صاحب‌خبر - گروه ایران و جهان - پنجاه و پنجمین کنفرانس امنیتی مونیخ روز گذشته با سخنرانی محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان به کار خود پایان داد. در این کنفرانس سه روزه در حدود 35 رئیس دولت، 50 وزیر خارجه و صدها مقام و کارشناس بین‌المللی، موضوعات مهمی از جمله خود اتکایی اروپایی، پیامدهای رقابت‌های قدرت‌های بین‌المللی، آینده کنترل تسلیحات و همکاری‌های دفاعی و نیز مواردی از جمله، تجارت، تغییرات آب و هوایی و نوآوری‌های فنی را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
کنفرانس امنیتی مونیخ از سال میلادی 1963 همه ساله در شهر مونیخ آلمان برگزار می‌شود و محور عمده بحث‌های آن بررسی تحولات جهانی درباره حفظ و برقراری امنیت است. در این میان در طول این پنجاه و اندی سال، مسائل امنیتی و گفتمان‌های مربوط به آن به میزان زیادی تحت تاثیر فضای بین‌المللی متحول شده است. به همین دلیل و به موازات این تغییرات عمده در نظم جهانی، چگونگی دریافت سیاست‌گذاران و دولت‌های مستقل از دریافت امنیت نیز متفاوت شده است. به طور کلی و بنا به مطالعات صورت گرفته، امروز بخش اعظم مقولات امنیتی و صلح جهانی حول دو پرسش تعیین کننده دور می‌زند. نخست اینکه در بحث از امنیت چه کسی یا چه چیزی باید در کانون توجه باشد؟ دولت و گروه‌های مبتنی بر ملیت یا افرد؟ از سوی دیگر چه چیزی یا چه کسی امنیت را تهدید می‌کند: دولت و سیاست‌های تصمیم‌گیران یا بازیگران غیر دولتی مانند گروه‌های فروملی و سازمان‌های فرامرزی؟
در نتیجه پاسخ به این پرسش منوط به آن است که بدانیم چه کسی امنیت را تامین و از چه شیوه‌هایی باید برای به دست آوردن آن بهره گرفت. به همین دلیل یافتن تعریفی واحد از مقوله امنیت با توجه به پیچیدگی‌های جهانی موجب شده با سردرگمی ناشی از چیستی امنیت، عامل دیگری به نام عوامل فرامرزی در امنیت یک کشور یا جامعه نیز به دغدغه‌های امنیتی نوین اضافه شود.
دیپلماسی عمومی ایران
در همین راستا، حضور وزیر خارجه ایران در کنفرانس امنیتی مونیخ که در طول سال‌های قبل پررنگ بوده است، از دو جنبه مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد. نخست شرکت و تبادل نظر جهت شناخت جو غالب مسائل امنیت بین‌المللی و دوم بهره‌گیری از فرصت دیپلماسی عمومی در حاشیه چنین کنفرانسی. به همین دلیل از روز جمعه شاهد دیدارهای دو جانبه ظریف با مقامات و شخصیت‌های بین‌المللی بودیم و در سوی مقابل مصاحبه با رسانه‌های جهانی و تبیین شرایط کشور نیز یکی دیگر از برنامه‌های دیپلماسی عمومی ایران در نشست امنیتی مونیخ امسال بود.
تفاوت حضور امسال ایران در مونیخ در مقایسه با سال‌های قبل در اینجاست که اکنون ایران تحت فشارهای فزاینده‌ای از سوی ایالات متحده قرار دارد و جو روانی ناشی از به سردی گراییدن روابط ایران و اروپا در قبال همکاری‌های اقتصادی برجامی و نیز اتهامات وارد شده به کشور توسط اروپایی‌ها مبنی بر تلاش تهران برای انجام عملیات تروریستی در اروپا به گونه‌ای تاثیر خاص خود را در فضای عمومی نشست مونیخ 2019 برجا گذاشته است. در همین راستا، ظریف در سخنرانی خود در جمع مقامات و کارشناسان حاضر در نشست امنیتی مونیخ از وسواس فکری آمریکا نسبت به ایران در طول سال‌های گذشته گفت و تاکید کرد که ایالات متحده لازم است فکری به حال این بیماری بدخیم خود داشته باشد. چرا که با پافشاری بر روی چنین راهبردی، خود به یکی از بزرگترین خطرات صلح و امنیت بین‌المللی تبدیل شده است. ظریف همچنین با اشاره به سیاست‌های ایالات متحده در منطقه خاورمیانه خاطرنشان کرد که تمامی این راهبردهای هزینه‌زا به بهانه مهار ایران انجام شده است؛ در حالی که با یک نگاه به نقشه منطقه می‌توان دریافت که ارتش آمریکا ده هزار کیلومتر راه را طی کرده تا ضمن استقرار در منطقه خاورمیانه، منابع آن را از طریق معادلات تسلیحاتی بدوشد.
