سوسن صادقی
خبرنگار
یازدهمین جشنواره وب و موبایل در حالی با استقبال صاحبان کسب و کارهای نوپا عصر جمعه به‌کار خود پایان داد که حضور مسئولینی که به هر نحوی با فضای مجازی و کسب و کارهای نوپا ارتباط داشتند پررنگ بود. در این مراسم محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به احترام جوانان تنها به‌دلیل یک توئیت به همراه خانواده خود در این مراسم شرکت کرد اما حضور دبیر کارگروه  تعیین مصادیق مجرمانه بسیار دور از انتظار بود. برخلاف عبدالصمد خرم آبادی که از مراسم‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی فاصله می‌گرفت حضور جواد جاویدنیا دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و سخنانش در این مراسم رنگ و بوی امید به کسب و کارهای نوپا داد. جاویدنیا در این مراسم گفت: از مقامات قضایی خواسته‌ام نه تنها با کسب و کارهای نوپا سلبی برخورد نکنند بلکه ضمن تسهیل مسیر کسب‌وکارهای فضای مجازی به نسل جدید اعتماد کنند تا بتوانیم صنعت فناوری اطلاعات کشور را به سمت خودکفایی بیشتر ببریم.
سد راهی به نام فیلترینگ
در روز نخست این جشنواره پنلی با عنوان «بررسی مشکلات قانونی استارتاپ ها» با حضور امیرناظمی رئیس سازمان فناوری، حسام ارمندهی مدیر بزرگ‌ترین فروشگاه اپلیکیشن و سایت آگهی‌ها، رضا الفت نسب عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی و مهدی محمدی دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال ریاست جمهوری برگزار شد. امیر ناظمی در این پنل دلیل برخورد نهادهای دولتی با کسب وکارهای نوپا را کندی و منعطف نبودن دولت معرفی کرد و گفت: به‌همین دلیل نهادهای دولتی راهکاری به جز فیلتر به نظرشان نمی‌رسد.
 ناظمی در پاسخ به این سؤال که چرا در حال‌حاضر اکثر شکایت و درخواست فیلتر از سمت دولت به قوه‌ قضائیه ارسال می‌شود، گفت: در فضای کسب وکارهای نوپا با شرکت‌های موفقی روبه‌رو هستیم که بعد از مدتی همین موفقیت به معضلی برای دولت تبدیل می‌شود، چرا که دولت یک بدنه کند و غیرمنعطفی دارد و وقتی می‌بیند یک استارتاپ در کشور توانسته موفق شود شروع به تشکیک در مسأله می‌کند و اولین راه حلی که به نظرش می‌رسد، فیلتر است.
ناظمی افزود: نهادهای دولتی در تلاش هستند تا اندازه و رشد و فعالیت استارتاپ‌ها را محدود کرده و از گسترش و توسعه آنها بکاهند. این در حالی است که برخلاف کسب و کارهای سنتی، نمی‌توان کسب و کارهای نوپا را در یک حد و اندازه نگه داشت و انتظار داشت که بیشتر از انتظار دولت رشد نکند. معاون وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه تنها دولت نیست که با استارتاپ‌های بزرگ و موفق در کشور مشکل دارد، گفت: گاهی اوقات مردم هم نسبت به این شرکت‌ها که بزرگ می‌شوند، دید مثبتی ندارند، چرا که طبق یک پیمایشی که انجام شده به‌صورت کلی مردم ایران نظر مثبتی به شرکت‌هایی که بزرگ می‌شوند، ندارند و آنها را در تعارض با مفهوم عدالت می‌دانند.حسام آرمندهی، مدیرعامل بزرگترین فروشگاه اپلیکیشن و سایت درج آگهی خرید و فروش نیز در این پنل با بیان اینکه تنها دولت برای اکوسیستم کسب وکارهای نوپا مشکل ایجاد نمی‌کند، گفت: نهادهای دیگر هم موانعی برای فعالیت شرکت‌های نوپا ایجاد می‌کنند. این نهادها فکر می‌کنند که این شرکت‌ها از راه‌اندازی کسب‌وکارشان سود می‌برند و این برایشان عجیب است و چون نمی‌توانند تحمل کنند درخواست فیلتر شدن یک کسب‌وکار مجازی را می‌دهند.
آرمندهی در پاسخ به این سؤال که کارنامه دولت را در فراهم کردن شرایط برای فعالیت کسب‌وکارهای مجازی چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت‌: مسائل را اگر بخواهند به‌صورت قانونی و حقوقی حل کنند مشکلی به وجود نخواهد آمد اما معضل ما این است که هیچ چیز را قانونی حل نمی‌کنند در همه جای دنیا قانون حاکم است و براساس قانون رفتار می‌کنند؛ اما در ایران هنوز فاصله زیادی با حاکم شدن قانون آن‌ هم در فضای کسب وکارهای نوپا داریم.
وی افزود: متأسفانه می‌خواهند همه چیز را با فیلتر حل کنند و به جای تعامل و حل مشکل از دکمه فیلترینگ استفاده می‌کنند. علاوه بر فیلترینگ تهدید به فیلتر هم مانند یک تیغ بالای سر کسب و کارهای نوپا است و این خود بزرگترین معضل این حوزه محسوب می‌شود.
