبه، به دنبال عملیات بازسازی این کلیسای تاریخی که شاید مهمترین نماد هویت و گردشگری پاریس است، آتشی در آن پا گرفت که بخش فوقانی کلیسا را تبدیل به تلی از خاکستر کرد. با انتشار نخستین اخبار این آتش‌سوزی، هزاران پاریسی از جایجای این شهر خود را به خیابان نوتردام رساندند تا هر کدام به آیین و مسلک خود برای حفظ جان بانوی پاریس دعا بخوانند.
برخی از حاضران غرق در اشک و برخی دیگر در بهت و حیرت شاهد شعله‌های آتشی بودند که رج به رج این بنای تاریخی را که ساختنش حدود 200 سال به طول انجامیده بود، در خود فرو میکشید. مردم با خواندن سرود «درود بر مریم مقدس» که سرودی مذهبی در کلیسای کاتولیک است، و گره زدن انگشتانشان در میان دستان یکدیگر سعی میکردند به یکدیگر دلداری بدهند. ساعتها پس از آغاز این آتش‌سوزی مردم پاریس همچنان در برابر کلیسای نوتردام که هر ساله بیش از 13 میلیون بازدیدکننده دارد، زانو زده بودند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، پس از ساعتها تلاش 400 تن از نیروهای آتشنشانی فرانسه، با برجای ماندن یک زخمی در میان نیروهای آتشنشانی حدود ساعت 4 صبح روز سهشنبه آتش مهار شد اما به گفته سخنگوی آتشنشانی پاریس، درباره مقاومت ساختمان این کلیسا تردیدهایی وجود دارد. طی ساعتها آتش‌سوزی در این بنا، آتشنشانان تلاش کردند تا با جلوگیری از فرو ریختن برج‌های کلیسا، مانع آسیب دیدن آثار هنری و مذهبی کلیسا شوند. امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه، با حضور در برابر این کلیسای قرن دوازدهمی که در مجموع 113 پنجره رو به پاریس دارد، گفت: «تمامی تلاشها بر این بوده که بدترین سناریوی ممکن به وقوع نپیوندد. این کلیسا از جنگ‌های اپیدمیک و انقلاب‌ها جان سالم به در برده و ما کمپینی راهاندازی کردیم که با جذب پول و منابع هرچه زودتر این کلیسا بازسازی شود. من به شما قول میدهم آن را با هم خواهیم ساخت. بدون شک بازسازی کلیسای نوتردام پروژه ما در سالهای آینده خواهد بود». مکرون که قبل از این آتش‌سوزی قرار بود درباره سیاستها و برنامههای خود برای کاستن از خشم جلیقه زردها سخنرانی کند، به محض اطلاع یافتن از این حادثه ناگوار سخنرانیاش را لغو کرد و از تمامی نهادهای مرتبط خواست هر چه زودتر این فاجعه ملی مهار شود. با گذشت ساعتی پس از آغاز این حادثه، تیمهای تحقیقی کار خود را برای تخمین میزان خسارتها آغاز کردند. اگرچه هنوز نتیجه تحقیقات آنها مشخص نشده است، اما به گفته آن هیدالگو شهردار پاریس دویست میلیون یورو لازم است تا بازسازی این کلیسا زخمهای آتش آن را ترمیم کند. شهردار پاریس از برگزاری کنفرانسی بینالمللی برای جمعآوری میلیونها پول از ثروتمندان جهان خبر داد. براساس گزارشهای منتشر شده، از روز گذشته کمکهای مردمی از سراسر جهان برای حفظ این بنای تاریخی آغاز شد.
