همزمان با وقوع سیل در کشور و نیاز مناطق سیل‌زده به کمک نهادهای دولتی و نظامی، جریانی در صداوسیما در اقدامی غیرحرفه‌ای به نوعی علیه دولت و نیروهای دولتی مشغولند. اگرچه پیش از این نیز این موضوع در رسانهای که باید ملی باشد، دیده می‌شد اما اخیرا این روند شدت گرفته و بسیاری از برنامه‌های غیرسیاسی سیما نیز به اظهار نظر و تخریب درباره عملکرد دولت می‌پردازند. این اتفاق در حالی می‌افتد که رئیس سازمان صداوسیما نیز در قامت یک منتقد ظاهر شده و ضمن ابراز نارضایتی از تخریب دولت، در جلسه‌ای با حضور رئیس‌جمهور با اذعان به اشتباه بودن رفتار زیر مجموعه‌اش، وعده اعمال اصلاحات در این سازمان را داده است.
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در این خصوص گفت: «رئیس صداوسیما از برخی، برنامه‌های این سازمان که زنده پخش می‌شود و اظهاراتی علیه دولت دارند، رضایت ندارد. همان‌طور آقای علی‌عسگری از برخی مجریانی که خودشان هم خیلی آدم‌های سیاسی به معنای کلمه نیستند ولی صحبت‌هایی را به طنز یا لحن دیگری بیان می‌کنند، رضایت ندارد. طبق گفته‌های آقای علی‌عسگری در جلسات هیات دولت، خودشان هم از این اتفاقات در صداوسیما رضایت ندارند ولی تلاش‌شان اصلاح این برنامه‌ها و روند است.»
اخیرا مجری یکی از برنامه‌های اجتماعی شبکه۳ سیما در برنامه زنده گفته بود: «لعنت به مسئولی که کمک نکرد و لعنت به مسئولی که در این شرایط کار را رها کرد و رفت». مهران مدیری، مجری برنامه دورهمی در شبکه نسیم نیز به تندی از دولت انتقاد و اظهار کرد: «سال ۹۷ دیگر شاهکار کردید. این وضعیت اقتصاد است، این وضعیت معیشت مردم است، این وضعیت قیمت ارز است و این وضعیت زلزله و جدیدا سیل است و این وضعیت هزار تا چیز دیگر است. چکار می‌کنید با خودتان، چکار می‌کنید با ما؟» گفتنی است که این اظهارات مدیری بی‌پاسخ نماند و عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور خواستار تنبیه این مجری تلویزیون شد.
یک گام به جلو
مصطفی ایزدی، فعال سیاسی و کارشناس رسانه در این خصوص به «آرمان» گفت: «صداوسیما همیشه برنامه‌ها را به گونه‌ای می‌سازد که فعالیت‌های مثبت دولت نادیده گرفته و اقدامات نادرست پررنگ شود. برای مثال چند روز قبل برنامه خبری بیست و سی، در گزارش بازدید رئیس‌جمهور از مناطق سیل زده، صرفاً به نمایش تصویر آقای روحانی درون هواپیما اکتفا کرد. در حالی که بخش‌های دیگر خبری حضور رئیس‌جمهور در میان مردم را نشان می‌داد. این اقدامات در رسانهای که ملی است برای تخریب دولت انجام می‌شود».
این کارشناس رسانه افزود: «طبیعی است که در این شرایط وزرا و رئیس‌جمهور به انتقاد از رئیس صداوسیما روی بیاورند. او نیز که پاسخی برای این انتقادات ندارد، در قامت منتقد ظاهر شده و با ابراز نارضایتی از عملکرد برخی برنامه‌ها وعده اصلاحات می‌دهد. آیا رئیس سازمان صداوسیما نمی‌تواند سیاستگذاری صحیح داشته باشد و با نظارت بر عملکرد کارمندانش آن سیاست‌ها را اجرا کند که در جلسه هیات دولت به انتقاد از خود روی می‌آورد؟» ایزدی تأکید کرد: «به‌رغم انتقاداتی که بیان شد، پذیرش ناراضی بودن مخاطب طرفدار دولت از برنامه‌های صداوسیما، توسط رئیس این سازمان، خود گامی رو به جلو است».
