بدون شك يكى از فيلم‌هاى پرحاشيه چند سال اخير «پارادايس» بوده است. فيلمى كه حواشى بسيارى را در زمان حضور حجت‌الله ايوبى، رئيس اسبق سازمان سينمايى پشت سر گذاشت. این اثر برای حضور در جشنواره سی و چهارم فرم را پر کرد، اما نتوانست نظر هیئت انتخاب را جلب کند و در این فستیوال حضور داشته باشد. «پارادايس» در زمان حضور محمدمهدى حيدريان هم فرصتى براى اكران پيدا نكرد تا شاهد حضور حسين انتظامى در سازمان سينمايى باشيم و سرانجام وعده ابراهيم داروغه‌زاده، معاونت نظارت سازمان سينمايى محقق شد و اين اثر سينمايى در آستانه آغاز جشنواره فيلم فجر به نمايش عمومى درآمد.

**داستان دو طلبه و یک روحانی در آلمان

علی عطشانی در «پارادايس» داستان دو طلبه جوان در فضای حوزه علمیه و بعد هم سفر آنان به آلمان را روایت می‌کند. مهران رجبی که نقش رئیس حوزه علمیه را دارد با همراهی آن دو طلبه جوان راهی کشور آلمان می‌شود. طی این سفر، رفتار و عملکرد روحانی فیلم تا اندازه‌ای متفاوت می‌شود که یکی از طلبه‎های جوان با پرسش‌های مکررش مدام از وى درباره تناقض‌هاى گفتار و کردار وى در آلمان سؤال مى‌كند و اين سفر را مجالى براى شناخت بهتر رئیس حوزه مى‌داند.

**کلیشه‌هایی که هنوز وجود دارد

اما فارغ از حواشى كه به حضور روحانيون در «پارادايس» على عطشانى توسط گروه‌ها و ارگان‌ها وارد شده است، ساخت فيلم درباره روحانيون اگرچه در مقطع كنونى نسبت به گذشته آسان‌تر شده است، اما با اين حال به نظر مي‌رسد كارگردانان راحت‌تر به سراغ ساخت آثاری درباره روحانيون مي‌روند. هرچند هنوز نمي‌توان يك سري كليشه‌ها را نسبت به روحانيون در تلويزيون و سينما از بین برد و نوعا بايد آنان را مثبت نشان داد. اما چگونه و چه کسی برای اولین بار مستقیماً زندگی روحانیون را به سینما آورد؟

**«زیر نور ماه»

رضا میرکریمی فیلم «زیر نور ماه» را در سال 1379 ساخت. این اثر نخستین فیلم سینمایی بعد از انقلاب است که شخصیت اصلی آن یک روحانی شیعه است. «زیر نور ماه» به دلیل جذابیت قصه و نوع کارگردانی آن توانست جوایز داخلی و خارجی بسیاری را کسب کند. همچنین جایزه اول هفته منتقدان جشنواره کن موسوم به جایزه بزرگ را از آن خود کرد.

**«مارمولک» و یک روحانی‌نما

بدون شك پر‌مخاطب‌ترين اثر نمايشى درباره روحانيون، فيلم سينمايى «مارمولك» ساخته كمال تبريزى و به نويسندگى پيمان قاسم‌خانى است. خط داستانى «مارمولك» در آن سال‌ها بسيار كنجكاوی برانگيز و تابوشكن بود. پرويز پرستويى در نقش رضا مارمولك نقش دزد سابقه‌داری را بازی می‌کرد که برای فرار از زندان لباس روحانیت را بر تن می‌کند، هر چند این اثر داستان یک روحانی‌نماست، اما «مارمولک» توانست برای اولین بار اثری درباره شخصیت روحانیون را در فضای کمدی و طنز به تصویر بکشد.

