به گزارش خبرگزاری فارس از کاشان، شهر تاریخی و خوش عطر و بوی ایران یکی از قطب‌های گردشگری کشور به شمار می‌رود و سالانه مسافران داخلی و خارجی بسیاری به منظور بازدید امکان تاریخی به کاشان سفر می‌کنند.

این شهر پر از جاذبه‌های گردشگری است که در فاصله‌های بسیار کمی در کنار هم قرار گرفته‌اند؛ شهر-موزه تاریخی کاشان که در شمال استان اصفهان است، به شهر دارالمومنین معروف است و مهد فرهنگ و تمدن سنتی ایران به حساب می‌آید.

اصالت شهر کاشان مورد توجه مورخین بوده و محققان زیادی به این شهر عنوان اولین و با اصالت‌‌ترین شهر ایران و حتی جهان را داده‌اند که دارای قدمت 7000 ساله شهرنشینی است و خواستگاه مفاخر علمی و مشاهیر ادبی زیادی است و آثار تاریخی زیادی دارد.

بازار سنتی کاشان

بازار سنتی کاشان یکی از بناهای ارزشمند این شهر است که جز آثار ملی ایران نیز بشمار می‌رود؛ این بازار از اواسط خیابان بابا افضل تا دروازه دولت ادامه دارد و بناهای تاریخی متعددی را در خود جای داده است.

این بناهای تاریخی که حتما نام آن‌ها به گوشتان خورده است، عبارت است از مسجد میدان میر عماد، کاروانسرای میر پنج، زغالی‌ها، غفار پور، رباط، بروجردی‌ها، نراقی‌ها، تیمچه معروف امین الدوله در بازار میانچال، تیمچه بخشی، تیمچه سید آقا، تیمچه صباغ، آب انبار بالا بازار، آب انبار درب زنجیر، حسینیه سوراخ ریسمان، مسجد کفش‌دوزها، مسجد بالا بازار و مسجد طمقاچی‌ها نیز می‌شود و در هر کدام از قسمت‌های بازار سنتی کاشان نیز فعالیت‌های صنفی خاصی انجام می‌گیرد.

پروفسور ادوارد براون درباره بازار مسگرها گفته است: «بازار مسگرهای کاشان با صدای دائمی چکش که روی مس می خورد، و کوره‌هایی که مس در آنها قرمز می‌شود، یکی از نقاط تماشایی مشرق زمین است.»

مسجد جامع کاشان

مسجد جامع کاشان یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی این شهر است که از دوره سلجوقیان در این شهر باقی مانده و مناره‌های آن از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی کاشان است.

مسجد جامع یا مسجد جمعه در گذشته‌های دور یک آتشکده بوده و بعد از ورود اسلام به ایران این بنای تاریخی تبدیل به مسجد شد و هم‌اکنون هم از آن با عنوان مسجد در کتب تاریخی یاد می‌شود؛ مسجد جامع کاشان در خیابان بابا افصل، محله پمیدان کهنه قرار گرفته است.

بر اساس برخی روایات تاریخی موجود این مسجد به دستور صفیه خاتون دختر مالک اشتر نیز ساخته شده است؛ همچنین این مسجد محل اقامه نماز سلطان‌علی بن امام محمدباقر(ع) فرزند بلافصل امام باقر(ع) نیز بوده است.

حمام سلطان امیراحمد

حمام سلطان امیراحمد مربوط به دوره قاجار است که معماری و تزئینات به کار رفته در این حمام آن را تبدیل به اثری ارزشمند کرده ‌است، حمامی بی‌بدیل که بدون شک در زمره جذاب‌ترین حمام‌های ایرانی است.

به غیر از تزئینات جذاب داخلی، حتی پشت بام آن هم تماشایی ست و خیلی از عکاسان در آنجا تصاویر نابی را به ثبت می‌رسانند و این حمام اسم خود را از امام‌زاده کنارخود گرفته است.

از دیگر شاهکارهای بنا، بام زیبای آن هستند که بام این حمام، یکی از زیباترین‌بام‌های گنبدی شکل ایران بوده و روی هر گنبد، شیشه‌های عدسی محدب قرار گرفته تا ضمن تامین نور کافی برای قسمت‌‌های مختلف حمام، مانع دید به داخل شود.

مسجد آقا بزرگ

این بنا یکی از آثار زیبا و باشکوه دوره قاجاریه و  پادشاهی محمد شاه قاجار است و به سبک مدرسه چهارباغ و صدر شهر اصفهان ساخته شده مسجد و مدرسه‌ای است که از نظر استواری و استحکام تا به امروز وضعیت مناسبی دارد.

