به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر،
∎
آیت الله محمد مومن از اعضای ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، متولد 1319 و از شاگردان امام راحل و مبارزان نهضت اسلامی در برابر رژیم ستمشاهی بود.
وی پس از پیروزی انقلاب نیز مسئولیتهای مختلفی از جمله عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در شورای نگهبان را در کارنامه داشت.
وی پس از پیروزی انقلاب نیز مسئولیتهای مختلفی از جمله عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در شورای نگهبان را در کارنامه داشت.
زندگی آیتالله محمد مؤمن با تلاشهای علمی و فرهنگی فراوانی همراه است. وی در طی سالهای متمادی به تربیت طلاب جوان همت گماشته است و در این میان، شاگردان ممتازی را به جامعهی علمی و سیاسی کشور تقدیم داشته است.وی پس از فراگیری یک دورهی کامل اصول، به تدریس چند دوره «رسائل» شیخ انصاری، مقداری از «مکاسب» و «شرح تجرید الاعتقاد»، «بدایةالحکمه» و «نهایةالحکمه» و بخشی از «اسفار و عرشیه» نائل آمد. با پیروزی انقلاب اسلامی و کم شدن حجم مسؤولیتها، در سال 1362 به تدریس درس خارج اصول پرداخت که هم اکنون به تدریس دورة سوم آن اشتغال دارد. تدریس بحث معاملات «تحریرالوسیله» حضرت امام خمینی(ره)، کتاب قضا و شهادات و عمدة حدود و مسائل مستحدثه در قالب درس خارج فقه از دیگر برنامههای درسی وی برای پرورش طلاب جوان و طالب اجتهاد بوده است ایشان هم اینک به تدریس مبحث حکومت اسلامی نیز مشغول است.
از آیتالله مؤمن، آثار فراوانی در مطبوعات به چاپ رسیده است. همچنین وی در زمینه علوم اسلامی کتب شایان توجهی به جامعه علمی کشور تقدیم نموده است که به برخی از آنها اشاره میرود:
1ـ تقریرات درسهای اصول، مکاسب محرمه و بیع حضرت امام خمینی(ره) با حواشی معظم له بر آن
2ـ تقریرات درس آیتالله العظمی محقق داماد (صوم و صلات)
3ـ ولایت امام و پیامبر(ص) بر امر قانونگذاری کلی
4ـ ولایت امام و پیامبر(ص) بر جامعه اسلامی
5ـ حاشیه بر اسفار و شواهد الربوبیّه
6- الولایه الالهیه الاسلامیه او الحکومه الاسلامیه
7- تسدید الأصول (اصول فقه استدلالی)
8- کلمات سدیده فی مسایل جدیده (ده رساله فقهی در مسائل مستحدثه)
9- مبانی تحریرالوسیله (قضاء و شهادات)
10- مبانی تحریرالوسیله (حدود)
11- خاطرات آیتالله مؤمن قمی (مرکز اسناد انقلاب اسلامی)
12- خاطرات و گفتگوهای سیاسی آیتالله محمد مؤمن قمی (نشر معارف)
13- بررسی وظایف و حدود اختیارات ولی فقیه (درسهای خارج فقه)
14- جایگاه احکام حکومتی و اختیارات ولی فقیه
15- حکومت حکیمانه (نقد نظریه حکمت و حکومت، درسهای خارج فقه)
16- منابع مالی در حاکمیت فقیه (درسهای خارج فقه)
17- اموال و ثروت های عمومی در حکومت اسلامی (درس خارج ولایت فقیه)
18- فقه و احکام پزشکی
از دیگر فعالیتهای علمی و فرهنگی وی میتوان از تدوین و تنظیم آیین نامههای داخلی شورای مدیریت حوزه علمیه قم یاد کرد که در دوره تصدی وی انجام گرفت و هم اکنون با همت مسؤولان آن مرکز سیر تکاملی خویش را میپیماید.