چرا نوتردام مهم است؟
قدمت طولانی، معماری گوتیک و آثار هنری ارزشمند از جمله ویژگیهایی هستند که باعث می‌شوند این مکان تاریخی اهمیتی دوچندان پیدا کند. لباسی که پادشاه لوئی شانزدهم هنگام به دست گرفتن قدرت در پاریس بر تن کرده بود هم از جمله چیزهایی است که در این کلیسای کاتولیک نگهداری میشد. یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های این کلیسا، تاجی است که گفته می‌شود عیسی مسیح(ع) در زمان به صلیب کشیده‌شدن بر سر داشته است اما بنا بر اعلام مقامات فرانسوی از شعله‌های آتش نجات داده شده است. کلیسای نوتردام همچنین محل نگهداری یک تکه چوب و یک میخ است که معتقدند در زمان مصلوب کردن مسیح مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر نقاشی‌ها، معماری و مجسمه‌های کلیسای نوتردام، بسیاری نسبت به وضعیت آلات موسیقی درون بنا نیز ابراز نگرانی کرده‌اند که شامل ناقوس‌های کلیسا نیز می‌شوند و قدمت بزرگترین آنها به سال 1681 بازمی‌گردد که در برهه‌های زمانی بسیار مهم در تاریخ فرانسه از جمله انقلاب فرانسه و جنگ‌های جهانی به صدا در آمدند. این ساختمان تاریخی بخش مهمی از تاریخچه پاریس را تشکیل میدهد. ساخت این بنا از سال 1163 آغاز شد و حدود 200 سال بعد به پایان رسید. این کلیسا بر روی رود سن که از میانه پاریس میگذرد ساخته شده و معماری گوتیکش باعث جذب میلیونها بازدیدکننده از سراسر جهان میشده است.
در بخشی از این بنای تاریخی، 28 مجسمه که ارتفاع هر کدام سه و نیم متر است نصب شده‌اند که پادشاهانی را نشان می‌دهند که قبل از ظهور حضرت عیسی حکومت میکردند. ارتفاع هر کدام از برج‌های کلیسا 69 متر است که 380 پله بازدیدکنندگان را به نوک آن میرساند. به مرور زمان ناقوس‌های متعددی در برج‌های این کلیسا نصب شده‌اند. بزرگترین آنها که امانوئل نام دارد در سال 1685 میلادی ساخته شده که 13 تن وزن دارد و تنها زبانه آن تقریباً 500 کیلو می‌باشد. این ناقوس فقط در موارد استثنائی و فقط چند بار در سال نواخته می‌شود.
همدردی جهان با کلیسای نوتردام
خبر هولناک سوختن کلیسای 850 ساله پاریس، واکنش بسیاری از سیاستمداران، رسانهها و چهرههای شناختهشده را به همراه داشت. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی در صفحه توئیتر خود نوشت: «از این‌که بنای منحصر به فرد نوتردام که برای پرستش خدای یکتای‌مان اختصاص داده شده بود و در شاهکار ادبی ویکتور هوگو همگی ما را بهم نزدیک‌تر کرد پس از ۸۰۰ سال پابرجا بودن در طی جنگ‌ها و انقلاب‌ها، اندکی تخریب شده است اندوهگین شدم. با مردم فرانسه و مسیحیان کاتولیک ابراز همدردی می‌کنیم». حمید بعیدینژاد سفیر کشورمان در انگلیس نیز در این باره در توئیتی به زبان فرانسوی نوشت: «فروریختن بخشی از کلیسای نوتردام، نماد تاریخ و معماری پاریس و بنای تاریخی به عنوان نمادی از شاهکار ویکتور هوگو، باور نکردنی است. یک روز غم انگیز برای فرانسه و دوستداران هنر در سراسر جهان شکل گرفت». سفارت فرانسه در ایران در واکنش به همدردی ظریف، با قدردانی از او نوشت: «از جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران به دلیل ابراز تأسف و همدردی‌اش با مردم فرانسه و پیام‌های مشابه فراوانی که از ایرانی‌های عزیز دریافت کردیم، سپاسگزاریم. کلیسای نوتردام پاریس یک میراث جهانی و متعلق به تمام کسانی است که آن را دوست داشتند و به آن علاقه‌مند خواهند ماند». رئیس سازمان جهانی یونسکو با ارسال پیامی در این باره نوشت: «ما شدیداً از آتش‌سوزی غمانگیز کلیسای نوتردام پاریس متأثر شدیم. این کلیسا در سال 1991 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و ما اکنون به دقت اوضاع را تحت نظر داریم». سازمان جهانی گردشگری نیز در پیامی ضمن همدردی با دولت فرانسه نوشت: «کلیسای نوتردام شاهد و از بازیگران اصلی تاریخ جهانی بوده است. نمادی تاریخی که تبدیل به یک جاذبه گردشگری شد و منبع الهام خاطرات بسیاری شده، حتی برای کسانی که آن را ندیده بودند.» باراک اوباما، رئیسجمهوری سابق امریکا، هیلاری کلینتون، وزیر امورخارجه سابق امریکا، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس، ژائیر بولسونارو، رئیسجمهوری برزیل، ارنا سلبرگ، نخست‌وزیر نروژ و مقامهای واتیکان نیز از دیگر چهره‌هایی بودند که از این آتش‌سوزی ابراز تأسف و ناراحتی کردند.