این بنای عهد قاجار پس از مدت هشت سال سرانجام در سال 1265 ساخت آن به پایان رسید؛ محمد شاه در سفر به اصفهان چند روزی هم به کاشان رفته و با علما و بزرگان این شهر و شخص ملامحمد مهدی یا همان آقا کوچک دیدار می کند و به مقام علمی او پی می‌برد بنابراین دستور می‌دهد که مردم کاشان ایشان را هم آقا بزرگ خطاب کنند و به حاکم شهر، حاج محمد تقی خانبان هم دستور ساخت این مسجد و مدرسه را می‌دهد و دختر خود را نیز به عقد آقا بزرگ در می‌آورد.

مدرسه آقا بزرگ دارای بادگیرهایی است که نشانگر بکارگیری عناصر اقلیمی است؛ گنبدخانه مسجد به روی 8 پایه بزرگ قرار گرفته که در طرح مسجد‌های قدیمی کشورمان قرار گرفتن گنبد به روی پایه‌های آزاد به ندرت مشاهده می‌شود.

این طراحی علمی و معماری دقیق سبب ایجاد هوای خنک در محوطه گنبدخانه در فصل گرما و تابستان‌ داغ مناطق کویری شده که دقت و هوشمندی طراحان و معماران مسجد را می‌رساند؛ در ورودی مسجد روی آن میخ های زیادی بکار رفته و تعداد آن در دولنگه در، 6666 عدد است و این عدد تعداد آیات قرآن کریم است.

این تعداد زیاد میخ به دلیل استحکام درب و محافظت ان از دست موریانه ها می باشد زیرا میخ ها به مرور زمان زنگ می زند و آهن زنگ زده مطلوب موریانه نیست.

تپه‌های سیلک

تپه‌های سیلک کاشان تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد و چندین هزار سال قبل مردم غار نشینی که در فلات ایران زندگی می‌کرده‌اند به خاطر تغییر اکو سیستم و شرایط آب و هوایی تصمیم گرفتند تا به سمت دشت‌ها بروند چون شرایط در دشت‌ها از نظر وجود مزرعه بهتر بود؛ آن‌ها این کار را انجام داده و برای همیشه به دشت‌ها روی آوردند و بعد از آن هم کم کم عصر پیشرفت شروع شد.

باستان‌شناسان در این مورد کند و کاوهای زیادی انجام داده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که قدیمی‌ترین مردم دشت‌نشین در واقع همان مردمی بوده‌اند که در جایی به نام سیلک در نزدیکی کاشان زندگی می‌کرده اند و تاریخچه  آن‌ها به 7 هزار سال پیش می‌رسد.

تپه‌های سیلک در واقع عبادتگاه مردم باستان بوده است و مانند بسیاری از سازه‌های مذهبی دیگر آن زمان شکلی هرمی داشته است؛ این تپه ها از گل رس و سفال ساخته شده‌اند.

تا یک قرن پیش هم کسی از وجود چنین تمدن بزرگی اطلاعی نداشت، تا این که حدود 80 سال پیش بعد از سیلی که در زمین‌های کشاورزی کاشان رخ داد، این منطقه تاریخی بیرون افتاد.

در جریان این نمایان شدن، باستان‌شناسان و دانشمندان و محققان به این منطقه رفتند تا اطلاعات بیشتری در مورد آن به دست بیاورند و بعد از حفاری‌هایی که انجام دادند، تعداد زیادی اشیای سفالی مربوط به آن زمان و تعدادی از ابزارهایی که در آن دوران بین مردم سیلک استفاده می‌شده و رواج داشته است را پیدا کردند.

یکی از باستان‌شناسان بزرگی که روی این تپه‌ها تحقیقات گسترده‌ای انجام داد، باستان‌شناسی ایرانی به نام دکتر صادق ملک شهمیرزادی است که در جریان کاوش‌های او هم عبادتگاه سیلک مربوط به دوران باستان کشف شد که در آن‌ها دیوارهای داخلی گل‌اندود شده است و مشخص شده است که آن‌ها مرده‌ها را در کف اتاق در قبرهایی دفن می‌کرده‌اند که حالت قرارگیری آن‌ها به صورت چمباته بوده است؛ بعد از نبش قبرها هم اشیایی در آن‌ها کشف شد که در میان آن‌ها فلزات گرانبها و زیور آلات پر ارزش هم دیده شده است.

