به گزارش صبحانه،یکی از راهکارهای دولت برای دور زدن تحریم های نفتی آمریکا علیه ایران، عرضه نفت در بورس و فروش آن به بخش خصوصی بود. تقریباً 7 سال پیش بود که دولت دهم برای اولین بار اقدام به فروش نفت ایران در بورس نمود. درست در 22 تیر ماه 1390 بود که معاملات بورس نفت ایران در کیش با عرضه 600 هزار بشکه نفت خام سنگین منطقه بهرگان به صورت رسمی آغاز شد. این موضوع در آن زمان با استقبال چندانی مواجه نشد. به هر صورت فروش نفت در بورس متوقف شد و این توقف 7 سالی به طول انجامید.

بعد از گذشت 7 سال، دوباره در تابستان سال جاری بود که اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور از بخش خصوصی دعوت کرد تا در خرید و صادرات نفت به دولت کمک کند.

اطلاعیه عرضه نفت در بورس در 23 مهر 1397 منتشر شد و اولین عرضه نفت در بورس در ساعت 14 روز ششم آبان ماه 1397 انجام شد. در این دوره، یک میلیون بشکه نفت خام سبک توسط شرکت کارگزاری خبرگان سهام به نمایندگی از سوی شرکت ملی نفت ایران در رینگ بین المللی بورس انرژی عرضه شد.

شرایط عرضه نفت در بورس در مقایسه با 7 سال قبل کاملا متفاوت بود. در این عرضه، حداقل خرید معادل با ۳۵ هزار بشکه نفت خام سبک تعیین شده بود و مشتریان حداکثر می ‌توانستند تا یک میلیون بشکه از حجم نفت خام عرضه شده را خریداری کنند. قیمت پایه هر بشکه ۷6.43 دلار در نظر گرفته شده بود و این مبلغ می توانست بسته به تعداد مشتری افزایش یا کاهش یابد. مشتریان باید 2 ساعت قبل از شروع عرضه، ده درصد از ارزش سفارش را به صورت پیش پرداخت به حساب اعلام شده از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهاردار واریز می کردند. از 90 درصد مبلغ باقی مانده از ارزش سفارش، فرد خریدار باید 20 درصد را به صورت ریالی و 70 درصد را به صورت ارزی پرداخت می کرد. مهلت پرداخت نیز 50 روزه در نظر گرفته شده بود. مقصد حمل و فروش نفت خام سبک خریداری شده آزاد و صادرات به تمام کشورها به جز سرزمین اشغالی فلسطین مجاز اعلام شده بود.

در اولین عرضه 3 خریدار موفق شدند تا 8 محموله 35 هزار بشکه ای سرجمع 280 هزار بشکه را به قیمت 74.85 دلار خریداری کنند.

دومین عرضه نفت در بورس 14 روز بعد، یعنی در مورخه 20 آبان ماه 1397 انجام شد. در این عرضه برای تسهیل شرایط فروش نسبت به دوره قبل، قیمت پایه با 5 دلار کاهش به 71.59 دلار رسید و مهلت تسویه با ده روز افزایش به 60 روز رسید. در دومین عرضه 700 هزار بشکه نفت خام به فروش گذاشته شد. در شروع عرضه ۳ پیشنهاد خرید در مقابل سفارش فروش محموله نفت ۷۰۰ هزار بشکه ای عرضه شده در بورس بر روی تابلوی معاملات نشست. بالاترین درخواست برای خرید یک محموله ۲۴۵ هزار بشکه ای نفت خام، قیمت ۵۷.۳۴ دلار به ازای هر بشکه و دو پیشنهاد دیگر برای خرید محموله های ۲۴۵ و ۲۱۰ هزار بشکه ای با قیمت های ۵۶.۲۱ و ۵۴.۸۵ دلار به ازای هر بشکه اعلام شد. با این شرایط، شرکت ملی نفت ایران نرخ پایه اعلامی خود را به ۶۷.۱  دلار به ازای هر بشکه کاهش داد و به تبع آن، متقاضیان خرید، قیمت های پیشنهادی خود را به ۶۰.۲۵، ۵۹.۷۴ و ۵۹.۱۲ دلار به ازای هر بشکه افزایش دادند. با این نرخ ها، در نهایت شرکت ملی نفت ایران نرخ پایه اعلامی خود را به ۶۴.۹۷ دلار به ازای هر بشکه کاهش داد و سه محموله معامله شد.

حالا و بعد از گذشت حدوداً دو ماه و نیم از آخرین باری که نفت در بورس عرضه شد، قرار است سومین عرضه در اول بهمن ماه 1397 انجام بگیرد. شرایط در این عرضه باز هم تسهیل شده است. در حالی که در دو نوبت قبلی، نفت خام سبک به صورت ارزی-ریالی عرضه شد این بار قرار است به صورت کاملا ریالی عرضه شود و اگر خریداری مایل به پرداخت ارزی نیز باشد کسی دست رد به سینه وی نخواهد زد. این بار باز هم قیمت پایه کاهش یافته است و قرار است یک میلیون بشکه نفت خام سبک در حجم ‌های ۳۵ هزار بشکه‌ ای با قیمت پایه ۵۲.۴۲ دلار به ازای هر بشکه عرضه شود. همچنین در سومین عرضه نفت در بورس، مهلت تسویه از 60 روز به 90 روز افزایش یافته است.

البته در پایان اشاره به این نکته ضروری است که بسیاری از منتقدان به فروش کاملا ریالی نفت در بورس انتقاد نموده اند. آن ها معتقدند دولت باید در سیاست ‌های ورود و خروج سرمایه رویه واحدی داشته باشد، چراکه خروج نفت از ایران و عدم ورود هیچگونه ارزی به داخل، مصداق خروج سرمایه است.

 

منبع:تابناک