صداوسیما در قانون اساسی
مصطفی ایزدی یکی دیگر از مشکلات صداوسیما در کشور را انحصارطلب بودن این نهاد توصیف کرد و افزود: «قانون اساسی ما تأکید کرده که این سازمان با نظارت قوای سه‌گانه اداره و رئیس آن توسط مقام معظم رهبری منصوب شود. این تأکید قانون اساسی به این معنا نیست که دیگر جریان‌ها، احزاب قانونی، نهادها و بخش خصوصی حق داشتن تلویزیون ندارند. این تفسیر مانند آن است که بگوییم چون مسئولیت روزنامه‌های کیهان و اطلاعات به رهبری واگذار شده، دیگران حق انتشار روزنامه ندارند. قانون اساسی اجازه تأسیس شبکه تلویزیونی را به بخش خصوصی می‌دهد».
باوجود انتقاد بسیاری از نهادها و شخصیت‌های سیاسی با حق انحصاری صداوسیما، کمیسیون فرهنگی مجلس دهم در شهریورماه ۱۳۹۷ طرح جدیدی را در این خصوص تصویب کرد. طبق مصوبه کميسيون فرهنگی در ماده چهار طرح نظارت بر صداوسيما، پخش فراگير برنامه‌های راديويی يا تلويزيونی در داخل و خارج از کشور در انحصار سازمان صداوسيما خواهد بود. همچنين هرگونه ارائه خدمات نوين پخش فراگير راديويی و تلويزيونی الزاما بر بستر شبکه ملي اطلاعات منحصر و محدود مي‌شود. احد آزادی‌خواه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس اما این مصوبه را محدودکننده و تحدیدگر الیت رسانه‌های دیگر ندانسته و گفته بود: «انحصار صدور مجوز صوت و تصوير فراگير در مصوبه کميسيون فرهنگي مجلس به معناي تحديد امکان ايجاد تلويزيون خصوصي نيست. بلکه تنها مسئوليت صدور مجوز آن بر عهده اين سازمان گذاشته شده است».
این اظهار نظر با رئیس کمیسیون فرهنگی واکنش وزیر ارتباطات را در پی داشت. آذری جهرمی مصوبه مجلس را خلاف اصل ۴۴ قانون اساسی دانسته و تصریح کرده بود: «این طرح کمیسیون فرهنگی مجلس، ضمن تصدی‌گری، سبب رقابت حاکمیت با بخش خصوصی نیز می‌شود که خلاف قانون سیاست‌های کلی اصل ۴۴ است.
در عین حال برای فعالان بخش خصوصی نیز هزینه دارد و بازار آنها را کوچک می‌کند.» رئیس‌جمهور نیز پیش از این بارها به وضوح به انتقاد از برخی موضع‌گیری‌های سیاسی صداوسیما پرداخته و در یکی از سخنرانی‌های خود در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ در آخرین روزهای تبلیغات انتخاباتی خطاب به طرفدارانش گفته بود: «همه کارمندان صداوسیما افراد خوبی هستند و ما خبرنگاران و تولیدکنندگان این سازمان را دوست داریم، اما این رسانه گرفتار یک باند سیاسی شده است.»
رعایت اعتدال و بی‌طرفی
رئیس اسبق صداوسیما هم به «انتخاب» گفت: صداوسیما یک رسانه ملی است. حالا مدیران با هر گرایشی که در صداوسیما باشند. محمد هاشمی ادامه داد: امام یک فرمایشی در این باره دارند که همیشه می‌تواند ملاک عمل باشد. می‌فرمودند «حالا کسانی در چارچوب نظام هستند ممکن است نظرات و دیدگاه‌های متفاوتی داشته و عضو احزاب و گروه‌های مختلفی باشند این فکر و اندیشه برای خودشان محترم است، اما نباید در برنامه‌های صداوسیما نظریات و عقاید گروه‌ها و احزاب اعمال شود. آنجا باید سیاست‌های نظام باشد، متعلق به مردم است و باید سیاست‌های کل نظام مطرح باشد. آموزنده باشد و بد آموزی نداشته باشد».