INSTEX بسیار کمتر از تعهدات اروپاست
وزیر خارجه ایران همچنین با بیان اینکه هزینه نظامی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هفت برابر ایران است، نقش اصلی ایران در کاهش تنش و افزایش ثبات منطقه را مورد تاکید قرار داد. وی همچنین گفت: ایران نمی‌تواند به تنهایی هزینه‌های دستاوردهای جهانی را بپردازد؛ چه توافق هسته‌ای باشد و یا مبارزه با قاچاق مواد مخدر و یا قاچاق انسان . اروپا نیز لازم است سرمایه گذاری کند . بسیاری در دنیا و به ویژه در این قاره به گونه‌ای زیبا در مورد چندجانبه‌گرایی صحبت می‌کنند اما اکنون لازم است در مسیری دیگر قدم بگذارند . برای مثال ، ایجادINSTEX بسیار کمتر از تعهدات سه کشور اروپایی که برای نجات برجام داده بودند، انجام گرفته است. او سپس هدف سیاست خارجی ایران را ایجاد منطقه‌ای قوی دانست که در راستای آن اعتماد بیشتر، تجارت بیشتر و تعامل بیشتر مابین کشورهای منطقه در مقایسه با قدرت‌های بیرون منطقه نمایان خواهد بود.
اشاره ظریف به نقش ایران در مناسبات منطقه‌ای در حالی صورت می‌گیرد که در نشست اخیر ورشو که هدف آن صلح و امنیت خاورمیانه بود، بسیاری از کارشناسان تاکید داشتند که محتوای اسمی این نشست دارای یک رویکرد متناقض است؛ زیرا نمی‌توان صحبت از امنیت منطقه کرد و ایران را نادیده گرفت. به همین دلیل او به خبرنگار شبکه المنار لبنان گفت که این نشست، به طور روشن انزوای آمریکا را به نمایش گذاشت. همه می‌خواهند خود را از مواضع آمریکا درباره ایران دور نگه دارند. در حقیقت آمریکا قوانین بین‌المللی را نقض کرده است و حمایت کامل خود را علیه فلسطینیان، لبنانی‌ها و سوری‌ها به اسرائیل ارزانی داشته است. معتقدم از طریق این نشست و نشست ورشو بر انزوای آمریکا افزوده شد.
نمی‌توانیم برای رضایت وزیر خارجه فرانسه کشور را بی‌دفاع کنیم
وزیر خارجه ایران همچنین در راستای تبیین دیپلماسی عمومی ایران در جلسه پرسش و پاسخ نشست امنیتی مونیخ در رابطه با برنامه موشکی ایران که اروپایی‌ها در خصوص آن ادعای نگرانی دارند و در همین راستا با ایالات متحده نیز همصدایی دارند، به تبیین سیاست‌های موشکی کشور پرداخت. ظریف در پاسخ به این سوال که برخی کشورهای اروپایی مانند فرانسه معتقدند که ایران باید در خصوص برنامه‌های موشکی به طور جداگانه با اروپا مذاکره کند گفت: آیا ایران باید مثل مرده دراز بکشد و به همه خواسته‌ها تن بدهد؟ برنامه موشکی ما دقیقا مطابق با قطعنامه 2231 شورای امنیت است که کاربرد حمل کلاهک هسته‌ای ندارد. من نمی‌توانم برای راضی کردن وزیر خارجه فرانسه کشورم را بی‌دفاع کنم. هنوز خاطرات جنگ تحمیلی با عراق زنده است، در نتیجه اروپایی‌ها نمی‌توانند در نقش بازجو عمل کرده و ما را محاکمه کنند.