«نوتردام قلب پاریس است»
با آغاز این آتش‌سوزی 8 ساعته، بسیاری از مردم پاریس در برابر آن جمع شدند و تلاش کردند با خواندن سرودهای مذهبی و نیایش گذر این ساعات تلخ را برای خود هموار کنند. کلیر زنی 35 ساله که ساکن پاریس است به خبرگزاری الجزیره گفت: «نوتردام قلب پاریس است. به محض این‌که این خبر را شنیدم خودم را به اینجا رساندم. این قلب ماست که در میان آتش میسوزد و فرو میریزد. دیگر چه چیزی برای ما باقی خواهد ماند؟» ایو، یک دانشجوی فرانسوی نیز پس از پاک کردن اشکهای صورتش گفت: «وقتی خبر را شنیدم از دانشگاه بیرون آمدم و خودم را به اینجا رساندم. من نمیدانستم این فاجعه این اندازه مهیب است. اصلاً نمیدانیم چه چیزهایی در کلیسا از بین رفته است. میخواهم تا آخرین لحظه اینجا بمانم و ببینم بر سر کلیسای دوستداشتنی مان چه بلایی میآید». نجمه یکی دیگر از شهروندان پاریسی که مسلمان است هم در میان ناظران حضور پیدا کرده بود. او گفت: «من از محل کارم میتوانستم شعله‌های آتش را ببینم. همراه با دوستم آمدیم اینجا تا نشان بدهیم نوتردام به غیر از این‌که یک کلیسای مسیحی است، برای تمام شهروندان فرانسه مهم است. ما ساعتها اینجا ایستادهایم و بر روی تنم خاکستر ریخته است». ساعاتی پس از آتش‌سوزی نوتردام، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری امریکا، در توئیتر خود نوشت: «تماشای آتش‌سوزی بزرگ در کلیسای نوتردام خیلی هولناک است. شاید تانکهای آب هوایی بتواند برای مهار آتش مؤثر باشد. باید سریع عمل کرد». به محض انتشار این توئیت، بسیاری از کاربران فرانسوی واکنش نشان دادند. یکی از کاربران توئیتر در پاسخ نوشت: «راستی؟! چقدر خوب. چون ما فرانسویها بلد نبودیم چطور باید آتش را مهار کنیم و داشتیم با فوت کردن آن را خاموش میکردیم». چند کاربر دیگر نیز ناتوانی دولت او در خاموش کردن آتش‌سوزی جنگلهای امریکا را به او یادآور شدند. کاربری دیگر نیز نوشت: «به نظر شما این خودخواهانه نیست که او میخواهد به آتشنشانهای فرانسوی یاد بدهد چطور کارشان را انجام بدهند؟».
