به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، ترکیه از جمله کشورهای همسایه ایران است که در سال های پیش از اعمال تحریم و در سال های پس از آن و حتی با اعمال تحریم های یکجانبه ای که به تازگی آمریکا علیه ایران وضع کرده است روابط گسترده تجاری و اقتصادی با کشورمان داشته است. حجم مبادلات تهران و آنکارا 11 میلیارد دلار است که مقامات دو کشور بر افزایش حجم مبادلات تا 30 میلیارد دلار توافق کرده اد و در این زمینه راهکارها و زیرساخت هایی را مهیا کرده اند.

حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه در سال 2012 به بالاترین رقم خود یعنی 21.9 میلیارد دلار رسید. در سال 2013 این رقم به شدت کاهش داشت و تحت تاثیر تحریم های آمریکا علیه ایران به 14.5 میلیارد دلار رسید. این کاهش در سال 2014 نیز ادامه داشت و حجم روابط تجاری 13.7 میلیارد دلار شد. دو کشور در تلاش برای تقویت روابط تجاری، یک موافقتنامه تجارت ترجیحی را در ابتدای سال 2015 منعقد ساختد و اقدام به کاهش تعرفه واردات صدها قلم کالا کردند. هدف از این موافقتنامه ، رساندن حجم مبادلات تجاری دو کشور به 35 میلیارد دلار در سال بود.

با بروز اختلاف میان ترکیه و آمریکا در سوریه و تلاش های مشترک ترکیه، ایران و روسیه برای دستیابی به راه حلی برای بحران سوریه، وضعیت در سال 2017 شروع به تغیر کرد. عامل مهمی که موجب نزدیک تر شدن تهران و آنکارا به یکدیگر شده، این نگرانی مشترک بوده که کشورهای آنها می تواند به قربانی بعدی آشفتگی های منطقه ای تبدیل شود، چرا که موضوع کردها برای هر دوی این کشورها در حال پیچیده تر شدن است.

به موازات نزدیکی مواضع سیاسی، حجم مبادلات تجاری دو کشور نیز افزایش یافت و در پایان سال 2017 به 10.7 میلیارد دلار رسید که به معنای افزایش 1.1 میلیارد دلاری نسبت به سال 2016 بود.

یکی از بخش هایی که زمینه تسهیل مبادلات تجاری میان کشورها را فراهم می کند بخش گمرک است و ایران و ترکیه نیز در سال های اخیر توافقات گمرکی بسیاری را برای تسهیل انجام مبادلات تجاری انجام داده اند به طوری که مهرماه سال گذشته روسای گمرکات ایران و ترکیه بر 8 محور مهم در همکاری های مشترک گمرکی توافق کردند.

این محورها شامل حذف کامل تاییدیه گواهی مبدا کالاهای ایرانی در کنسولگری های ترکیه، 24 ساعته شدن فعالیت گمرکات گوربلاغ - بازرگان، تبادل اطلاعات تصاویر ایکس ری به صورت برخط، تردد کامیون های ترکیه از ایران همزمان با بسته شدن مرزهای ترکیه با اقلیم کردستان عراق، ایجاد تسهیلات ترانزیت کالاهای ترکیه به قطر، مبارزه مشترک با قاچاق مواد مخدر، هماهنگی لازم برای احیای پروژه جاده ابریشم و تبادل اطلاعات در بستر دروازه مشترک مجازی است.

در دیداری که بین روسای گمرک دو کشور انجام شد پس از بحث و بررسی در خصوص مسایل و مشکلات موجود و به منظور نیل به اهداف افزایش تجارت به سقف 30 میلیارد دلار در سال، دو طرف در این موارد به توافق رسیدند:

1- با توجه به تصمیم دولت ترکیه مبنی بر اعلام اعمال اصل عمل متقابل جهت صادرات اقلام ایران از مبدا کشورمان در خصوص لزوم دریافت تاییدیه اسناد توسط کنسولگری های ترکیه در ایران مقرر شد تاییدیه گواهی مبدا بصورت الکترونیکی بین گمرکات دو کشور حداکثر در یک هفته انجام پذیرد و بدین ترتیب نیازی به تاییدیه اسناد مذکور در سفارتخانه و کنسولگری دو طرف نخواهد بود. موضوع درخواست تاییدیه اصالت گواهی مبدا توسط کنسولگری های دوطرف به حالت تعلیق درآمد. این پیشنهاد در جلسه مشترک با معاون وزیر اقتصاد ترکیه نیز مطرح و تایید شد.