فعالیتهای سیاسی
دفتر زندگانی آیتالله محمد مومن، پیش و پس از انقلاب، سرشار از مبارزه و هدایتهای سیاسی است. در حدود سال 1343 در مجلس آن روز، لایحهی کاپیتولاسیون مطرح شد. به دنبال این قضیه، امام خمینی(ره) در نطقهای آتشین خود، ضمن محکوم کردن این مسأله، همة مسلمانان و علمای اسلام را به مبارزه با آن دعوت کردند. رژیم شاه که از افشاگریهای امام خمینی(ره) میهراسید ایشان را دستگیر و پس از دو ماه آن بزرگوار را در منزلی در قیطریه تهران محصور و ممنوع الملاقات میکند در اواخر سال 1342 به قصد زیارت عتبات عالیات و حضور در درس خارج علماء نجف اشرف به عراق مشرف شد و نزدیک 6 ماه این سفر به طول انجامید پس از آن در مرداد ماه 1343 به ایران مراجعت میکردند. به دنبال دستگیری مجدد حضرت امام (ره) و تبعید به ترکیه، آیتالله مؤمن به عنوان سفر زیارتی قصد تشرّف به نجف اشرف داشت را که مرحوم آیتالله حاج شیخ مرتضی حائری از وی خواست تا پیامی را به «آیتالله العظمی سید محسن حکیم» ابلاغ نماید. قرار بود آیتالله مؤمن این پیام را از طریق امام موسی صدر(ره) یا حاج شیخ نصرالله خلخالی(ره) به سمع آیتالله العظمی حکیم برساند. پیام این بود که هم اکنون، حاج آقا روحالله (حضرت امام خمینی) در صف مراجع تقلیدند و دستگیری و تبعید وی، در واقع، توهین به مرجعیت شیعه خواهد بود. از این رو، لازم است آیتالله العظمی سید محسن حکیم، نسبت به این مسأله واکنش نشان داده، خواستار بازگشت وی و رفع تبعید معظم له شوند.
از فعالیتهای دیگر که در کارنامهی مبارزاتی آیتالله مؤمن میدرخشد، رساندن مفاد نامهی تعدادی از اعضای جامعهی مدرسین حوزه علمیه قم، مبنی بر اعلام مرجعیت امام خمینی(ره) به دست امام خمینی(ره) بود. مفاد این نامه را آیتالله مومن، در نجف اشرف به محضر امام(ره) تقدیم نمود. حضرت امام خمینی(ره) که همیشه از قبول مرجعیت و عناوینی این گونه سرباز میزد، ابتدا بدان اعتراض میکند. آیتالله مومن با بیان وضعیت حساس آن دوره، جنبههای سیاسی و مبارزاتی این تصمیم را خدمت امام(ره) عرض مینماید و به وی عرض میکند علت تصمیم اعضای جامعه مدرسین مبنی بر اعلام مرجعیت این است که آنها تنها حضرتعالی را برای مقابله با رژیم فاسد شاه صالح میدانند از این رو وظیفه خود دانستند تا حضرتعالی را به عنوان مرجع تقلید معرفی کنند. بدین گونه امام(ره) در برابر این اعلام مرجعیت، سکوت میفرماید.
حضور وی در جلسات جامعه مدرسین، در پیش از انقلاب، و پیگیری مصوبات و بیانیههای آن از فعالیتهای درخشان ایشان است که سرانجام به دستگیری و تبعید ایشان در سال 1353 منجر شد. ایشان به سه سال اقامت اجباری در شهداد کرمان محکوم شد که پس از گذراندن هفت یا هشت ماه اقامت در شهداد بقیه مدت را در تویسرکان به تبعید گذراند اما تبعید ایشان باعث نشد که افشاگریها و مبارزات سیاسی ایشان پایان یابد؛ بلکه در آنجا نیز با بیان احکام اسلامی و در لابلای آن، مسائل مهم انقلاب، ماهیت رژیم شاه را بر مردم آشکار میکردند و آنها را به تقلید و پیروی از مرجعیت شیعه، به ویژه امام خمینی(ره)، که در آن زمان پرچمدار مبارزه بود، دعوت میکردند.
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، فعالیتهای آیتالله مؤمن در قالب مسئولیتهای اجرایی و روشنگریهای درسی و اخلاقی ادامه یافت.
