در بخش نخست گزارش حاضر به بررسی تاثیر بازتاب های منفی برخی فیلم های کمدی نازل اکران شده در سال جاری در گیشه سال نود و هشت به گفت و گو با اهالی فرهنگ و هنر پرداختیم. رضا مقصودی، برزو نیک نژاد و سهیل موفق در بخش نخست گزارش بانی فیلم پاسخگوی ساوالات ما بودند. کارگردانان فیلم های کمدی امسال، در این گفت و گو شرایط را وابسته به اقتصاد، حال مردم و جذابیت فیلم ها دانسته و البته بدبینی احتمالی مخاطبان را، انگیزه ای برای تلاش بیشتر فیلمسازان سینمای کمدی در نظر گرفته اند. طهماسب صلح جو منتقد مصاحبه شونده در گزارش قبلی نیز، افت و خیز در ژانرهای سینمایی را اتفاقی معمول و قابل انتظار دانست.

در بخش دوم این گزارش نظر کارگردانان متفاوت از بخش نخست، با نوعی مثبت نگری بیشتر نسبت به آینده سینمای کمدی همراه شد.

در این بخش با سه کارگردان از جمله مسعود اطیابی، حسین قناعت و رحیم بهبودی فر و منتقد پیشکسوت سینما، اکبر عالمی به گفت و گو درباره چشم انداز سینمای کمدی در سال ۱۳۹۸ پرداخته ایم.

اکبرعالمی: نقد ها معیاری بر موفقیت یا شکست کمدی ها نیستند

بر اساس نظر اهالی سینما در این بخش از گزارش، گریز مخاطب از شرایط سخت جامعه، شاید شانسی برای سینمای کمدی ایجاد کند و انتفاع مالی از راه های مختلف اگر با رضایت مخاطب همراه شود، امری بدیهی و بدون ایراد است.

اکبر عالمی، منتقد سینما اما نسبت به سینمای کمدی خوشبین است. او درباره کارنامه سینمای کمدی در سال جاری بیان می کند:«فیلم های کمدی سال گدشته به جز یک یا دو اثر، اکثرا نتیجه درخشانی در بر داشته و به نظرم این نتیجه مثبت در سال آینده نیز تکرار می شود. یادمان باشد یک جامعه استوار، به شادی نیاز دارد و اگر منتقدان مطلبی منفی یا مثبت درباره هر اثری منتشر می کنند، محتوای نوشته شان بر خاسته از ذهن منتقد است؛ بنابراین این نقد ها معیار قطعی بر موفقیت یا شکست سینمای کمدی نیستند. سینمای ایران در هر ژانری نیاز به حمایت دارد».

از او همچنین با توجه به حاشیه های توزیع فیلم «هزارپا» در شبکه ویدئویی می پرسیم. او درباره رفتارهای نامتعارف عوامل برخی فیلم ها به قصد کسب سود بیشتر در شبکه نمایش خانگی، به بانی فیلم می گوید:«بعضی از رفتارها برای ادامه فعالیت فیلمساز و تهیه کننده کارنامه خوبی به همراه نمی آورد؛ به طور مثال اگر تهیه کنندگان از ارائه فیلم در دو بخش به بازار نمایش خانگی پرهیز کنند، ریسک کمتری را متحمل می شوند، زیرا از رویگردان شدن احتمالی مخاطب از اثر و ضرر در سطح کلان در امان می مانند».

حسین قناعت: مخاطب در شرایط سخت جامعه سینمای کمدی را ترجیح می دهد

کارگردان فیلم سینمایی «لازانیا» نیز وضع فیلم های کمدی را نسبت به فیلم های سایر ژانرها موفق تر پیش بینی می کند.

حسین قناعت درباره دلایل پیش بینی مثبت اش به بانی فیلم توضیح می دهد:«اقتصاد به عنوان زیربنای جامعه مطرح است؛ بنابراین سینما نیز در شرایط اقتصادی بسیار بد این روزها در امان نخواهد بود. مردم با ناامیدی محض رو به رو هستند. درنتیجه تمایل به تماشای فیلم کمدی بیشتر می شود و نمی توانیم متوقع باشیم در جامعه پر دردی مثل جامعه کنونی ما، افراد برای تفریح، سینمای جدی و اجتماعی را ترجیح بدهند».

