در رزومه‌اش نام سپاه به چشم می‌خورد؛ گویا در 16 سالگی چندماهی عضو این نهاد انقلابی بوده؛ قبل از آنکه در 17 سالگی وارد رادیو شود و کار رسانه‌ای را آغاز کند. کارشناسی‌ارشد معارف اسلامی و تبلیغ و دکتری معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطاتش را از دانشگاه امام صادق (ع) گرفته؛ همانجایی که الان همان رشته‌ها را تدریس می‌کند. سال 1367 دختر قربانعلی دری‌نجف‌آبادی را گرفت؛ کسی که در دولت خاتمی وزیر اطلاعات شد و دامادش به معاونت روحانیون وزارت اطلاعات منصوب شد.
انتصاب آشنا به این سمت «امنیتی»، آنطور که خودش در مصاحبه‌ای گفته، باب آشنایی نزدیک او با حسن روحانی شده؛ کسی که آن روزها دبیر شورای عالی امنیت ملی بود. بهانه آشنایی آشنا و حسن روحانی هم مرحوم منتظری بود و ماجرای حصر خانگی او؛ آشنا از طرف وزارت اطلاعات مامور شده بود تا به روحانی کمک کند مرحوم منتظری حصر خانگی شود. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1392 آشنا یکی از مغزهای متفکر ستاد انتخابات روحانی و مشاور او در مناظرات بود. روحانی که رئیس‌جمهور شد آشنا هم مشاور فرهنگی حسن روحانی شد. او همچنین رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری و یکی از نمایندگان رئیس‌جمهور در شورای نظارت بر سازمان صداوسیماست. حسام‌الدین آشنا حالا یکی از فعال‌ترین افراد حسن روحانی است؛ نه‌فقط به‌خاطر مسئولیت‌هایی که عهده‌دارش شده. او در تمام روزهایی که از فعالیت دولت می‌گذرد یکی از تریبون‌های مهم دولت بوده تا درخصوص بی‌اهمیت‌ترین مسائل روز تا مهم‌ترین آنها به صورت هوشمندانه‌ای اعلام موضع کند؛ مواضعی که البته بیشتر آنها جار و جنجال زیادی به پا می‌کنند. از تازه‌ترین اظهارنظر جنجالی مشاور حسن روحانی چند روز بیشتر نمی‌گذرد. ساعات پایانی روز چهارشنبه 24 بهمن بود که رسانه‌ها خبر ناگواری را منتشر کردند؛ «حمله تروریستی به اتوبوس حامل پرسنل شیفت سپاه در جاده خاش – زاهدان.»
در همان لحظات ابتدایی تعداد شهدای قطعی از میان 40 مسافر بالای 23 شهید اعلام شد که تا امروز تعداد آنها به 27 شهید رسیده است. انتشار این خبر موجی از واکنش‌ها را از سوی افکار عمومی و سیاسیون در پی داشت که همه آنها خواستار پاسخ قاطع به تروریست‌ها و آمران این جنایت شده بودند. در این شرایط حسام‌الدین آشنا در توئیتر خود پیامی منتشر کرد که یک‌بار دیگر همه را متعجب کرد. مشاور رئیس‌جمهور نوشت: «مرزبانان ما به شهادت رسیدند. اما ما در دام چرخه خونین و باطل انتقام نخواهیم افتاد. مسئولیت برعهده آمران و دیه برعهده عاقله است!»
این اظهارنظر عجیب او با واکنش‌های بسیاری همراه شد؛ واکنش‌هایی که او را مجبور کرد با انتشار چند توئیت نه‌تنها حرف خود را ماله‌کشی کند، بلکه نهایتا توئیت جنجالی‌اش را پاک کند. بسیاری از کاربران از حسام‌الدین آشنا این سوال را پرسیده‌اند که آیا اگر نزدیکان و اعضای خانواده او هم مانند خانواده‌های شهدای سپاه عزادار می‌شدند، باز هم او انتقام را چرخه خونین و باطل می‌دانست یا خیر؟
برخی دیگر از رسانه‌ها و سیاسیون نیز با اشاره به پیشینه‌ای که مشاور رئیس‌جمهور در سال‌های گذشته از خود به یادگار گذاشته، او را یکی از تکمیل‌کنندگان پازل تحقیر قدرت نظامی و بازدارندگی کشور می‌دانند که از سال‌های گذشته از سوی برخی سیاسیون برجسته و دولتمردان نیز دنبال شده است. اما همه اینها در حالی است که او 31 شهریور و پس از حمله تروریستی به رژه اهواز با انتشار عکسی از یکی از جانبازان شهید این حادثه نوشته بود: «به این جانباز شهید در حادثه تروریستی امروز اهواز نگاه کنید. فکر می‌کنید یارانش انتقام نمی‌گیرند؟»
اینکه چه اتفاقی افتاده که نظر آقای آشنا در فاصله کمتر از 6 ماه درباره انتقام از تروریست‌ها تغییر کرده جای سوال دارد.
