امروزه کار کودکان بیشتر در کشورهای در حال توسعه جهان رواج دارد. میلیون ها کودک در سنین پایین با هدف امرار معاش خود و خانواده خود به کار مشغول هستند. این پدیده یکی از معضلات گریبانگیر اکثر شهرهای بزرگ در جهان معاصر، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، گسترش کودکان کار یکی از نگرانی های اصلی مسئولان است، باید به عنوان واقعیت پذیرفت که هیچ گاه برخورد با این پدیده، با رویکردها و راهبردهای مشخص و اثربخش تاكنون شناخته نشده و به نحوي از چشم مجريان و برنامه ريزان دورمانده است.

از سویی این کودکان به علت داشتن ویژگی‌های خاص جسمی و روحی در معرض انواع سوء استفاده ها قرارگرفته اند. به کارگیری کودکان به علت مزایای منحصر به فرد، از جمله این سوء استفاده‌هاست. بسیاری از کودکان به علت های گوناگون ناگزیر از گذراندن ساعاتی از روز در فضاهای کاری هستند. می توان از این گروه از افراد که بیشتر آن ها برای تأمین هزینه زندگی خانواده ی خود مجبور به کار در شرایط سخت می باشند، به عنوان نان آوران خانواده یاد کرد.

پدیده کودکان خیابانی یک مسئله اجتماعی است که با شرایط و تحولات ساختاری جامعه ایرانی مرتبط است که در دهه های اخیر به علل گوناگون افزایش یافته است. به تغییرات جمعیتی و دگرگونی های اقتصادی و اجتماعی و همچنین به ساخت و کارکرد خانواده بر می‌گردد.

یکی از مولفه های تأثیرگذار در امنیت اجتماعی در جوامع شهری، کودکان خیابانی هستند که از آن به عنوان «تراژدی شهری» یاد می شود و از جمله معضلات و آسیب های اجتماعی است که شهرها و به ویژه در شهر تهران با آن دست به گریبان هستند. زمینه‌ها و عوامل گسترش این پدیده و راه های مقابله با آن در جوامع مختلف با توجه به بسترهای فرهنگی گوناگون، متفاوت است. کشور ایران نیز در این مسیر از بروز و گسترش این پدیده و پیامدهای اجتماعی ناگوار آن مصون نموده است.

آمارهای پراکنده و برخی مطالعات مقدماتی درباره‌ی این پدیده، حکایت از روند رو به گسترش آن در شهرهای بزرگ ایران دارد که تهران نیز از این حیث مستثنی نبوده و با معضل کودکان خیابانی روبه رو است که می تواند در امنیت شهروندان این شهر تأثیرگذار باشد. یکی از مسائلی که در امنیت شهروندان این شهر تأثیرگذار باشد. یکی از مسائلی که در امنیت اجتماعی آنان تأثیر می گذارد.

در چنين وضعيتي اگر فرماندهي انتظامي تهران بزرگ حتي قادر باشد توان نيروي انساني و امكانات و تجهيزات پليسي خود را چندين برابر افزايش دهد باز هم كنترل و مهار چنين معضل بزرگي با استفاده از روش هاي قديمی و سنتي جاي شك و ترديد خواهد داشت.

از اين رو ضرورت دارد نيروي انتظامي با درك واقعيت ها و شرايط موجود بجاي اقدامات انفعالي و واكنشي و پيگيري آسیب های اجتماعی کودکان کار و خیابان، به بررسی علل کار کودکان و مشکلات پیرامون آن و حمایت های قانونی از این افراد با بیان راهبردهاي پيشگيرانه فعال روي آورد. زيرا در صورت عدم وجود راهبردهاي پيشگيرانه مناسب در زمينه آسیب های کار کودکان، چه بسا موج سهمگين آن ساير كلان شهرهاي كشور را تحت تأثير قرار دهد.

نيروي انتظامي به عنوان عنصر اصلي تأمين و برقراري امنيت جامعه مسئوليت دارد كه با اتخاذ و اعمال سياست هاي پيشگيرانه از رشد و گسترش اين آسیب و ناهنجاري جلوگيري کند. اين نيرو چند سالي است فعاليت هايي را در اين زمينه شروع و دنبال كرده است.

تهیه و تنظیم: فریده محرمی؛ کارشناس ارشد اداره برآورد و افکارسنجی تهران بزرگ