خانه عباسیان

مجموعه خانه عباسیان در خیابان علوی، محله سلطان امیر احمد واقع شده و در حدود سال 1245 ه. ق. به وسیله پدربزرگ آیت الله علوی ساخته شده است, چند سال بعد، حاج سید محمد ابراهیم علوی بروجردی، پدر آیت الله علوی (تاجر چینی و بلور) این مجموعه را توسعه داد و بعد از فوت او این خانه به فرزندش آیت الله علوی، معروف به آقا سید محمد باغ به ارث می‌رسد.

مجموعه خانه‌های تاریخی عباسیان به تحقیق و طبق نظر نخبه‌ترین کارشناسان معماری، جزو برجسته‌ترین آثار معماری اسلامی و یکی از نامزدهای دریافت جایزه بهترین بناهای مسکونی ایران اسلامی است.

این مجموعه مشتمل بر 5 حیاط و گودال باغچه بوده که پس از مرگ مالک اولیه به مرور از هم تفکیک و به صورت 5 باب خانه مستقل از هم درآمد.

خانه‌های عباسیان به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچبری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر رسمی‌بندی، یزدی‌بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبایی و ظرافت هستند.

سبک اصلی معماری بنا به گودال باغچه موسوم است و در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه احداث شده و اصطلاحاً گود است.

خانه بروجردی‌ها

خانه بروجردی‌ها در محله سلطان میر احمد کاشان، یکی از قدیمی‌ترین محله‌های این شهر قرار دارد؛ قدمت خانه  بروجردی‌ها در کاشان به دوران قاجار و حدود 130 سال قبل بر می‌گردد و مانند بسیاری از خانه‌های تاریخی دیگر این شهر، از 2 بخش اصلی اندرونی و بیرونی تشکیل شده است.

خانه بروجردی‌ها در 3 طبقه ساخته شده است و دارای قسمت‌های مختلفی مانند شاه‌نشین، مهتابی، هشتی ورودی، سرداب و ایوان‌های تابستانی و زمستانی است و این بنا در دور تا دور حیاطی به وسعت  620 متر مربع ساخته شده است.

این خانه در دوران قاجاریان و در سال 1242 توسط بازرگانی معروف به نام حاج سید حسین نطنزی (برجردی) ساخته شد و نمونه‌ای کامل از یک خانه اعیانی در آن دوران است و این خانه در سال 1353 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

این خانه با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه‌های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد.

نقاشی‌های ارزنده و گچ‌بری‌های این خانه، زیر نظر کمال‌المک، نقاش بزرگ ایران اجرا شده‌است؛ خانه تاریخی بروجردی‌های کاشان از نظر محبوبیت جاذبه توریستی به عنوان انتخاب برتر یونسکو در سال 2015 اعلام شد.

خانه عامری‌ها

خانه تاریخی عامری‌ها در کاشان یکی از بزرگترین خانه‌های تاریخی شهر کاشان است که قدمت آن به دوران زندیه بر می‌گردد که البته بعدها در دوران قاجار باز هم از آن بزرگتر شده و قسمت‌های دیگری به آن اضافه شد.

وسعت این خانه که در محله سلطان میراحمد کاشان قرار گرفته است، هفت هزار متر مربع با زیر بنایی گسترده است و بطور کلی در آن 85 اتاق وجود دارد؛ این خانه همچنین دارای چند حیاط است که قدیمی‌ترین آن حیاط بیرونی و درونی است.

این خانه هم مثل بیشتر خانه‌های تاریخی کاشان از 2 بخش بیرونی و درونی تشکیل شده است که در هر کدام از آن‌ها بخش‌های دیگری مثل حوضخانه، ایوان، اتاق‌هایی با 3 در و شاهنشین‌های 7 دری دیده می‌شود که دور تا دور حیاط با هماهنگی کامل قرار گرفته‌اند و اکنون این خانه تاریخی به اقامتگاه سنتی تبدیل شده است.

خانه طباطبایی‌ها

خانه طباطبایی در کاشان مساحتی برابر 4730 متر مربع دارد و تاریخ آن به سال 1250 قمری برمی‌گردد؛ سبک معماری خاص آن و استفاده از طاق‌ها، ستون‌ها، تزیینات زیبا و دلنشین، در کنار گچبری‌های چشم‌نواز باعث مشهور شدن آن به عنوان یکی از بهترین مکان‌های کاشان که ارزش دیدن دارد، شده است.