نگاهی به مواضع جنجالی ماه‌های اخیر آقای مشاور
یک ماه پیش هم اظهارات حسام‌الدین آشنا درباره بودجه نهادهای مذهبی و فرهنگی و به‌طور مشخص جامعه المصطفی سروصدا به پا کرده بود که نهایتا او باز مجبور به عقب‌نشینی شد و نوشت منظورش از حرف‌هایش چیز دیگری بوده و سوءبرداشت شده است!
چند روز قبل از آن نیز وقتی محسن رضایی در توئیترش عملیات کربلای 4 را عملیات فریب توصیف کرد، آشنا در توئیترش توجه خیلی‌ها را به این اظهارنظر جلب کرد و نهایتا حساسیت‌های عمومی ایجادشده باعث شد محسن رضایی و سردار قاسم سلیمانی روی آنتن زنده تلویزیون توضیحاتی درباره این عملیات ارائه کنند.
یکی دیگر از مواضع جنجالی اخیر مشاور رئیس‌جمهور به ماجرای دستگیری تعدادی از فعالان محیط‌زیست به اتهام جاسوسی ارتباط دارد.
وقتی خبر خودکشی کاووس سیدامامی در زندان منتشر شد، آشنا این‌گونه به آن واکنش نشان داد: «نه جامعه‌شناسان دین خودکشی می‌کنند نه حامیان حیات‌وحش!» تا به این ترتیب در افکار عمومی ابهاماتی درباره به قتل رساندن او را ایجاد کرده باشد. یا در روزهایی که قیمت دلار سر به فلک گذاشته بود و همه دولت را به خاطر ناتوانی در کنترل بازار ارز سرزنش می‌کردند او با انتشار توئیت‌هایی تلاش می‌کرد با دور کردن افکار عمومی از سوءمدیریت دولت در کنترل قیمت ارز، مسببان این وضعیت را افراد دیگری به‌خصوص نهادهای انقلابی معرفی کند. در جریان اعتراضات دی ماه سال گذشته به گرانی‌ها که نهایتا به آشوب در برخی نقاط کشور نیز کشیده شد، حسام‌الدین آشنا با ظرافت خاصی از جمله با استناد به برخی نظرسنجی‌های خاص، تلاش می‌کرد نوک پیکان اعتراضات را- که دولت را نشانه گرفته بود- به سمت کلیت نظام بگیرد.
حسام‌الدین و توئیترش!
حسام‌الدین آشنا یکی از اولین دولتی‌هایی است که سروکله‌شان در توئیتر پیدا شد و انگار این شبکه اجتماعی، خیلی مورد پسند او قرار گرفته است.
هر از چندگاهی مطلبی در آن منتشر می‌کند و با سِیلی از واکنش‌های (بیشتر اعتراض‌گونه) کاربران در شبکه‌های اجتماعی همراه می‌شود. اگر واکنش‌ها زیاد باشد حتما در مورد توئیت خود توضیحاتی ارائه می‌کند و اگر توضیحات بی‌فایده باشد احتمال دارد توئیت‌هایش را پاک کند. در میان توئیت‌ها و سخنان او می‌توان سوابقی از کنایه و انتقاد را به انواع و اقسام شخصیت‌ها مشاهده کرد. از مجری‌های تلویزیون و کارشناسان سیاسی گرفته تا اصلاح‌طلبان، اطرافیان رئیس‌جمهور، خود رئیس‌جمهور، نهادهای امنیتی نظامی و حتی سران نظام.
