یک دیپلمات: اتحادیه اروپا به «یک ائتلاف ضدایرانی» نمی‌پیوندد
سومین سالگرد اجرایی شدن برجام با تحولاتی قابل پیش‌بینی درعرصه اجرای این توافق بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ مصادف شده است. تحولاتی که از یک سو باعث مخدوش شدن روند اجرای برجام به طور اخص و عمیق‌تر شدن اختلافات در رابطه ایران و امریکا به طور اعم شده است. از سوی دیگر احتمال ناتوانی اروپا برای ایفای سهم خود در حفظ برجام، ایران را به تغییر محاسبات در مناسباتش با کشورهای منظومه شرق و غرب ناگزیر کرده است. با وجود این تلاش امریکا برای پرشمار کردن اردوگاه مخالفان ایران از طریق برگزاری یک نشست بین‌المللی در لهستان با انتقاد مقام‌های اروپایی و خودداری از حضور در چنین نشستی مواجه شده است. امریکا اردیبهشت ماه سال جاری رسماً کشورش را از توافق هستهای میان ایران و 6 قدرت جهانی خارج کرد. او فرمانی را امضا کرد که بنابر آن تحریم‌های هستهای ایران که بر اساس برجام تعلیق شده بود، طی یک دوره زمانی برمی‌گردد. اگرچه انگیزه‌های اروپا برای حفظ توافق هستهای به نظر آنچنان قوی است که در رویارویی کم‌سابقه با ایالات متحده قرار گرفته و در حال یافتن راه حل‌هایی برای ادامه مبادلات تجاری با تهران است تا ایران را پایبند به توافق نگه دارد، با این حال این تلاش‌ها تاکنون نتوانسته به نهایی شدن سازوکار مالی برای تسهیل کردن مناسبات اقتصادی با ایران بینجامد. در چنین فضایی است که مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا در خلال سفر اخیرش به منطقه اعلام کرد که قصد دارد، ماه آینده (روزهای ۲۳ و ۲۴ بهمن) کنفرانسی بین‌المللی درباره خاورمیانه و با تمرکز بر سیاست‌های منطقه‌ای ایران برگزار کند. نشستی که احتمالا امریکا می‌کوشد در آن کشورهای هم راستا با سیاست‌های خود را گرد هم آورد. با این حال به نظر می‌رسد که اغلب کشورهای اروپایی برای فرستادن نمایندگان خود به این کنفرانس تمایل چندانی نداشته باشند. چنان که به گزارش ایسنا رسانه امریکایی «وال استریت ژورنال» به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا با بیان اینکه احتمالاً وزرای خارجه شماری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا از شرکت در نشست ورشو خودداری می‌کنند، نوشته است که «تلاش پمپئو برای کشاندن اتحادیه اروپا به کارزار فشار به ایران، با دشواری مواجه شده است.» این منبع آگاه همچنین خبر داده است که «فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این کنفرانس حضور نخواهد یافت و فرانسه نیز از اعزام وزیر خارجه خود به این نشست خودداری می‌کند.» همچنین گفته شده که انگلیس و آلمان هم هنوز در مورد سطح حضور در این نشست تصمیم‌گیری نکرده‌اند. یک دیپلمات اروپایی به وال‌استریت ژورنال گفته است که اتحادیه اروپا به «یک ائتلاف ضدایرانی» نمی‌پیوندد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هم در مخالفت با نشست ضدایرانی امریکا در ورشو تأکید کرد که «گرچه مسکو دعوتنامه حضور در کنفرانسی ضدایرانی را که امریکا در لهستان برگزار می‌کند، دریافت کرده اما معتقد است که این نشست نخواهد توانست نتایج سازنده ای را برای حل مشکلات منطقه‌ای ارائه کند.»
مخالفت اروپا با امریکا درباره برجام که در چنین مواجهه‌ای بروز یافته است در حالی است که پیش‌تر مقام‌های کشورمان از لهستان برای میزبانی کنفرانسی که امریکا می‌خواهد با محوریت ایران برگزار کند، انتقاد کرده‌اند. با وجودی که لهستان همواره در قالب سیاست مشترک اتحادیه اروپا از برجام دفاع کرده است، اما یکی از نزدیک‌ترین متحدان امریکا در اروپای مرکزی و شرقی به شمار می‌آید که می‌کوشد ملاحظات و خواسته‌های امریکا در قبال ایران را در نظر بگیرد. این در حالی است که وجه مشترک اغلب انتقادات مقام‌های ایرانی به سابقه تاریخی رابطه دوجانبه تهران و ورشو باز می‌گردد که بر پایه آن در جریان جنگ جهانی دوم و پس از حمله آلمان به لهستان، نیمی از لهستان به اشغال آلمان و نیمی دیگر به اشغال شوروی درآمد و هزاران نفر از مردم لهستان به اجبار مجبور به ترک کشورشان شدند و بسیاری از آنها در ایران اسکان یافتند و مورد استقبال گرم ایرانی‌ها قرار گرفتند. ایران در واکنش به برگزاری این کنفرانس، کاردار لهستان را احضار کرد. وزارت خارجه کشورمان در این اعتراض اعلام کردند که این یک حرکت خصمانه از سوی امریکا علیه ایران است و انتظار می‌رود لهستان از همراهی با امریکا در برگزاری این کنفرانس خودداری ورزد. همچنین «بی‌بی‌سی» به نقل از رادیوی لهستانی زت گزارش داد که سفارت ایران در ورشو صدور ویزای گردشگری برای شهروندان لهستانی را متوقف کرده، اما وزارت خارجه ایران این خبر را تکذیب کرد.