2- دو طرف بر 24 ساعته کردن فعالیت مرز بازرگان - گوربلاغ و تامین نیروی انسانی وتجهیزاتی به توافق رسیدند.

3-به منظور سهولت در تردد وسایل نقلیه تبادل اطلاعات تصاویر ایکس ری به صورت برخط مورد توافق واقع شد.

4-با توجه به تحولات اخیر در منطقه اقلیم کردستان عراق، دو طرف بر هماهنگی کامل عملیات مرزی تاکید کردند و با توجه به درخواست گمرک ترکیه مبنی بر افزایش ترانزیت از قلمرو گمرک جمهوری اسلامی ایران با توجه به انسداد مرزهای آن کشور بر منطقه اقلیم مقرر شد، گمرک جمهوری اسلامی ایران هماهنگی لازم را به عمل آورد.

5- به منظور مقابله مشترک با قاچاق مواد مخدر، دو طرف ضمن توسعه همکاری های موجود بر انجام عملیات مشترک سالانه توافق کردند.

6- با توجه به درخواست گمرک ترکیه مقرر شد تسهیلات لازم برای ترانزیت کالا به قطر در نظر گرفته شود.

7- دو طرف بر همکاری و هماهنگی لازم برای احیاء پروژه جاده ابریشم تاکید کردند که در اولین مرحله قرار است در مسیر استانبول -تهران-اسلام آباد صورت پذیرد و تا یک ماه آینده نشست مشترک با دعوت از چین انجام گیرد.

8- با توجه به فراهم شدن زیرساخت های لازم در دو کشور و تبادل اطلاعات آزمایشی داده ها در کانال امن و همچنین اجرای موفقیت آمیز مرحله اول گمرک الکترونیک، گمرک جمهوری اسلامی ایران درخواست کرد تبادل اطلاعات اظهارنامه های صادراتی و وارداتی به منظور تحقق کامل دروازه مشترک مرزی به صورت مجازی انجام پذیرد که مورد توافق قرار گرفت.

حالا در ادامه توافقات گمرکی ایران و ترکیه چندی پیش نشست مشترک گمرک بازرگان و گمرک گوربلاغ ترکیه با حضور فرماندار شهر دوبایزید و ناظر گمرکات استان آغری و مدیر کل گمرک دوبایزید و اعضای کمیته هماهنگی در محل گمرک بازرگان برگزار شد.

با توجه به افزایش حجم مبادلات تجاری بین کشور ایران و ترکیه و به تبع آن افزایش خروج محموله های تجاری از مرز بازرگان توافق شد روزانه هر دو طرف نسبت به پذیرش ٤٥٠ دستگاه کامیون اقدام کنند تا از طولانی شدن صف در پشت درب های گمرک جلوگیری شود.

این در حالی است که چندی پیش نیز در راستای توسعه روابط ایران و ترکیه رییس کل بانک مرکزی که در سفر اخیر رییس جمهوری به ترکیه همراه وی بود راهکارهای گسترش روابط بانکی را با همتای ترک خود بررسی کرد.

گفتنی است طبق آخرین آمار اعلام شده از مبادلات تجاری دو کشور در سال ۲۰۱۸ ایران هفتمین مقصد صادراتی ترکیه و نهمین تامین کننده کالاهای مورد نیاز این کشور شناخته شده است. بیشترین سهم از واردات ایران از ترکیه را «موز سبز تازه يا خشك كرده» به ارزش 155 میلیون دلار به خود نسبت داده است. گندم دامی، سوپر فسفات، سیگار، توتون و تنباکو، تخته‌های فیبری از چوب یا سایر مواد چوبی، ماشین‌های نورد، لوبیای سویا، فسفات کلسيم طبيعي، فسفات آلومينوکلسيک طبيعي، مکمل‌های دارویی و واگن‌های باری از جمله اقلام عمده وارداتی ایران از ترکیه طی هشت ماه منتهی به آبان سال جاری بوده‌اند./