او در ادامه اشاره می کند:«سایر فیلم های کمدی سال گذشته را ندیده ام، ‌اما از نظر و برخورد مخاطبان نسبت به فیلم های مختلف، متوجه سختی کار فیلمسازان کمدی شده ام، ‌زیرا نظرات حاکی از راه سخت فیلمسازان برای خنداندن مردم است. حال بد مردم با هر شیوه ای خوب نمی شود و این خطری برای سینمای کمدی است».

این کارگردان درباره انتقاد مردم نسبت به بعضی رفتارهای سود طلبانه فیلمسازان می گوید:«فیلمسازی یک صنعت است و هر تهیه کننده ای در پی قصه ای است که بازگشت سرمایه اش را تضمین کند و این فرمول برای همه روشن است، اما اینکه در ادامه راه برای سود بیشتر به چه کارهایی دست می زند تا جایی که خلاف قانون نباشد، به تصمیم های شخصی هر کسی برمی گردد و ترجیح می دهم درباره تایید یا تکذیب چنین رویکردهایی از سمت همکارانم نظری ندهم. به طور کلی با شیوه های کسب سود بیشتر موافقم و به نظرم همه ما باید برای نفع بیشتر یکدیگر تلاش کنیم. من وقتی از فیلم کمدی موفق صحبت می کنم، به یاد «اجاره نشین ها» ساخته داریوش مهرجویی و «دایی جان ناپلئون» به کارگردانی ناصر تقوایی می افتم، زیرا نمونه درست قصه و فیلم طنز محسوب می شوند. این دست آثار اگر در بدترین شرایط اقتصادی و اجتماعی هم روی پرده سینما و صفحه تلویزیون باشند، مردم مشتاق تماشای این آثار هستند».

مسعود اطیابی: بدبینی نسبت به بعضی کمدی ها،تاثیری بر فیلم های با کیفیت ندارد

مسعود اطیابی تهیه کننده و کارگردانی که نام فیلم های کمدی متعددی درکارنامه حرفه ای اش به چشم می خورد، اقبال سینمای کمدی در سال آینده را خوب می داند.

این کارگردان دراین باره به بانی فیلم می گوید:«مردم به سینمای ایران اعتماد دارند و ضعف برخی فیلم های کمدی سال گذشته، به مراتب کمتر از موفقیت فیلم های این ژانر بوده است. اگر فیلمی با نگاه تخصصی در ژانر مورد نظر ساخته شود و رضایت مخاطب را به دست آورد، فیلم نیاز به تبلیغات رسانه ای نخواهد داشت و مردم فیلم مورد پسندشان را نجات خواهند داد».

کارگردان فیلم «تگزاس۱» در ادامه بیان می کند:«سال گذشته فیلم هایی با تبلیغات بیشتر، فروش کمتری داشته اند و این نشان می دهد رسانه ها در حال حاضر تاثیر زیادی روی مردم ندارند و بیشتر روی مسئولان تاثیر گذار هستند! طی سال های اخیر هجمه ها نسبت به سینمای کمدی زیاد بوده، اما این هجمه بیشتر از سمت رسانه ها صورت گرفته و سند صحبت من، فروش بالای فیلم های این ژانر است. فیلم «تگزاس ۱» در چهار هفته نخست اکران هیچ گونه تیزر و بیلبوردی نداشت و فروش بدی هم نداشتیم، چرا که مردم با رضایت از این فیلم خودشان به تبلیغ و معرفی «تگزاس ۱» پرداختند. منظورم از این صحبت تاثیر کیفیت هر فیلم بر میزان موفقیت کار است. بدبینی نسبت به فیلم های ضعیف دلیلی بر رکود کلیه فیلم های کمدی در سال آینده نخواهد بود، ‌بلکه دلیلی برای تلاش و خلاقیت بیشتر فیلمسازان سینمای کمدی است. در هر حال فیلمسازان همه ژانرها به دلیل بحران اقتصادی با شرایط سخت تری در سال آینده مواجه خواهند شد. همچنین نیمه اول سال گذشته به طور کلی فیلم های بهتری اکران شد و در نیمه دوم وضعیت متفاوت بود و این ضعف ناشی از مدیریت اکران فیلم ها بود».

