سیاوش رضایی
خبرنگار
از دیروز نخستین گام بانک مرکزی برای اصلاح نرخ‌های سود بانکی به صورت عملی آغاز شد. به‌طوری که از نخستین روز بهمن ماه پرداخت سود روزشمار متوقف و محاسبه ماه شمار جای آن را گرفت.
پیش از این شورای پول و اعتبار دریک‌هزار و دویست و شصت و دومین جلسه خود که در بیستم آذرماه امسال برگزار شد تصویب کرد که معیار پرداخت سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی از روزشمار به ماه‌شمار تغییر یابد؛ به گونه‌ای که حداقل مانده حساب در ماه مبنای محاسبه سود سپرده‌های مزبور باشد. بدین ترتیب بانک مرکزی به عنوان پیشنهاد دهنده این مصوبه به شبکه بانکی 10 روز مهلت داد تا از اول بهمن ماه نحوه محاسبه سود سپرده‌های کوتاه مدت خود را تغییر دهند. بر این اساس تمام حساب‌های سپرده کوتاه‌مدت فارغ از مقطع افتتاح سپرده، از تاریخ اول بهمن‌ماه سال‌جاری و صرفاً برای دوره‌های زمانی پس از تاریخ مذکور، مشمول تغییر در نحوه محاسبه سود مطابق فرمول نرخ سود ضرب در تعداد روزهای ماه ضرب در کمترین مانده طی ماه خواهند شد.
مبنای پرداخت سود چه سپرده‌هایی تغییر کرد
درحال حاضر مصوبه شورای پول و اعتبار تنها سپرده‌های کوتاه مدت را شامل می‌شود که دراین بخش فقط حداقل مانده این نوع سپرده‌ها تغییر کرده است. براین اساس سایر شرایط و ضوابط سپرده‌های کوتاه‌مدت عادی نظیر حداکثر نرخ سود علی‌الحساب (در حال حاضر ۱۰ درصد) و شرط حداقل مانده جهت بهره‌مندی از سود سپرده به مدت یک‌ماه ممتد مانند گذشته به قوت خود باقی است و صرفاً مبلغ مبنای محاسبه سود از حالت حداقل مانده روزانه به حالت حداقل مانده ماهانه تغییر یافته است.
اما سایر سپرده‌های بانکی نظیر سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت ویژه همچنان به قوت خود باقی است و تغییرات فوق سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت را شامل نمی‌شود.
ترکیب سپرده‌های بانکی تغییر کرده است
درماه‌های اخیر تحولاتی که در بخش‌های واقعی اقتصاد ایران به خصوص بازار ارز و نوسانات آن اتفاق افتاد باعث شد تا ترکیب سپرده‌های بانکی تغییر کند. 
درحالی که همواره تمایل سپرده گذاران در سال‌های اخیر برای بهره‌مندی از حداکثر سود بانکی به سمت سپرده‌های بلندمدت بوده است، اما از ابتدای سال‌جاری تا پایان مهرماه تمایل مردم برای افتتاح سپرده‌های کوتاه مدت بیشتر شده است. درواقع تلاطماتی که در بازار ارز و کالا رخ داده مردم را به سمت سرمایه‌گذاری سوق داده است که از نقدشوندگی بالاتری برخوردار باشند تا درکوتاه‌ترین زمان و در صورت نیاز سپرده خود را به دارایی‌های دیگر مانند ارزو طلا تبدیل کنند. پس از نوسانات و جهش ارزی به‌طور قطع بخشی از سپرده‌های بانکی و به‌طور عمده سپرده‌های بلندمدت یا از بانک‌ها خارج شده یا به سپرده‌های کوتاه مدت تبدیل شده‌اند تا از بازارپرنوسان ارز و طلا سود بیشتری به دست آورند.
براساس آمار رسمی بانک مرکزی در هفت ماهه امسال (تا پایان مهر ماه) مانده سپرده‌های کوتاه مدت افزایش و حجم سپرده‌های بلندمدت کاهش یافته است.
برپایه این آمارها درپایان مهر امسال، مجموع سپرده‌های بانکی شامل سپرده‌های دیداری و غیردیداری حدود ۱۶۴۹ هزار میلیارد تومان بوده است.
سپرده‌های دیداری که شامل حساب‌های جاری و چک‌های صادر شده می‌شود، تنها سهم 12 درصدی از مانده سپرده‌های بانکی دارد و بخش عمده سپرده‌های بانکی یعنی۸۸ درصد متعلق به سپرده‌های غیر دیداری بوده است. سپرده‌های غیر دیداری نیز عمدتاً شامل سرمایه گذاری‌های مدت دار می‌شوند. در سال ۱۳۹۶، بخش عمده سپرده‌های مدت دار مربوط به سپرده‌های بلندمدت بوده اما در سال ۱۳۹۷ با افزایش حجم سپرده‌های کوتاه مدت بانک‌ها و کاهش سپرده‌های بلندمدت، ترکیب سرمایه گذاری‌های مدت دار تا حدی روبه تغییر بوده است. براساس گزارش بانک مرکزی، حدود ۶۲ درصد سرمایه گذاری‌های مدت دار اشخاص غیردولتی نزد بانک‌ها (معادل ۸۳۲ هزار میلیارد تومان) مربوط به سپرده‌های بلندمدت بوده که در مقایسه با رقم مشابه در پایان سال ۱۳۹۶، حدود ۶ واحد درصد کاهش یافته است.
این درحالی است که از ابتدای سال ۱۳۹۷، مانده سپرده‌های کوتاه مدت در بانک‌ها شروع به افزایش کرده و سپرده‌های بلندمدت با سرعت نسبتاً کمتری کاهش یافته است.
پس از چند ماه متوالی شیب نزولی در مانده سپرده‌های بلندمدت، با ثبات نسبی قیمت دلار در مهرماه ۱۳۹۷، مانده سپرده‌های بلندمدت حدود یک درصد نسبت به شهریور افزایش یافته است.
سود براساس ماهیت سپرده‌ها پرداخت می‌شود
در همین زمینه معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: در روش قبل، سود سپرده بر اساس حداقل موجودی در هر روز محاسبه می‌شد که این روش به محاسبه سود سپرده در هر ماه تغییر کرده است.پیمان قربانی در گفت‌وگو با شبکه خبر، با اشاره به تصمیمات در نظر گرفته شده در خصوص پرداخت سود سپرده به صورت ماهانه به مشتریان سیستم بانکی، اظهارداشت: پرداخت سود سپرده به صورت ماهانه بازگشت به رویه قبلی است و از این پس پرداخت سود سپرده متناسب با ماهیت سپرده‌ها انجام می‌شود.
وی افزود: سپرده‌های کوتاه مدت از سیالیت بیشتری نسبت به سپرده‌های بلندمدت برخوردار است و این در حالی است که در روش قبل سود سپرده بر اساس حداقل موجودی در هر روز محاسبه می‌شد که این روش به محاسبه سود سپرده در هر ماه تغییر کرده است.معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: در صورتی که مشتریان سیستم بانکی تمایل به دریافت سود بالاتر دارند، می‌توانند از محصولات بانک‌ها در قالب سپرده‌های سرمایه‌گذاری یک‌ساله استفاده کنند.