نوتردام، لوکیشن داستان‌ها و رویدادهای سیاسی
نوتردام که مکان شماری از رویدادهای مهم فرانسه بوده است، لوکیشن چندین و چند داستان و رمان این کشور هم هست. ویکتور هوگو نویسنده بزرگ فرانسوی در رمانی که در سال 1831 با نام گوژپشت نوتردام نوشت، اهمیتی ادبی به این مکان تاریخی بخشید. اتفاقات مهم متعددی در این کلیسا روی داده است، از تاجگذاری ناپلئون بناپارت و هنری ششم گرفته تا تلاش برخی انقلابیون فرانسه برای به آتش کشیدن نمادهای مذهبی آن. همچنین در سال، 1909 ژاندارک قهرمان ملی فرانسه که بعدها به صلیب کشیده و سوزانده شد در همین کلیسا مورد آمرزش قرار گرفت.همچنین روند اعادۀ حیثیت به «ژاندارک» در سال 1456در این کلیسا آغاز شد. مراسم ازدواج ماری استوارت با ولیعهد فرانسوا که بعدها با نام فرانسوای دوم به پادشاهی رسید، و نیز ازدواج مارگاریت دُ ولوآ با هانری چهارم پادشاه بعدی فرانسه در قرن شانزدهم در این کلیسا انجام گرفت. ازدواج ناپلئون سوم نیز در سال 1853 در همین کلیسا برگزار شد.
اگرچه نوتردام از دل حوادث متعددی از جمله دو جنگ جهانی به سلامت عبور کرده است، اما این اولین بار نیست که صدماتی به آن وارد می‌شود. طی انقلاب فرانسه، معترضان که از کلیسای کاتولیک بشدت عصبانی بودند علیه این کلیسا دست به اعتراض زدند و حتی برخی از آنها تلاش کردند بخشهایی از آن را به آتش بکشند. دو سال پیش نیز، پلیس فرانسه اعلام کرد که گروه تروریستی داعش در تدارک حمله به کلیسای نوتردام بوده است اما نیروهای پلیس پاریس با اقدام بموقع خود چند زن را که مستقیم از داعش فرمان میگرفتند دستگیر کرد.
دیروز نیز در حالی که همه مردم جهان در شوک شعله‌های آتشی بودند که بیرحمانه بنای کلیسای نوتردام را در خود میبلعید، تنها یک گروه بود که از این آتش‌سوزی ابراز شادمانی کرد. گروه تروریستی داعش با انتشار پوستری نوشت: «بنایی که ساخت آن در سال 1163 آغاز شد، در سال 1345 ویران شد. وقت آن است که با پرستش خدایان متعدد خود خداحافظی کنید.»
آتش سوزی در مسجدالاقصی
در شبی که کلیسای 850 ساله نوتردام در قلب پاریس در آتش سوخت، در اراضی اشغالی فلسطین نیز بخشی از مسجد الاقصی، بنای 2 هزار سالهای که قلب مسلمانان جهان است، شعله‌های آتش را بر پیکر خود احساس کرد. برخی از منابع از عمدی بودن این آتش‌سوزی خبر دادند. به گزارش سایت شبکه رسانهای «اسپــوتنیــــک»، آتــشســوزی در مسجدالاقصی ساعت 7:15 دقیقه عصر، در نزدیکی اتاق نگهبانی این بنا خارج از مصلای مروانی که به دوره هرود پادشاه یهودی تعلق داشت، اتفاق افتاد. بر اثر این آتش‌سوزی قسمتی از این بنا در شعله‌های آتش سوخت. بنا بر این گزارش اداره اوقاف مسجد الاقصی ضمن تشکر از آتشنشانهایی که با حضور بموقع خود مانع گسترش آتش‌سوزی در این بنای مذهبی شدند، خبر داد: به نظر میرسد آتش سوزی بدلیل بازی بچهها در اطراف این مسجد بروز کرده باشد. در بیانیهای که این اداره منتشر کرده، از خانوادههایی که اطراف این بنای تاریخی زندگی میکنند، خواسته شدهاست، به کودکان خود بیاموزند، آتشبازی نکنند.
با این حال برخی فلسطینیان معتقــدنــد آتــشســوزی عمــدی بودهاست. در همین ارتباط محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نسبت به هدف قرار گرفتن اماکن مقدس هشدار داد و گفت: باید ارزش دینی و انسانی این اماکن حفظ شود. پلیس اسرائیل در پاسخ به اتهاماتی که در این ارتباط متوجه صهیونیستها شدهاست، مدعی شد در حال بررسی دلایل این آتش‌سوزی است.
نظر شما