سرویس دانشگاه جوان آنلاین: رشته‌های علوم پایه در تولید علم کشورمان طی یک دهه روند صعودی داشته است. این ادعا را تازه‌ترین آمار‌های منتشرشده از سوی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) هم تأیید می‌کند، اما بر اساس گزارش‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هر ساله میزان گرایش داوطلبان کنکور به تحصیل در رشته‌های علوم پایه کاهش می‌یابد.
گزارش‌های جسته و گریخته منتشر شده در رسانه‌ها درباره تمایلات کنکوری‌ها هم بر این موضوع صحه می‌گذارد که تمایل برای تحصیل در رشته‌های پرشکی، فنی و مهندسی در بیشترین میزان قرار دارد و تحصیل در رشته‌های علوم پایه علاقه‌مند چندانی ندارد.

پای شغل هم در میان است

اما سؤال این است که چرا رشته‌های علوم پایه با وجود تنوع و همچنین گستردگی در دانشگاه‌های کشور چندان مورد توجه کنکوری‌ها قرار نمی‌گیرد؟
کارشناسان علت نبود تمایل برای تحصیل در رشته‌های علوم پایه را نبود شغل مرتبط با رشته در میان فارغ‌التحصیلان می‌دانند. با توجه به آماری که درباره میزان بیکاری رشته‌های مختلف دانشگاهی منتشر شده و می‌شود، رشته‌های علوم پایه تقریباً در جایگاه‌های نخست این فهرست قرار دارند. بر همین اساس دانش‌آموزان دبیرستانی و داوطلبان کنکور هم رغبتی برای تحصیل در این رشته‌ها نشان نمی‌دهند.

نبود برنامه‌ریزی دقیق

ضمن اینکه مشاوران انتخاب رشته هم به داوطلبان گوشزد می‌کنند که با وجود سختی تحصیل در این رشته‌ها و دست و پنجه نرم کردن با مباحث تئوری محض، آینده کار خوبی در انتظار فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها نیست. در واقع برای بسیاری از دانش‌آموختگان علوم پایه، بازار کار مناسبی وجود ندارد و فقر بازار کار در این رشته، موجب شده است که خیلی از این فارغ‌التحصیلان، بیکار بمانند. در سال‌های گذشته هیچ‌گاه تناسبی میان ورودی دانشجویان علوم پایه و بازار اشتغال آن‌ها وجود نداشته و آمار بیکاری در بین این دانشجویان، بسیار بیشتر از دانشجویان علوم مهندسی و پزشکی است.

اما چرا تناسبی میان ورودی دانشجویان رشته‌های علوم پایه و فرصت‌های شغلی تعریف شده برای فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها وجود ندارد؟
نبود برنامه‌ریزی دقیق در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای ایجاد تناسب میان حجم دانشجویان پذیرفته شده هر رشته و حجم فرصت‌های شغلی این دانشجویان در آینده موجب شده است که بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پایه بیکار مانده یا مجبور به فعالیت در مشاغلی شوند که ارتباطی با رشته تحصیلی آن‌ها ندارد.

هشدار رهبر انقلاب

البته کاهش چشمگیر دانشجویان رشته‌های علوم پایه در سال‌های اخیر موجب شده که مسئولان وزارت علوم، بار‌ها نسبت به این موضوع هشدار دهند. چندی پیش معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ضمن اشاره بر ضرورت توجه به علوم پایه در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گفت: دانشگاه‌ها باید رشته‌های علوم پایه را در اولویت آموزشی خود قرار دهند چراکه علوم پایه، بسترساز توسعه علمی کشور است.
مقام معظم رهبری نیز در آخرین دیدارشان با اساتید دانشگاهی و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها به مهجور ماندن رشته ریاضی و فیزیک (از اصلی‌ترین رشته‌های علوم پایه) اشاره کردند، همچنین بر «خطر نامتوازن شدن رشته‌های دانشگاهی و افزایش گرایش به رشته‌های درآمدزا» تأکید کردند و فرمودند: «این گرایش موجب کم شدن گرایش به رشته‌های بسیار مهمی همچون ریاضی و فیزیک شده است.»

زیرساخت‌هایی که باید تقویت شوند

بر همین اساس پیشنهاد می‌شود که با توجه به روشن بودن این خطر، اقداماتی از سوی مسئولان وزارت علوم انجام شود تا تقاضا برای تحصیل در رشته‌های علوم پایه افزایش یابد.
در این راستا باید امکانات و زیرساخت‌های علمی و آزمایشگاهی تقویت شود، بستر کارآفرینی برای دانشجویان علوم پایه ایجاد و از همه مهم‌تر تناسب منطقی بین تعداد دانشجویان جذب شده با بازار کار این رشته‌ها فراهم شود.