این فیلمساز درباره بعضی رفتارهای عوامل سازنده فیلم های کمدی برای کسب سود بیشتر توضیح می دهد:«اگر سودجویی با رضایت مخاطب اتفاق بیفتد، کار مثبتی است. هر فعالیتی به قصد کسب سود بیشتر شروع می شود. من شب گذشته مهمان خانواده ای بودم که بخش نخست یک فیلم کمدی را از شبکه نمایش خانگی تماشا کرده بودند و اتفاقا در پی تهیه بخش دوم این فیلم سینمایی بودند. حال بعضی از مخاطبان یا منتقدان نسبت به این موضوع نگاه مثبتی نداشته اند، اما عده زیادی هم از این موضوع استقبال کردند، بنابراین اگر رسانه ها مسیرشان را به سمت حمایت از سینما پیش ببرند، قطعا بدبینی های کمتر و نتیجه ای بهتر برای همه اهالی سینما ایجاد می شود».

رحیم بهبودی فر: هنوز امید به حفظ اعتماد مخاطبان سینمای کمدی داریم

رحیم بهبودی فر کارگردان فیلم کمدی «هشتگ» که با استقبال مخاطبان همراه بوده، شرایط جوی را بر خنثی شدن اندک بدبینی مخاطبان به بعضی فیلم های کمدی موثر می داند.

این کارگردان در این باره می گوید:«اطمینان دارم سال آینده کمدی نسبت به سایر ژانرهای سینمایی بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت. اینکه سینما به طور کلی با ریزش مخاطب همراه خواهد شد را منکر نیستم، اما در قیاس با سایر ژانرها، شک نکنید فیلم های ژانر کمدی موفق تر خواهند بود. در واقع فرد به سینما می رود تا کمی حال بهتری پیدا کند و هرچه این شرایط سخت تر باشد، تحمل تماشای فیلم جدی و تلخ کمتر می شود.

معتقدم اگر امروز دو فیلم با کیفیت مناسب در دو ژانر کمدی و اجتماعی روی پرده سینما برود، فیلم کمدی فروش بیشتری خواهد داشت. اگر فیلم های کمدی سینمای ما مانند بعضی از فیلم های ناموفق سال گذشته با انتقادهای مخاطبان رو به رو شوند، دلیلی بر تعمیم این ضعف به کل سینمای کمدی وجود ندارد، اما مخاطب بسیار دقیق تر از گذشته به انتخاب فیلم ها می پردازد و حتی حضور بازیگر خاص و انجام تبلیغات گسترده، تاثیر مثبت یا منفی مطلق بر او نمی گذارد».

کارگردان «آدم آهنی» در ادامه بیان می کند:« فیلم خوب در هر ژانری موفق خواهد بود؛ مانند «مغزهای کوچک زنگ زده» به کارگردانی هومن سیدی و همانطور که این موفقیت برای فیلم «متری شش ونیم» به کارگردانی سعید روستایی در سال آینده قابل پیش بینی است، اما این اتفاق برای بعضی فیلم های اجتماعی در هر سال می افتد.

این در حالیست که فیلم های سینمای کمدی بنا به فاصله مخاطب از زندگی تلخ روزمره شانس بیشتری برای انتخاب توسط مخاطب دارند».

این کارگردان در پایان تاکید می کند:«فروش هفته اول فیلم ها ناشی از تبلیغات است، اما قطعا فروش هفته های بعد به نقل و تبلیغ رضایت آمیز سینه به سینه در میان تماشاگران بستگی دارد. من یکی از فیلم هایی که مورد نقد منفی بسیاری قرار گرفته بود را در سینما دیدم و واقعا هیچ کلمه ای غیر از بد در توصیف این فیلم نمی گنجید و اگر عملکرد اکثر فیلمسازان کمدی به این سمت حرکت کند، قاعدتاً نتیجه ای منفی در فروش کار کمدی ایجاد می شود، اما در سال گذشته تعداد فیلم های ناموفق در سینمای کمدی زیاد نبوده، در نتیجه هنوز امید به حفظ اعتماد مخاطب به سینمای کمدی باقی است».

شهرزاد رویائی