اکرم امینی: پیوستن ارومیه و رشت به شبکه ریلی کشور، از مهم‌ترین رویدادهای حمل‌ونقلی ایران در سال ۹۷ است.

از سوی دیگر آغاز همکاری‌های هند با ایران در توسعه بندر چابهار و کلید خوردن همکاری هند با این بندر، از دیگر رویدادهای مهم‌ حمل‌ونقلی کشور در سال ۹۷ به‌شمار می‌رود. البته حوادثی مانند سقوط هواپیمای بوئینگ ۷۰۷ ارتش در کرج و چند سانحه تصادف اتوبوس با تانکر سوخت را نیز باید در فهرست تلخ‌ترین رویدادهای حمل‌ونقلی سالی که گذشت، جای داد.
به گزارش صمت استعفای عباس آخوندی از وزارت راه وشهرسازی را می‌توان شوک حمل‌ونقلی سال ۹۷ دانست. ۲۸ مهر امسال آخوندی که برای بهره‌برداری از چند پروژه به فرودگاه امام خمینی (ره) رفته بود، با گفتن این جمله که «امروز آخرین روز کاری من است» کنار رفتنش از وزارت راه و شهرسازی را به‌طور رسمی اعلام کرد. او همزمان متن استعفای خود به تاریخ ۱۰ شهریور ۹۷ را در کانال تلگرامش منتشر کرد که در آن از روحانی خواسته بود پیرو ۳ بار استعفا در سال گذشته، این بار با جدایی او از کابینه، موافقت کند. در متن منتشرشده، اختلاف نظر او با رئیس‌جمهوری در شیوه بازآفرینی شهری و رویکرد دولت در زمینه دخالت حداکثری در بازار و مخالفت آخوندی با این روند، عامل اصلی استعفای او بیان شده بود. روحانی با این تصمیم موافقت و محمد اسلامی، استاندار مازندران را به مجلس معرفی کرد. ۵ آبان، اسلامی با کسب رای اعتماد نمایندگان مردم در خانه ملت، به‌طور رسمی جانشین آخوندی شد.

شبکه ریلی گسترده‌تر شد
اتصال همدان، کرمانشاه، رشت و ارومیه به راه‌آهن، از جمله برنامه‌هایی بود که دولت یازدهم از ابتدا روی آن تاکید داشت. در این میان، راه‌آهن کرمانشاه و همدان، در سال ۹۶ به بهره‌برداری رسید و با اتصال رشت و ارومیه به شبکه ریلی در امسال، این وعده روحانی سرانجام محقق شد.
۲۸ آبان امسال راه‌آهن ارومیه-مراغه با حضور رئیس‌جمهوری وارد مدار بهره‌برداری شد و به این ترتیب ارومیه نیز به شبکه ریلی کشور پیوست.
بهره‌برداری از خط‌آهن قزوین-رشت و اتصال رشت به شبکه ریلی کشور، دیگر اتصال ریلی امسال است. این خط‌آهن که گفته می‌شود به‌دلیل کوهستانی بودن مسیر، عملیات عمرانی دشواری را پشت سر گذاشت، ۲ آذر امسال با حضور نوبخت به‌طور آزمایشی بهره‌برداری شد و سرانجام در ۱۵ اسفند با حضور رئیس‌جمهوری، به‌طور رسمی به شبکه ریلی پیوست و مسافرگیری کرد. این خط‌آهن در صورت اتصال به انزلی و آستارا، کریدور ریلی شمال-جنوب را تکمیل و ایران را از مزیت‌های ترانزیت ریلی بین‌المللی بهره‌مند خواهد کرد. در ادامه بهره‌برداری از طرح‌های ریلی در امسال، ۲۲ اسفند نخستین قطار مسافربری، همدان را به مقصد تهران ترک کرد. گرچه راه‌آهن همدان سال گذشته به بهره‌برداری رسیده بود اما به‌دلیل تکمیل نشدن ایستگاه همدان، مسافرگیری در این مسیر انجام نشده بود که در ماه جاری این کار به سرانجام رسید. در بخش ریلی، یادآوری مشکلات شرکت‌های مسافربری در اثر افزایش نرخ ارز و تخصیص نیافتن ارز دولتی به این شرکت‌ها نیز اهمیت دارد. در اعتراض به این وضعیت، شرکت رجا به‌طور موقت، فعالیت قطارهای ترن‌ست به‌عنوان قطارهای پرسرعت کشور را به بهانه گرانی قطعات و نبود ارز دولتی، متوقف کرد اما در ادامه اعلام شد با وعده‌هایی برای حمایت از این قطارها از سوی دولت، این قطارها به چرخه ریلی کشور بازگشته است.