مواضعی که نحوه بیان‌شان چه از لحاظ گفتاری و چه از لحاظ موقعیت زمانی باعث می‌شود سروصدای زیادی، حداقل در خود توئیتر یا کانال‌های تلگرامی بر پا کنند و نام حسام‌الدین آشنا را بر سر زبان‌ها بیندازند.
موج‌سازی و موج‌سواری در شبکه‌های اجتماعی برای به دست آوردن مخاطب بیشتر (یا همان فالوور فضای مجازی) این روزها مهارت خاصی نیاز ندارد؛ فوت و فن آن را حتی سلبریتی‌های اینستاگرام که در صفحه‌هایشان هر چیزی را تبلیغ می‌کنند هم به‌خوبی یاد گرفته‌اند؛ قاعدتا انتظارها در این زمینه از یک استاد علوم ارتباطات خیلی بیشتر از این حرف‌هاست. اما با تمام این اوصاف شاید ساده‌اندیشی باشد، اگر مواضع حسام‌الدین آشنا را تنها شیطنت‌های رسانه‌ای بدانیم.
انتقام نمی‌گیریم!
بلافاصله بعد از حادثه تروریستی خاش، بسیاری از مقامات سیاسی و نظامی کشور با صدور پیام‌های جداگانه به ابراز همدردی با خانواده‌های شهدا پرداختند و از لزوم برخورد و مقابله جدی با عاملان این حادثه سخن گفتند. اما در این بین مطلبی که حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور در صفحه شخصی خود در توئیتر منتشر کرد، انتقادات زیادی را به دنبال داشت. مشاور نام‌آشنای رئیس‌جمهور اما در توئیتی عجیب نوشت که ما در دام چرخه خونین و باطل انتقام نخواهیم افتاد.
در توئیت آشنا آمده بود: «مرزبانان ما به شهادت رسیدند. اما ما در دام چرخه خونین و باطل انتقام نخواهیم افتاد. مسئولیت به عهده آمران و دیه برعهده عاقله است.» این موضع مشاور رئیس‌جمهور موجی از انتقادات را در شبکه‌های اجتماعی و فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور به دنبال داشت و خیلی‌ها را به این فکر فرو برد که اگر برادر جناب مشاور نیز در این حادثه به شهادت رسیده بود او این‌گونه ژست روشنفکری می‌گرفت؟ آشنا همچنین در پستی دیگر در تایید اظهارات پیشین خود نوشت که راهبران سازمان‌های تروریستی تا چه حد روی تله انتقام سرمایه‌گذاری می‌کنند تا تداوم جذب نیرو از خانواده‌های اعضا را تضمین کنند. هر چه بود فشارهای اجتماعی درنهایت آشنا را وادار به عقبگرد کرد و آقای مشاور را ناگزیر ساخت توضیح بدهد که «ما نه‌فقط از عاملان گمراه بلکه از آمران و حامیان آنها هم حساب‌کشی خواهیم کرد. پشتیبانان سیاسی، امنیتی و نظامی(عاقله) تروریست‌ها به‌زودی هزینه سنگینی پرداخت خواهند کرد.»
رد پای مشایی در دولت روحانی
مشاور رئیس‌جمهور یک بار دیگر نیز همین چند هفته پیش و در موسم بررسی بودجه 98 در مجلس خبرساز شد. آشنا ضمن اشاره به عملکرد مجلس در این باره، در جمع دانشجویان دانشگاه تهران، بودجه را مظهر تعارض و تفاوت‌ها در کشور و تجسم واقعی نظام قدرت دانسته و گفته بود که با شفاف کردن بودجه همگان می‌توانند راجع به روابط قدرت بفهمند. آنطور که رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری متوجه شده «در طول زمان ردیف‌های بودجه‌ای پایدار شده‌اند. به این صورت که در ابتدا فردی با لابی، فشار، تماس و توافق یک بند در بودجه سالانه کشور به‌عنوان کمک به فلان موسسه باز کرد که در آغاز نیز اعتبار این بند 10 میلیون تومان بوده، اما به مرور زمان این بند و مبلغ اعتبار آن رشد کرده است. هر رئیس‌جمهوری فکر کرده که دوستانی دارد و باید آنها را تقویت کند به همین دلیل نیز در بودجه ردیف‌هایی برای حمایت از آنها قرار داده است.»