نفوذ ایران با کارهای دیوانه‌وار به دست نیامده است
ظریف در بخش دیگری از این جلسه پرسش و پاسخ به موضوع اتهام تروریستی علیه ایران در اروپا نیز اشاره کرد. تابستان امسال همزمان با سفر حسن روحانی به دو کشور اتریش و سوئیس، برخی کشورهای اروپایی مدعی شدند که ایران قصد داشته در مقر سازمان مجاهدین اقدام به بمب‌گذاری کند که در راستای آن چند نفر از جمله یک دیپلمات ایرانی نیز دستگیر شد. در همان زمان برخی ناظران عقیده داشتند که در بحبوحه مذاکرات ایران و اروپا به منظور راه اندازی کانال مالی و نیز افزایش فشارهای آمریکا علیه ایران این اتهام مشکوک به نظر می‌رسد. به همین دلیل ظریف در پاسخ به پرسشی در این رابطه با بیان اینکه این اتفاق زمانی رخ داد که رئیس‌جمهوری ما قرار بود به اروپا سفر کند، اظهار کرد: این اقدام می‌تواند یک نقشه باشد و حتما کشور ما آن را انجام نداده است. ما نفوذی که به دست آورده‌ایم را با کارهای دیوانه‌وار به دست نیاوردیم.
کمبود‌های ما ربطی به اروپا ندارد
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه ما بعضا در کشورمان با مشکل‌ها و کمبودهایی روبه‌رو هستیم که باید به آن توجه کنیم و در جهت حل آن تلاش کنیم ولی این ربطی به اروپا ندارد، خطاب به مجری این برنامه گفت: شما به ما نگویید که تجار اروپایی برای سرمایه‌گذاری به ایران نمی‌آیند، چون نگران حقوق بشر هستند در حالی که می‌بینیم آنها در عربستان سعودی حضور پیدا می‌کنند و سرمایه‌گذاری می‌کنند. من خودم در دانشگاه در ارتباط با موضوع حقوق بشر درس داده‌ام در این مورد دغدغه دارم و معتقدم که این موضوع باید رعایت شود و یک نیاز امنیتی است، اما کشورهای غربی از جمله ایالات متحده در موقعیتی قرار ندارند که به ما درس اخلاق بدهند در حالی که در جنگ هشت ساله از صدام حمایت کردند. شما می‌بینید که عربستان سعودی از بیانیه شورای حقوق بشر علیه ایران حمایت می‌کند. در حالی که این کشور خود ناقض حقوق بشر است و آیا آنچه که شما از آن سخن می‌گویید حقوق بشر است؟
اروپا باید در مقابل آمریکا ایستادگی کند
ظریف همچنین در مورد مشکلات ناشی از تحریم‌های آمریکا نیز گفت: آنچه در ایران در حال رخ دادن است، نیاز به صبوری استراتژیک دارد. البته اروپایی‌ها حاضر نیستند که در ارتباط با ماندن در برجام هزینه بپردازند و آماده‌سازی‌های لازم را انجام دهند. وزیر امور خارجه کشورمان همچنین با اشاره به فشارهای آمریکا به اروپایی‌ها در مورد بحث برجام و لزوم اهمیت ایستادگی اروپایی‌ها در برابر این فشارهای آمریکا، خاطر نشان کرد: من در اینجا می‌خواهم یک مثال بزنم که اگر مثلاً آمریکا به جنگ چین برود و از اروپایی‌ها بخواهد تجارت خود با چین را متوقف کنند اروپایی‌ها چه کار می‌کنند. اگر شما سر تعظیم فرود آورید اذیت می‌شوید. می‌خواهید براساس منافع‌تان عمل کنید.
سیگنال‌های متفاوتی از آمریکا دریافت می‌کنیم
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران همچنین در مورد تحلیل‌هایی که گفته می‌شود شاید آمریکا هدفش از افزایش فشارها و تحریم‌ها مذاکره با ایران است، تصریح می‌کند: اگر آنها به دنبال مذاکره بودند ما که داشتیم مذاکره می‌کردیم. تا آوریل سال گذشته برایان هوک که اکنون به دنبال ایران در جا‌های مختلف است با معاون من عباس عراقچی در مورد برجام مذاکره می‌کرد، ولی آنها بودند که تصمیم گرفتند که مذاکره را ترک کنند و از برجام خارج شوند در حالی که ما بر سر میز مذاکره بودیم. ما سیگنال‌های متفاوتی را از آمریکایی‌ها می‌شنویم، در حالی که پمپئو برای مذاکره با ایران ۱۲ شرط گذاشته است و می‌خواهند که ما تسلیم شویم؛ کاری که ما نمی‌کنیم.∎
نظر شما