در ابتدای هشتی خانه، 20 پله وجود داد که باید از آن‌ها پایین بروید تا به حیاط خانه برسید؛ بعد از گذر از این 20 پله وارد حیاط بزرگ و دل‌نشین خانه که با استخر بزرگ و زیبایی تزیین شده است، می‌رسید.

در 2 طرف این حوض بزرگ هم شش با غچه هشت ضلغی سریبز به چشم می‌خورد که باعث زیباتر شدن حیاط شده است؛ سبک معماری این خانه را می‌توان درونگرا دانست.

قرار گرفتن باغچه خانه در گودی باعث استحکام بیشتر این بنا و مقاومت بیشتر آن در بربر زلزله شده است و همین موضوع یعنی قرار گرفتن بنا در داخل خاک باعث می‌شود که هم آبرسانی راحت تر انجام شود و هم خانه بصورت عایق عمل کند یعنی نه زود سرد می‌شود و نه گرم که این یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این خانه تاریخی است.

حجاب دار بودن این بنا نکته جالب دیگری است به این معنا که به خاطر اعتقادات دینی و اسلامی خانه طوری ساخته شده است که فضای داخلی خانه از بیرون، قابل دیدن نیست.

باغ فین

بدون شک مهم‌ترین جاذبه دیدنی کاشان باغ فین است؛ محوطه‌ای سرسبز که بیشتر درختان آن بین 100 تا 470 سال سن دارند.

مساحت این باغ 23 هزار متر مربع است و در لیست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و ساخت و ساز این باغ در دوره صفویه و بعدها در دوره قاجار انجام شد، در دوره‌ای مورد غفلت قرار گرفت و در نهایت بعد از اینکه به ثبت ملی رسید رسیدگی و توجه به آن بیشتر شد.

حمام فین حمامی در باغ فین است که امیر کیبر در آنجا به قتل رسید؛ در بخش جنوبی باغ فین دو حمام کوچک و بزرگ وجود دارد، حمام کوچک در زمان صفویه و حمام بزرگ در زمان فتحعلی شاه ساخته شده است.

برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را به دوران سلطنت آل‌بویه می‌رسانند و به استناد این منابع، زلزله مهیب سال 1573 میلادی باعث تخریب کلی باغ شد.

بقایای باغی در چند صد متری باغ فین(باغ نو) موجود است که به باغ کهنه معروف است؛ باغ کهنه در دوره ایلخانان مغول بیشترین گسترش را یافته بوده‌ است و به هرحال ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده و میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث‌الدین جمشید کاشانی می‌داند.

با این وجود منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ‌بهایی معرفی می‌کنند؛ این باغ که از لحاظ باغ آرایی و آب‌رسانی بسیار اهمیت دارد در سال 1314 به ثبت آثار تاریخی ملی رسیده و در سال 1389 در میراث فرهنگی یونسکو ثبت گردیده است.  

زیارتگاه سلطان‌علی بن امام محمد باقر(ع)

حضرت سلطان علی بن امام محمد باقر (ع) یکی از چهار امامزادة معلوم‌النسب مدفون در ایران است. امام پنجم شیعیان در اوایل قرن دوم هجری به دعوت اهالی فین و کاشان، فرزندش علی را برای تبلیغ دین اسلام و ارشاد مردم این نواحی به منطقه می فرستد.

تظاهرات مردم در مراسم سالانه شهادت این امام‌زاده که به دعوت مردم کاشان در اوایل قرن دوم به ایران آمده بود، شکلی ویژه دارد که با گونه‌های دیگر متفاوت است.

در مراسم قالی‌شویان، سوگواران به شکلی انتفام‌جویانه، با چوب‌هایی که در دست دارند، یا حسین‌گویان، قالی‌هایی را که در حرم نگهداری می‌شود به کنار چشمه آب می‌برند و چنین می‌نمایانند که آن را غسل می‌دهند و دوباره به همان ترتیب قالی را به حرم باز می‌گردانند.

این قالی، نشانه همان قالی است که گفته‌اند حضرت را پس از شهادت در آن پیچیده‌اند و به محل دفن برده‌اند؛ وجود این نشانه، با توجه به جایگاه مهم قالی‌بافی در کاشان، اهمیت ویژه‌ای دارد.

چنین بود که «قالی‌شویان» نمونه برجسته تلفیق دین اسلام و مذهب شیعه با ملیت ایرانی، و همبستگی و تداوم این دو قالب سنت‌های کهن شد.