این اظهارات همان‌طور که انتظار می‌رفت داد نمایندگان را در آورد و واکنش‌های تند و تیزی را در پی داشت. غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در واکنش به اظهارات حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با ادبیاتی گلایه‌آمیز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «هر رئیس‌جمهور گویا باید یک مشایی داشته باشد. مشاور محترم رئیس‌جمهور بعد از 6 سال از دوره ریاست‌جمهوری با دادن آدرس غلط به جامعه فرار به جلو می‌کند. بودجه را دولت می‌دهد. 6 سال هم آقای روحانی بودجه را به مجلس داد. هر آنچه بخواهد می‌تواند در لایحه انجام می‌دهد؛ مثل امسال که هر جا را دوست نداشت، کم کرد و هرجا را دوست داشت بالا برد. افزایش‌های مجلس هم مشخص است.»نماینده مردم گچساران در مجلس در ادامه مشاور رئیس‌جمهور را خطاب قرار داد و از او خواست که به درد مردم نمک دروغین نریزد یا اینکه اگر جنایتی شده دولت فعلی را هم در این جنایت شریک بداند.
بهروز نعمتی، سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس نیز صحبت‌های آشنا درباره شفافیت بودجه را بی‌پاسخ نگذاشت و در توئیتی نوشت: «آقای آشنا مدت‌هاست سعی دارد در مقام تئوریسین با انداختن توپ در زمین دیگران ناکارآمدی خود و دوستانش را بر دوش دیگران بیندازد. این‌بار بودجه 98 را که تدوینی از طرف دولت بوده با ناآشنایی تحلیل کرده است. آقای تئوریسین؛ مجلس تدوین‌گر نیست، ریل‌گذار است. هرجا اشتباه رفتی باید به ریل برگردی.»محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه نیز با بیان اینکه اگر به اعتقاد افراد، پشت‌پرده‌ای در ردیف‌های لایحه بودجه وجود دارد، در تنظیم لایحه باید مورد دقت قرار بگیرد، تاکید کرد که برای پیدا کردن سرنخ پشت پرده‌ها ابتدا در دولت جست‌وجو کنیم نه قوه مقننه.
شاهکارهای ادبی آقای مشاور
از دیگر حواشی مشاور رئیس‌جمهور ادبیات رمزگونه او در پیام‌های توئیتری است. نوشته‌های او چنان است که گویی قرار است اخبار امنیتی را سربسته به مخاطب منتقل کند، اما اگر این هم باشد به نظر می‌رسد از پیام‌های او چیزی نصیب مخاطب نمی‌شود. اگر چه از این دست پیام‌ها در حساب توئیتری او کم نیست اما یکی از عجیب‌ترین توئیت‌های او متنی است که گفته می‌شود درباره دلار 4200 تومانی است. در متن این توئیت که بیشتر شبیه یک الگوی ریاضی است، آمده است: « 4. 200<2. 22 تدبیر ایرانی 4200 قوی‌تر از تفتین ترامپی در 2. 22 است.»
پیام توئیتری برای این است که یک خبر یا تحلیل مهم را در کوتاه‌ترین شکل تصریح کند و ذهن مخاطب را روشن کند، در حالی که توئیت‌های آشنا دقیقا برعکس عمل می‌کند. مخاطب از این توئیت نهایتا حمایت او از دلار 4200 تومانی را می‌فهمد، اما استدلال او در حمایت از این سیاست را کسی جز خود آشنا متوجه نمی‌شود.
یکی دیگر از شاهکارهای ادبی آشنا در توئیتر پیامی است با این متن که «می‌گویند کلاهی در کشمیر گم شده است، چه بسا زوجه هم در این شلوغی زوجه‌المرحوم را در دیار باقی پیدا کند. آنها که به دنبال تابستانی داغ هستند ماجرای نیمروز را هم فراموش نکنند. آنها که مشاور امنیت ملی را نمک‌گیر کرده‌اند، وزیر انرژی که نمکدان شکسته را هم به یاد داشته باشند!» کنار هم گذاشتن چند جمله ظاهرا بی‌ربط شاهکاری است که فقط از مشاور دولت تدبیر و امید بر می‌آید و الا از این پیام‌ها هیچ چیز دستگیر مخاطب نمی‌شود.