صداوسیما یک دانشگاه عمومی و سراسری است. باید ویژگی‌های دانشگاه و اعتدال و بی‌طرفی را رعایت کند. عضو پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: حالا یک مدیر ممکن است وابسته به جبهه اصولگرا باشد یا جبهه تندرو یا معتدل یا هر گرایش دیگری داشته باشد، که مساله‌ای شخصی است، اما مدیریت سازمان صداوسیما و شورای نظارت باید بر محتوا نظارت و در راستای فرمایش امام عمل کنند. هاشمی تاکید کرد: صداوسیما رسانه شخصی و گروهی نیست. کسانی که می‌خواهند استفاده گروهی و شخصی کنند از نظر امام صلاحیت حضور در صداوسیما را ندارند.
هاشمی درباره تبعات سپردن صداوسیما به یک جریان خاص سیاسی تصریح کرد: تبعاتش این است که صداوسیما را از رسانه ملی به رسانه گروهی تبدیل می‌کند و خسارت آن این است که مردم دیگر به این رسانه اعتماد ندارند و به رسانه‌های دیگر مراجعه می‌کنند مخصوصا رسانه‌های خارجی. بنابراین وقتی که یک مخاطب برود سراغ آن شبکه‌ها طبعا به جای خودی‌ها، دیگران تغذیه‌اش می‌کنند. هاشمی با اشاره به تاکید رهبری بر بحث تهاجم فرهنگی گفت: اگر این موضوع اتفاق بیفتد ما خودمان مردم را به طرف مهاجمین هل می‌دهیم که هرچه می‌خواهند به جوان‌های ما، تلقین و تفهیم کنند.
گرامی مقدم: علی‌عسگری قادر به اداره صداوسیما نیست، استعفا دهد
افزایش حجم هجمه‌های رسانهای صداوسیما به دولت همزمان با شرایط اضطراری کشور پس از وقوع سیل، با واکنش وزرا و رئیس‌جمهور روبه‌رو شده است. صبح روز گذشته محمود‌واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اظهار داشت علی‌عسگری، رئیس سازمان صداوسیما در واکنش به انتقادات اعضای کابینه اعلام کرد که خودش نیز از برخی برنامه‌های این سازمان ناراضی است و وعده اصلاح این برنامه‌ها را به دولت داده است.
ظهور رئیس سازمان صداوسیما در شمایل منتقد عملکرد این سازمان در حالی صورت می‌گیرد که او با اختیارات کامل به سمت ریاست صداوسیما منصوب شده و اختیارات کافی برای اصلاح این روند را دارد اما تاکنون هیچ فعالیت و اقدام خاصی در جهت بهبود عملکرد این سازمان در حوزه سیاسی و به ویژه در مواجهه با دولت منتخب مردم مشاهده نشده است.
«آرمان» در گفت‌وگو با اسماعیل گرامی‌مقدم، فعال سیاسی اصلاح‌طلب به بررسی این موضوع پرداخته است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
واکنش رئیس سازمان صداوسیما به انتقاد اعضای دولت از عملکرد این سازمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این اظهارات به هیچ وجه قابل قبول نیست. آقای علی‌عسگری به عنوان رئیس سازمان صداوسیما مسئول وضعیت این سازمان به خاطر نزدیک به جریانی خاص در این رسانه است، رسانهای که باید ملی باشد و گاه برعکس اکثریت رفتار می‌کند. اگر او انتقادی دارد و نمی‌تواند در برابر هزینه‌هایی که از جیب ملت در سازمان صداوسیما می‌شود، پاسخگو باشد، بهتر آن است که استعفا دهد و صندلی ریاست را ترک کند. صداوسیمای امروز که کمترین محبوبیت را دارد و بسیاری از مخاطبان خود را از دست داده، در سایه مدیریت آقای علی عسگری به این وضع افتاده است.