عراقچی: شرم باد
انتقادات بین‌المللی به برگزاری نشست ورشو علیه ایران در حالی است که مقام‌های کشورمان همزمان با فرا رسیدن سومین سالروز اجرای برجام، بار دیگر از عهدشکنی امریکا انتقاد کردند. سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران رسیدن سومین سالروز اجرای توافق هستهای (26 دی ماه) را یادآور غیر قابل اعتماد بودن دولتمردان امریکا دانست و در صفحه توئیتر خود نوشت: «امروز سومین سالگرد توافق هستهای ایران است که نشان داد امریکا چقدر غیرقابل اعتماد و اتکاناپذیر است. یک رئیس جمهوری امضا می‌کند، دیگری خارج می‌شود! از رئیس جمهوری ترامپ ممنونیم که این را نشان داد. شرم باد!» در همین حال، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم نتایج عملی بموقع و محتوایی از اجرایی برجام را حداقل چیزی دانست که ایران در ازای عملکرد خود انتظار دارد. کاظم غریب آبادی در صفحه توئیتر خود نوشت: «ایران برای سه سال و با وجود تمامی موانع ایجاد شده از سوی امریکا و اقدامات غیرقانونی آن، به تعهدات خود با حسن نیت عمل کرده است. ایران، حداکثر خویشتنداری را از خود نشان داد و با دیگر کشورها به طور سازنده‌ای برای جبران آثار مخرب نقض توافق هستهای توسط امریکا، کار کرد.» او ادامه داد: «نتایج عملی به موقع و محتوایی از اجرایی برجام، حداقل چیزی است که ایران در ازای عملکرد خود انتظار دارد در غیر این صورت مبنای اساسی رضایت ایران در عمل به توافق، به طور جدی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.»
واکنش ترامپ به پرتاب ماهواره‌بر ایرانی
اما در حالی که امریکا در کانون انتقادات به خروج از برجام قرار گرفته، مقامات این کشور ایران را با ادعای تلاش برای ساخت موشک‌های قاره‌پیما در پوشش برنامه فضایی، متهم به نقض قطعنامه 2231 کرده‌اند. قطعنامه‌ای که چند روز بعد از برجام به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسید و اینک امریکایی‌ها، خود با خروج از توافق هستهای، رسماً آن را زیر پا گذاشته‌اند.
هفته گذشته بود که ایران اقدام به پرتاب ماهواره پیام کرد که این ماهواره با طی دو مرحله موفق، در مرحله سوم به سرعت کافی نرسید و در مدار قرار نگرفت. در همین چارچوب «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری امریکا دو روز پیش به پرتاب ماهواره‌بر ایرانی به فضا واکنش نشان داد و مانند دیگر مقام‌های دولتش برنامه فضایی ایران را برنامه‌ای در راستای ساخت موشک‌های قاره‌پیما توصیف کرد. او که در مراسم رونمایی از سند بازنگری دفاع موشکی در ساختمان وزارت دفاع امریکا صحبت می‌کرد، گفت: «سه‌شنبه‌ای که گذشت، ایران یک ماهواره‌بر به فضا پرتاب کرد که شکست خورد. اگر این پرتاب شکست نمی‌خورد، اطلاعات مهمی در اختیار ایران قرار می‌داد که می‌توانستند از آن برای دنبال کردن توانمندی موشک‌های بالستیک قاره‌پیما استفاده کنند. توانمندی رسیدن به ایالات متحده، که البته اتفاق نخواهد افتاد.» ترامپ در عین حال از فرصت بهره برد و بار دیگر به انتقاد از برجام پرداخت. او گفت: «آنچه از زمانی که من به ریاست جمهوری رسیده‌ام با ایران انجام داده‌ایم، واقعاً معجزه‌آسا است. من به آن توافق هستهای وحشتناک و ضعیف پایان دادم. و به شما می‌گویم که ایران امروز کشوری بسیار متفاوت از آن چیزی است که دو سال پیش بود. این همان کشور نیست و همان نخواهد بود. من معتقدم که آنها می‌خواهند گفت‌وگو کنند.» پیش‌تر وزیر خارجه امریکا نیز در ادعایی که به نوشته روزنامه «نیویورک تایمز» جامعه نظامی و اطلاعاتی امریکا آن را نادرست می‌دانند، مدعی شده بود که ایران تلاش می‌کند در پوشش برنامه فضایی، به سمت فناوری ساخت موشک‌های قاره‌پیما حرکت کند.
نظر شما