سال کامیونداران
سال ۹۷ را در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای می‌توان سال کامیونداران نامید. افزایش هزینه‌های این بخش از یک سو و ثابت ماندن تعرفه خدمات آنها از سوی دیگر موجب شد از خرداد، اعتراض‌هایی از سوی این قشر در شهرهای گوناگون انجام و روند خدمات‌دهی آنها در برهه‌ای از زمان دچار اختلال شود. این اعتراض‌ها در مهر نیز بار دیگر انجام شد و در نهایت دولت با برخی وعده‌ها، این قشر را به ادامه فعالیت دلگرم کرد. رفع مشکلات تامین لاستیک و قطعات یدکی، برقرار شدن بیمه و محاسبه کرایه بر پایه تن-کیلومتر، از مهم‌ترین درخواست‌های کامیونداران برای ادامه فعالیت بود که دولت با آنها موافقت کرد. موافقت وزارت صنعت، معدن و تجارت با واردات لاستیک با ارز دولتی و نظارت بر توزیع درست این محصول، از جمله اقدام‌های مهمی بود که در زمینه جلب رضایت کامیونداران انجام شد.
یکی دیگر از نکات قابل‌تامل در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای در سال ۹۷ وقوع چند تصادف جاده‌ای با تلفات بالا بود. از جمله تصادف اتوبوس با تانکر سوخت در محور کاشان-نطنز در شهریور که در آن، ۱۹ نفر از هموطنان‌مان در صحنه تصادف کشته و ۲۶ نفر مصدوم شدند. در مرداد نیز در اثر برخورد تانکر حامل سوخت با اتوبوس در سنندج، ۱۳ نفر از هموطنان‌مان کشته شدند. وقوع این سانحه‌ها در کنار افزایش چنددرصدی تعداد تلفات جاده‌ای در دو سال گذشته، می‌تواند هشداری برای مسئولان و دست‌اندرکاران حمل‌ونقل جاده‌ای در بخش مسافری باشد.

توسعه چابهار با همکاری هند عملیاتی شد
اسفند امسال، ماه چابهار و ۷ اسفند، روز چابهار بود. در امسال اعلام شد سرانجام قرارداد هند با ایران برای راهبری عملیات بندری پایانه شماره یک بندر چابهار با سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری به مرحله نهایی رسیده و عملیاتی شده است. باتوجه به قرارداد مشترک ایران، هند و افغانستان برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های چابهار، از ۵ اسفند امسال، افغانستان ارسال کالا به هند از طریق این بندر را به‌طور رسمی آغاز کرد.
۷ اسفند نیز همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بندر چابهار با حضور فعالان اقتصادی بخش خصوصی و نمایندگان ۱۱۵ کشور در چابهار برگزار و آغاز فعالیت مشترک هند و ایران در این بندر به‌طور رسمی اعلام شد. به‌گفته مسئولان، این همکاری حضور کشتی و کالا در این بندر را افزایش می‌دهد و استقبال فعالان اقتصادی جهان از چابهار را بیشتر می‌کند. با هدف بهره‌برداری مشترک هند و ایران از ظرفیت‌های بندر چابهار، همچنین خط کشتیرانی لاینر بین بندرهای بمبئی-موندرا-کاندلا (در هند) به چابهار، بهمن امسال راه‌اندازی شد.

نوسازی هوایی بین دست اول‌ها و دوم‌ها
توقف فروش هواپیمای نو به ایران، از جمله مسائلی است که با آغاز دور جدید تحریم‌ها، به حمل‌ونقل هوایی کشورمان تحمیل شد. آغاز تحریم‌های جدید از ۱۳ آبان موجب شد روند فروش هواپیماهای نو به ایران که به مدد برجام آغاز شده بود، بسیار زود متوقف شود و ایران‌ایر فقط ۳ ایرباس و ۱۳ ای‌تی‌آر تحویل بگیرد. قرارداد شرکت‌های ایران‌ایر و آسمان با شرکت بوئینگ برای خرید ۱۸۰ هواپیما نیز پیش‌تر، با روی کار آمدن ترامپ، لغو شده بود. بر همین اساس، امیدواری‌ها در زمینه نوسازی ناوگان هوایی ایران با هواپیماهای نو کاهش یافت و هواپیماهای دست دوم تبدیل به گزینه اصلی شرکت‌های هواپیمایی برای نوسازی شدند. در همین زمینه، ماه گذشته ایران‌ایر در آیینی، خرید ۳ ایرباس دست دوم از یک شرکت داخلی را اعلام عمومی کرد.
حمل‌ونقل هوایی ایران امسال شاهد یک سقوط هم بود. ۲۵ دی امسال، سقوط یک بوئینگ ۷۰۷ ارتش که محموله گوشت وارداتی را حمل می‌کرد و بیشکک را به مقصد ایران ترک کرده بود، به اشتباه به جای فرودگاه پیام در فرودگاه فتح فرود آمد و دچار سانحه شد. در این سانحه ۱۵ سرنشین هواپیما کشته شدند و فقط یک نفر زنده ماند. گفته می‌شود نزدیکی فرودگاه‌های فتح و پیام، خلبان را دچار اشتباه کرده بود. به‌گفته کارشناسان، ماه پیش از آن نیز یک هواپیمای مسافربری به اشتباه به جای فرودگاه پیام در حال فرود در فرودگاه فتح بود که کمی پیش از فرود متوجه اشتباه شده و سانحه از بیخ گوش آن رد می‌شود.
نکته قابل تامل دیگر در حوزه حمل‌ونقل هوایی، افزایش نرخ بلیت هواپیما در اثر افزایش نرخ ارز است. پاییز امسال، در اثر افزایش نرخ ارز نرخ بلیت هواپیما از سوی برخی شرکت‌ها به اندازه‌ای گران شد که سازمان هواپیمایی از شرکت‌ها خواست برای جلوگیری از تخلف‌ها، کف و سقفی برای نرخ بلیت مشخص کنند. در نتیجه در آذر امسال، فهرستی از حداقل و حداکثر نرخ بلیت‌ها از سوی انجمن شرکت‌های هواپیمایی منتشر شد که قرار است بلیت‌های نوروزی نیز برمبنای این نرخ‌ها به فروش برسد.