**یک اثر سینمایی شریف

فیلم سینمایی «او» بر خلاف «مارمولک» برای مخاطبان عام سینما خیلی آشنا و شناخته شده نیست. رهبر قنبری دومین فیلم بلند سینمایی خود را در حالی ساخت که قصه اصلی داستان، زندگی یک روحانی را که در دامنه‌های کوه سبلان به‌عنوان امام جماعت مورد اعتماد است، روایت می‌کند. این اثر توانست مورد توجه منتقدان هم قرار گیرد. تا جایی که رضا درستکار منتقد سینما درباره «او» گفت: «این اثر از حوزه تبارشناسي روحانيت به سلامت بيرون مي‌آيد، چنين فيلم‌سازهايي قاب‌بندي‌هایشان درست است و کاملاً سينما را مي‌شناسند.» رضا ناجی هم نقش روحانی فیلم را بازی می‌کند و با توجه به اینکه تا قبل از این اثر سینمایی هنوز خیلی وارد آثار کمدی سینما نشده بود، بسیار باورپذیر و رئال توانست این نقش را ایفا کند.

**«استشهادی برای خدا»

راهبان قدیمی قطار در روزهای پایانی زندگی‌اش، برای جبران اتفاقات گذشته به روستای زادگاه خود بازمی‌گردد و درصدد جبران اتفاقات گذشته‌اش است که در این مسیر یک روحانی به او کمک می‌کند. «استشهادی برای خدا» در سال 1386 توسط علیرضا امینی ساخته شد. هر چند که این اثر مستقیماً زندگی یک روحانی را بازگو نمی‌کند، اما به دلیل تأثیرگذاری نقش روحانی و بازی خوب محسن تنابنده، این شخصیت یکی از روحانیون ماندگار سینما شد. محسن تنابنده که یکی از نویسندگان فیلم هم بود برای بازی در این اثر برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر شد.

**«طلا و مس» و طلبه بودن بهروز شعیبی

منوچهر محمدی بعد از تهیه‌کنندگی فیلم‌هایی چون «زیر نور ماه» و «مارمولک»، تجربه تهیه‌کنندگی یک اثر سینمایی دیگر با محوریت روحانیون را به کارنامه خود اضافه کرد. «طلا و مس»  مستقیماً به زندگی یک طلبه جوان که تازه به تهران آمده و دچار یکسری مشکلات می‌شود، می‌پردازد. همایون اسعدیان به‌عنوان کارگردان توانسته فیلمی قابل‌اعتنا و مطرح بسازد. البته بازی بازیگران هم به باورپذیری و کیفیت این اثر سینمایی خیلی کمک کرد تا جایی که برخى منتقدان اعلام كردند بهروز شعيبى واقعاً يك طلبه روحانى است. نگار جواهریان هم به خاطر ایفاگری نقش زهرا توانست سه جایزه مهم داخلی را از آن خود کند.

**رضا کیانیان و مرحوم شکیبایی، روحانیون تمام تلویزیون

بازیگران بسیاری در تلویزیون نقش روحانی را ایفا کرده اند. رضا توکلی در سریال «او یک فرشته بود»، فرهاد آئیش و هومن برق‌نورد در سریال «پرده‌نشین»، جواد عزتی در مجموعه «دودکش»و ... . اما نمی‌توان از بازی خسرو شکیبایی در مجموعه «مدرس» گذشت. تله‌تئاتری که در سال 1365 از تلویزیون پخش شد و زنده‌یاد خسرو شکیبایی نقش آیت‌الله مدرس را ایفا کرد. مونولوگ‌‌های طولانی و بدون وقفه و قدرت بیان این بازیگر توانست تا حدی تأثیرگذار باشد که اکثر مخاطبان تلویزیون شخصیت آیت‌الله مدرس را با این اثر به یاد آورند. مجموعه تلویزیونی موفق «کیف انگلیسی» را هم نمی‌توان بدون یک روحانی به یاد آورد که رضا کیانیان آن را ایفا کرد. این بازیگر به‌اندازه‌ای توانست این نقش را دلپذیر ایفا کند که در مراسم اختتامیه دومین جشنواره روحانی و سینما در تالار سوره حوزه هنری، جایزه بهترین بازیگر نقش روحانی را برای بازی در سریال‌های کیف انگلیسی و روزگار قریب دریافت کرد.

گزارش از هنگامه ملکی