مهمترین مسئولیتهای ایشان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شرح زیر است:
1ـ مسؤولیت انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاههای انقلاب در سراسر کشور به دستور حضرت امام خمینی(ره)
2ـ ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی
3ـ عضویت در شورای عالی قضایی
4ـ عضویت در شورای نگهبان با حکم حضرت امام خمینی(ره) در سال 1362 و ابقاء در آن مسؤولیت با حکم مقام معظم رهبری تاکنون (1397)
5ـ مدیریت حوزه علمیه قم و عضویت در شورای عالی سیاستگذاری حوزه علمیه قم از سال 1371 تا 1374 و نیز عضویت در دوره چهارم شورای عالی حوزه علمیه قم
6ـ نمایندگی در دورههای اول و دوم مجلس خبرگان رهبری از طرف مردم سمنان و در دوره سوم، چهارم و پنجم به نمایندگی از مردم قم
7ـ ریاست مجمع فقه اهل بیت (ع)
از آیتالله مؤمن، آثار فراوانی در مطبوعات به چاپ رسیده است. همچنین وی در زمینه علوم اسلامی کتب شایان توجهی به جامعه علمی کشور تقدیم نموده است که به برخی از آنها اشاره میرود:
1ـ تقریرات درسهای اصول، مکاسب محرمه و بیع حضرت امام خمینی(ره) با حواشی معظم له بر آن
2ـ تقریرات درس آیتالله العظمی محقق داماد (صوم و صلات)
3ـ ولایت امام و پیامبر(ص) بر امر قانونگذاری کلی
4ـ ولایت امام و پیامبر(ص) بر جامعه اسلامی
5ـ حاشیه بر اسفار و شواهد الربوبیّه
6- الولایه الالهیه الاسلامیه او الحکومه الاسلامیه
7- تسدید الأصول (اصول فقه استدلالی)
8- کلمات سدیده فی مسایل جدیده (ده رساله فقهی در مسائل مستحدثه)
9- مبانی تحریرالوسیله (قضاء و شهادات)
10- مبانی تحریرالوسیله (حدود)
11- خاطرات آیتالله مؤمن قمی (مرکز اسناد انقلاب اسلامی)
12- خاطرات و گفتگوهای سیاسی آیتالله محمد مؤمن قمی (نشر معارف)
13- بررسی وظایف و حدود اختیارات ولی فقیه (درسهای خارج فقه)
14- جایگاه احکام حکومتی و اختیارات ولی فقیه
15- حکومت حکیمانه (نقد نظریه حکمت و حکومت، درسهای خارج فقه)
16- منابع مالی در حاکمیت فقیه (درسهای خارج فقه)
17- اموال و ثروت های عمومی در حکومت اسلامی (درس خارج ولایت فقیه)
18- فقه و احکام پزشکی
از دیگر فعالیتهای علمی و فرهنگی وی میتوان از تدوین و تنظیم آیین نامههای داخلی شورای مدیریت حوزه علمیه قم یاد کرد که در دوره تصدی وی انجام گرفت و هم اکنون با همت مسؤولان آن مرکز سیر تکاملی خویش را میپیماید.
فعالیتهای سیاسی
دفتر زندگانی آیتالله محمد مومن، پیش و پس از انقلاب، سرشار از مبارزه و هدایتهای سیاسی است. در حدود سال 1343 در مجلس آن روز، لایحهی کاپیتولاسیون مطرح شد. به دنبال این قضیه، امام خمینی(ره) در نطقهای آتشین خود، ضمن محکوم کردن این مسأله، همة مسلمانان و علمای اسلام را به مبارزه با آن دعوت کردند. رژیم شاه که از افشاگریهای امام خمینی(ره) میهراسید ایشان را دستگیر و پس از دو ماه آن بزرگوار را در منزلی در قیطریه تهران محصور و ممنوع الملاقات میکند در اواخر سال 1342 به قصد زیارت عتبات عالیات و حضور در درس خارج علماء نجف اشرف به عراق مشرف شد و نزدیک 6 ماه این سفر به طول انجامید پس از آن در مرداد ماه 1343 به ایران مراجعت میکردند. به دنبال دستگیری مجدد حضرت امام (ره) و تبعید به ترکیه، آیتالله مؤمن به عنوان سفر زیارتی قصد تشرّف به نجف اشرف داشت را که مرحوم آیتالله حاج شیخ مرتضی حائری از وی خواست تا پیامی را به «آیتالله العظمی سید محسن حکیم» ابلاغ نماید. قرار بود آیتالله مؤمن این پیام را از طریق امام موسی صدر(ره) یا حاج شیخ نصرالله خلخالی(ره) به سمع آیتالله العظمی حکیم برساند. پیام این بود که هم اکنون، حاج آقا روحالله (حضرت امام خمینی) در صف مراجع تقلیدند و دستگیری و تبعید وی، در واقع، توهین به مرجعیت شیعه خواهد بود. از این رو، لازم است آیتالله العظمی سید محسن حکیم، نسبت به این مسأله واکنش نشان داده، خواستار بازگشت وی و رفع تبعید معظم له شوند.