روستای ابیانه

قطعا روستای ابیانه‌ کاشان، یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین روستاهای تاریخ ایران است که در بین گردشگران و توریست‌های سراسر جهان، از محبوبیت قابل توجهی برخوردار است. این روستای زیبا که می‌توان آن را یکی از مرتفع‌ترین مناطق مسکونی در کشور معرفی کرد، با برخورداری از آب‌و‌هوایی معتدل، معماری زیبا و قابل توجه منازل، زیبایی طبیعی و جاذبه‌های گردشگری تاریخی امروزه به یکی از پربازدیدترین نواحی کشور تبدیل شده است و میزبان جمع بسیاری از مسافران داخلی و خارجی است.

منازل روستا کاملا روی دامنه‌ پرشیب شمال رودخانه‌ احداث شده که دارای پنجره‌های چوبی ارسی و نمای خارجی پوشیده شده با خاک سرخ رنگ است.

شهر زیرزمینی نوش‌آباد

در نزدیکی شهر کاشان و در شهر نوش‌آباد، شهری زیرزمینی با عمقی از چهار متر تا هجده متر وجود دارد که تماما توسط بشر احداث شده است. این شهر زیرزمینی در سه طبقه و متشکل از فضاهای مختلفی از جمله اطاق، کانال‌های متعدد، راهرو، چاه‌ها و بخش‌های دیگری است که هر کدام از این طبقه‌ها توسط چاه‌های عمودی شکل به یکدیگر متصل است.

این مجموعه‌ تاریخی که از آن به نام مجموعه‌ اویی نیز یاد می‌شود، از چندین هزار متر وسعت برخوردار است و با توجه به کاوش‌های باستان‌شناسان، دارای قدمتی متعلق به پیش از اسلام است.

معماران و باستان‌شناسان معتقدند که اویی تونلی است ساخته‌ دست بشر، که در ادوار مختلف تاریخی، کاربردی نظامی و دفاعی داشته است؛ طبقات این شهر به وسیله کانال‌های عمودی و افقی به هم مرتبط می‌شوند و در کنار این کانال‌ها (عمودی) سنگ‌های بزرگ شبیه سنگ آسیاب وجود دارد که به هنگام پناه بردن به طبقات پایین‌تر دهانه این کانال یا چاه‌ها با این سنگ بسته می‌شد.

این شهر زیرزمینی در محل به «اویی» معروف است؛ اویی همان آهای در لهجه کاشانی است.

قمصر کاشان

از زیباترین و جالب‌ترین نقاط کاشان، قمصر است که همه‌ آن را به واسطه‌ گلاب خوش‌عطر و مشهورش می‌شناسند. سرزمینی مملو از گل‌های محمدی که در اواسط فصل بهار، به بهشتی بی‌نظیر در کره‌ خاکی تبدیل شده و میزبان جمع بسیاری از گردشگران و توریست‌های سراسر جهان است.

مشاهده‌ چشم‌انداز بی‌نظیر مزارع گل‌محمدی، استشمام عطر مدهوش‌کننده‌ آن، تنفس هوای مطلوب بهاری و تماشای آئین گلاب‌گیری در قمصر کاشان را می‌توان در زمره‌‌ دوست‌داشتنی‌ترین و هیجان‌انگیزترین کارهایی قرار داد که هر گردشگر در بدو ورود به این سرزمین رویایی، با آن مواجه خواهد شد.

غار و آبشار نیاسر

یکی از دیدنی‌های شگفت‌انگیز شهر کاشان، غاری است بسیار زیبا و دیدنی که در نزدیکی روستای نیاسر قرار دارد و به همین نام شهرت یافته است. این پدیده زیبای گردشگری، یکی از عجایب و جاذبه‌های محبوب، در این منطقه است که به نظر می‌رسد از قدمتی نزدیک به 2000 سال برخوردار بوده و به دست بشر، احداث شده است.

در مورد علت ایجاد غار نیاسر که از آن به غار سوراخ رئیس نیز یاد می‌شود، روایات متعددی بیان شده است که می‌توان به محتمل‌تر بودن آن، یعنی ایجاد این غار زیبا و عجیب به دلیل برگزاری مراسم آئینی و مذهبی، اشاره کرد؛ امروزه این مکان در کنار آبشار زیبای نیاسربه یکی از نقاط دیدنی و جاذبه‌های گردشگری کاشان تبدیل شده است.

انتهای پیام/63108/ک30/