«وقتی می‌گوییم [اثری] انتقادی، لازم نیست منفی یا حتی به ظاهر بی‌غرض باشد. اما باید پرسشگرانه، بی‌طرف، بی‌تعصب و بدون هیچ پیش فرضی، جست‌وجوگر باشد. باید حاضر باشد عادت همیشگی تماشاگر را بشکند و او را از تماشا کردن بی‌کنش و بی‌فکر بیرون بیاورد.»
«آدم می‌خواهد چیزی را بشناسد، افسرده شود، مشکلی را حل کند، تفسیر و تاویل کند... نمی‌خواهد مدیحه‌سرایی کند.»
این چند خط بخشی از رمان ۱۷۰ صفحه‌ای «تصرف عدوانی» است که طی مدت دو سالی که از ترجمه و انتشار آن در کشور ما می‌گذرد قریب به ۳۰ مرتبه تجدید چاپ شده است.
تا پیش از رسیدن به جملات بالا در صفحات ۱۳۶ و ۱۳۷، که شاهد گفت‌وگویی میان شخصیت اصلی با چند نفر پیرامون یک فیلم مستند هستیم، این کتاب را اثری خسته‌کننده و کش‌دار می‌دانیم. پیوسته با خود این پرسش را مطرح می‌کنیم که این اثر به کدام دلیل بیش از ۲۵ مرتبه تجدید چاپ شده است؛ مشتی فلسفه‌ورزی که از دل آن تعداد بسیار بالایی تکه‌های جذاب مناسب اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی بیرون می‌آید ولی در آن نه خبری از قصه است و نه قرار است فراز و فرود آنچنانی شاهد باشیم. اما به صفحات ۱۳۵ به بعد که می‌رسیم، یعنی در یک چهارم پایانی کتاب، نویسنده تیر خلاص را به سمت خواننده شلیک می‌کند.
«داستانی درباره عشق» عبارتی است که زیر نام رمان نوشته شده و شاید برخی را با تصور اینکه قرار است یک داستان عشقی پرآب‌چشم بخوانند، تهییج کند تا کتاب را بخرند ولی در واقع در این اثر خبری از آن وصال‌های هندی و فراق‌های هزار و یک شبی نیست و خواننده بیشتر مشغول خواندن لایه‌های زیرین یک عشق است.
کتاب می‌تواند دایره گسترده‌ای از مخاطبان را با خود درگیر کند و آنها را به تأمل در روابط و نوع مواجهه آنها با انسان‌ها دعوت کند. کاوش در پسِ‌پشت ذهن انسان در مواقعی مانند دوری از معشوق یا حین فکر کردن به کسی که دوستش داریم، کاری است که «تصرف عدوانی» می‌کند و آن‌چیزی که در این کتاب می‌بینیم تصویری است از انسان در یک موقعیت انسانی!
۱۷۰ صفحه‌ای که در بخش‌هایی ممکن است حوصله خواننده را سر ببرد زیرا حرف تازه‌ای در میان نیست و عشق استر و هوگو نیز به وصال ختم نمی‌شود ولی خواننده شاهد تجربه‌ای تازه از ادبیات است.
هرچند که «تصرف عدوانی» بر پایه یک رابطه شکل می‌گیرد که این از اصول اولیه پیرنگ است ولی خیلی رابطه در کانون قصه نیست بلکه کاوش در حالات انسان مسئله آن است و به خوبی خواننده در این کاوش شریک می‌شود.
این رمان همانطور که بالاتر هم اشاره شد، اثری است که خواننده را غافلگیر می‌کند و پیشنهادی جدی برای کسانی است که به ادبیات متفاوت علاقه دارند.
۵۷۵۷
نظر شما