از فعالیتهای دیگر که در کارنامهی مبارزاتی آیتالله مؤمن میدرخشد، رساندن مفاد نامهی تعدادی از اعضای جامعهی مدرسین حوزه علمیه قم، مبنی بر اعلام مرجعیت امام خمینی(ره) به دست امام خمینی(ره) بود. مفاد این نامه را آیتالله مومن، در نجف اشرف به محضر امام(ره) تقدیم نمود. حضرت امام خمینی(ره) که همیشه از قبول مرجعیت و عناوینی این گونه سرباز میزد، ابتدا بدان اعتراض میکند. آیتالله مومن با بیان وضعیت حساس آن دوره، جنبههای سیاسی و مبارزاتی این تصمیم را خدمت امام(ره) عرض مینماید و به وی عرض میکند علت تصمیم اعضای جامعه مدرسین مبنی بر اعلام مرجعیت این است که آنها تنها حضرتعالی را برای مقابله با رژیم فاسد شاه صالح میدانند از این رو وظیفه خود دانستند تا حضرتعالی را به عنوان مرجع تقلید معرفی کنند. بدین گونه امام(ره) در برابر این اعلام مرجعیت، سکوت میفرماید.
حضور وی در جلسات جامعه مدرسین، در پیش از انقلاب، و پیگیری مصوبات و بیانیههای آن از فعالیتهای درخشان ایشان است که سرانجام به دستگیری و تبعید ایشان در سال 1353 منجر شد. ایشان به سه سال اقامت اجباری در شهداد کرمان محکوم شد که پس از گذراندن هفت یا هشت ماه اقامت در شهداد بقیه مدت را در تویسرکان به تبعید گذراند اما تبعید ایشان باعث نشد که افشاگریها و مبارزات سیاسی ایشان پایان یابد؛ بلکه در آنجا نیز با بیان احکام اسلامی و در لابلای آن، مسائل مهم انقلاب، ماهیت رژیم شاه را بر مردم آشکار میکردند و آنها را به تقلید و پیروی از مرجعیت شیعه، به ویژه امام خمینی(ره)، که در آن زمان پرچمدار مبارزه بود، دعوت میکردند.
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، فعالیتهای آیتالله مؤمن در قالب مسئولیتهای اجرایی و روشنگریهای درسی و اخلاقی ادامه یافت.
مهمترین مسئولیتهای ایشان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شرح زیر است:
1ـ مسؤولیت انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاههای انقلاب در سراسر کشور به دستور حضرت امام خمینی(ره)
2ـ ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی
3ـ عضویت در شورای عالی قضایی
4ـ عضویت در شورای نگهبان با حکم حضرت امام خمینی(ره) در سال 1362 و ابقاء در آن مسؤولیت با حکم مقام معظم رهبری تاکنون (1397)
5ـ مدیریت حوزه علمیه قم و عضویت در شورای عالی سیاستگذاری حوزه علمیه قم از سال 1371 تا 1374 و نیز عضویت در دوره چهارم شورای عالی حوزه علمیه قم
6ـ نمایندگی در دورههای اول و دوم مجلس خبرگان رهبری از طرف مردم سمنان و در دوره سوم، چهارم و پنجم به نمایندگی از مردم قم
7ـ ریاست مجمع فقه اهل بیت (ع)
نظر شما