وقتی در این سازمان، جریانات قانونی کشور اجازه حضور و اظهارنظر ندارند نتیجه می‌شود همین که رسانهای که به همه تعلق دارد، به مداحی یک جریان سیاسی خاص بپردازد و منافع کشور را نادیده بگیرد. دولت تا گامی در جهت رضایت مردم برمی‌دارد، با هجمه روبه‌رو می‌شود، به نوعی که انگار صداوسیما در جایگاه اپوزیسیون دولت قرار دارد.
هدف علی‌عسگری از انتقاد به خود و اظهار نارضایتی از عملکرد صداوسیما در برابر انتقادات دولت چیست؟
هدف رئیس سازمان صداوسیما گریز از پاسخگویی است. او می‌داند که جامعه رضایتی از عملکرد نهاد تحت نظرش ندارد و نمی‌تواند پاسخ مناسبی به انتقادات بحق اعضای کابینه داشته باشد، در نتیجه با انتقاد از عملکرد زیردستانش، خود را از پاسخگویی خلاص می‌کند. آقای علی عسگری باید ببیند آیا توان سیاستگذاری صحیح و اجرای این سیاست‌ها را دارد یا خیر. اگر توان ندارد، استعفا دهد و اگر توانمند است با هر بخشی که این سیاست‌ها را اجرا نمی‌کند برخورد کرده و او را اخراج کند. کاهش و ریزش مخاطبان صداوسیما و تمایل مخاطبان به تماشای تلویزیون‌های خارج از کشور از حد گذشته است.
رئیس‌جمهور در سال ۹۶ اعلام کرد که صداوسیما در انحصار باندی سیاسی گرفتار شده است. این گزاره تا چه میزان منطبق بر واقعیت است؟
هرکسی که ساعاتی به تماشای برنامه‌های این رسانه بنشیند، متوجه می‌شود که این گزاره صحیح بوده و صداوسیما نه تنها عملکردی فراجناحی ندارد، بلکه به وضوح از جناحی خاص حمایت می‌کند و در همین راستا برنامه می‌سازد. اینکه نهادی تمام ابزارهای اقتصادی کشور را در اختیار می‌گیرد و حتی یک کلمه هم از او انتقاد نمی‌شود، نشانه چیست؟ در بسیاری از موضوعات حیاتی کشور صداوسیما به طور یکجانبه به ارائه نظرات و دیدگاه‌های جناح اقلیت پرداخته است.
مسائلی چون اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران، مذاکره با قدرت‌های جهانی و قراردادهای بین‌المللی از جمله این مسائل هستند. در نتیجه جامعه اقناع نشده است. این گروه خاص که اختیارات صداوسیما را هم بر عهده دارد، دنبال تمجید و ستایش از هم‌جناحی‌های خود و تخریب جناح مقابل هستند.
با توجه به قوانین و مصوبات موجود، آیا راهی برای خلاصی از این وضعیت وجود دارد؟
هیچ راهی برای نجات صداوسیما از این وضعیت وجود ندارد. همواره یکی از مطالبات اصلاح‌طلبان این بوده که این سازمان رسانه عموم ملت ایران باشد، نه یک اقلیت خاص. تنها راه این است که ریاست صداوسیما و مدیران این سازمان منتقدان را به رسمیت بشناسند و در جهت تأمین رضایت عموم ملت ایران گام بردارند که چنین اتفاقی بعید به نظر می‌رسد. آنها نیز محدودیت‌هایی دارند و با فشارهایی از سوی برخی نهادها و جریان‌های بیرون از صداوسیما مواجهند که مانع گذار از سازمانی مداح و رخوت‌انگیز به سوی سازمانی زنده و پویا می‌شوند.
البته باید گفت که در شرایط فعلی اراده‌ای نیز برای انجام چنین تغییر و تحولی در بدنه مدیریتی این سازمان دیده نمی‌شود و مدیران صداوسیما از هیچ تلاشی برای هجمه و تخریب دستاوردهای دولت فروگذار نکرده‌اند. معتقدم با توجه به شرایط، صداوسیما حداقل در کوتاه مدت از این باند سیاسی خلاصی ندارد.
محمدحسین لطف‌الهی
∎
نظر شما