 آرمندهی تأکید کرد که فیلتر و تهدید به فیلتر علاوه بر ناامید کردن جامعه کارآفرینی و فرار نیروی انسانی، باعث ترس ورود سرمایه‌گذار به این حوزه هم می‌شود که در نهایت این شرایط باعث خسارت جبران‌ناپذیر به اقتصاد کشور می‌شود.آرمندهی با اشاره به اینکه اخیراً حرکت‌های خوبی از سمت قوه‌قضائیه برای جلوگیری از فیلترینگ کسب‌وکارهای مجازی صورت گرفته، گفت: شاید لازم باشد در این نهاد نیز مانند دولت کارگروهی برای رفع موانع کسب‌وکارهای مجازی تشکیل شود تا یک هماهنگی بهتری برای جلوگیری از فیلتر شدن یک کسب‌وکار مجازی رخ دهد.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال ریاست جمهوری نیز در این پنل گفت:استارتاپ‌ها باید از فعالیت در زمین خاکی خارج و وارد زمین اصلی بازی شوند تا جلوی برخورد و فیلترینگ خود را بگیرند. سابقه و تجربه تاریخی نشان می‌دهد وقتی یک شرکت یا سازمانی برای به رسمیت بخشیدن خود تلاش نکند با آن برخورد می‌شود.
مهدی محمدی افزود: فعالیت در این حوزه نیاز به قانونگذاری دقیق دارد و نمی‌توان با فعالیت‌های چریکی یا تماس یک مدیر با یک مدیر دیگر جلوی فیلترینگ یک کسب‌وکارنوپا را گرفت. برای ورود به پارادایم‌های نوین باید خود کسب و کارهای نوپا پیش‌دستی کرده و قانونگذاری کنند. قانونگذاری تنها کار وزارت ارتباطات و فناوری نیست، بلکه باید کسب‌وکارهای نوپا برای این کار پیشقدم شوند.
عضو هیأت مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی نیز گفت: برخی فکر می‌کنند که این اتحادیه تشکیل شده تا مجوز دهد و مشکلی به مشکلات دیگر استارتاپ‌ها اضافه کند اما فعالیت اتحادیه نشان داده که این اتحادیه برای این شروع به کار کرده تا مشکلات پیش روی کسب‌وکارهای مجازی را بردارد.
رضا الفت نسب، در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود برخی از دستورات فیلترینگ به درخواست این اتحادیه به قوه‌قضائیه انجام شده، گفت:‌ ما در خصوص کسب و کارهای نوپا مانند سایت سکه ثامن که به‌صورت غیرقانونی فعالیت کرده و به مردم ضرر می‌زنند، درخواست فیلتر داده‌ایم.
وی در ادامه با اعلام اینکه همه مشکلات فیلترینگ را نباید به زمین قوه‌ قضائیه انداخت، افزود: در بسیاری از موارد دولت درخواست فیلتر می‌دهد و برای رفع فیلتر هیچگونه همکاری نمی‌کند. الان بیش از یک ماه است که یک سایت تبلیغات آنلاین به درخواست وزارت ارشاد فیلتر شده اما با رایزنی‌های اتحادیه و کارگروه «کاهش موانع کسب‌وکارهای مجازی دولت» هنوز این وزارتخانه کارهای اداری برای رفع فیلترانجام نداده است. رفع موانع و مشکلات قانونی استارتاپ‌ها نیازمند اتحاد و هماهنگی در بدنه دولت است.
عضو هیأت مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی تغییر نگرش در قوه‌ قضائیه نسبت به کسب‌وکارهای نوپا را یک اتفاق بزرگ در سال ۹۷ برای اکوسیستم استارتاپ‌ها عنوان کرد و گفت: در سال ۹۷ قوه قضائیه (بخصوص بعد از انتخاب جواد جاوید نیا به‌عنوان دبیر کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه) همیاری خوبی با کسب‌وکارهای نوپا داشته به طوری که تاکنون چندین ابلاغیه از سوی دادستانی کل کشور به دادستانی‌های کشور ارسال شده تا با اجرای بندهای ویژه قانون‌ جرایم رایانه‌ای، بدون هماهنگی کسب‌وکار مجازی فیلتر نشود.
گفتنی است یازدهمین جشنواره وب و موبایل که بزرگ‌ترین عرصه رقابت میان وبسایت‌ها و نرم‌افزارهای موبایل در گروه‌های مختلف شناخته می‌شود، به مدت دو روز (در روزهای 25 و 26 بهمن ماه) با همکاری بنیانگذار جشنواره وب و موبایل و اتحادیه کسب و کارهای مجازی در پژوهشگاه نیرو برگزار شد. به گفته میلاد احرام‌پور، بنیانگذار جشنواره وب و موبایل ۲۸۰۰ اپلیکیشن و ۲۴۰۰ وب سایت در این جشنواره شرکت کردند که ۸۰ درصد اپلیکیشن‌ها روی پلتفرم اندروید و ۲۰ درصد روی پلتفرم آی‌او‌اس بودند و جالب اینکه در این دوره از جشنواره به‌دلیل افزایش سرعت اینترنت و تلفن همراه هوشمند، تعداد اپلیکیشن‌های شرکت‌کننده بیشتر از وب سایت‌ها بود. در این جشنواره هرساله در گروه‌های مختلف، یک وبسایت و یک نرم‌افزار موبایل با رأی داوران و یک وبسایت و یک نرم افزار موبایل به‌عنوان برگزیده مردم معرفی و به آن تندیس اهدا می‌شود.