مایه عذاب دولت
اظهارات جنجالی حسام‌الدین آشنا به همین موارد محدود نمی‌شود. او در این رابطه از حمله مستقیم به خود دولت هم هیچ‌ابایی ندارد، در حالی که او خود مشاور رئیس‌جمهور بوده و از اعضای دولت محسوب می‌شود. از جمله پس از نوسانات جدی که در بازار ارز و سکه پیدا شد، آشنا در توئیتر خود نوشت: «نمی‌دانید یا نمی‌توانید یا نمی‌خواهید؟ مردم در هیچ‌یک از سه مورد شما را نمی‌بخشند. به امید مردم خیانت نکنید.»
رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری در این توئیت تصریح می‌کند که در هر کدام از این حالات دولت خائن است و هیچ راه فراری برای دولتی‌ها نمی‌گذارد. معلوم نیست مخاطب این پیام دقیقا چه کسی است. وزیر اقتصاد؟ معاون اول رئیس‌جمهور؟ رئیس سازمان برنامه و بودجه؟ یا شخص رئیس‌جمهور؟ آشنا به‌عنوان مشاور رئیس‌جمهور از رسانه‌ای کردن موضع خود چه هدفی را دنبال می‌کند؟ به نظر می‌رسد که او در قامت یکی از اعضای دولت وظیفه دارد در زمان بحران به حفظ آرامش دولت کمک کند و از بروز اختلافات داخلی پرهیز کند. اما به نظر می‌رسد او به این موضوع اهمیتی نمی‌دهد و اتفاقا در موقعیت‌های مهم کاملا به‌ضرر دولت عمل می‌کند و به جای برداشتن بار، باری بر دوش دولت می‌گذارد. رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری در این توئیت تصریح می‌کند که در هر کدام از این حالات دولت خائن است و هیچ‌راه فراری برای دولتی‌ها نمی‌گذارد.
مشاور رئیس‌جمهور یا عامل بحران دولت
یکی از وظایف حسام‌الدین آشنا به‌عنوان مشاور رئیس‌جمهور و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری این است که به حفظ آرامش و کاهش تنش در دولت کمک کند. اما طی این سال‌ها خود او یکی از عوامل جنجال‌سازی در دولت بوده است.
پس از انتقاد غلامحسین کرباسچی مبنی‌بر اینکه «دولت روحانی باید از خواب سنگین بیدار شود»، آشنا در جواب او در مصاحبه با مجله «اندیشه پویا» گفت: «برای اینکه آقای کرباسچی از آقای روحانی خیلی تعریف کند کافی است که آقای روحانی یک انتصاب را به توصیه ایشان انجام دهد. اگر آن انتصاب را انجام دهد کاملا بیدار است و اگر آن انتصاب را انجام ندهد در خواب غفلت است.» این اظهارات او واکنش‌های متعددی از سوی اعضای حزب کارگزاران به همراه داشت. از جمله غلامحسین کرباسچی در پاسخ تندی با دروغگو خواندن آشنا تصریح کرد که «آشنا دارد با دروغ از دولت روحانی دفاع می‌کند و حقوق می‌گیرد که این حرف‌ها را بزند.»
این موضوع به همینجا ختم نشد و این اظهارات کرباسچی با واکنش مجدد آشنا همراه شد. اما موضوع اصلی کل‌کل رسانه‌ای این دو چهره اصلاح‌طلب نیست، بلکه عمیق‌تر شدن شکاف بین دولت و حامیان آن است. حسام‌الدین آشنا با توئیت‌ها و سخنرانی‌های جنجالی خود بارها دولت را با چالش‌های جدی مواجه کرده و حاشیه‌ها را به اوج رسانده است. از جمله، همین مواجهه او با کرباسچی اختلافات دولت با کارگزاران را جدی کرده یا دست‌کم اختلافات جدی آنها را رسانه‌ای و علنی کرده است.
* نویسنده : محمد سجاد نصرتی روزنامه نگار
نظر شما