سرویس جهان مشرق - دو سه سال پس از پیروزی نزدیک جدایی‌طلبان از اتحادیه اروپا در همه‌پرسی بریتانیا و پیروزی نزدیک یک رئیس‌جمهور ضدساختار در ایالات متحده، دو حکومت خوش‌سابقه در نگاه غربی‌ها و دو دموکراسی استخوان‌دار در غرب، در یک تلخی بی‌پایان گرفتار شده‌اند.

این وضعیت نه فقط به صورت همزمان بلکه با ویژگی‌های مشابه برای بریتانیا و ایالات متحده رخ داده است که نتیجه آن، بهره‌گیری رقبا از فرصتِ به وجود آمده است، رقبایی مانند قدرت‌های اروپایی (آلمان و فرانسه)، روسیه و چین.

طرفداران خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا اقدام خود را به پیروزی آمریکاییان در جنگ استقلال تشبیه می‌کنند، روزی که کلونی‌های آمریکا تصمیم گرفتند دیگر به لندن خراج نپردازند و خود ادای یک کشور جدید را در بیاورند. از آن سو هواداران ساخت دیوار مرزی در آمریکا به مشکلاتی اشاره می‌کنند که سیل مهاجران برای اروپا به وجود آورده است. نایجل فاراژ از رهبرانِ حزبی در انگلیس و از هواداران اصلیِ برگزیت بر اساس همین تجربهِ به زعم او تلخِ اروپایی از ایده ترامپ برای ساخت دیوار مرزی حمایت می‌کند، همان‌گونه که ترامپ نیز از تجزیه اتحادیه اروپا استقبال کرد.

بیشتر بخوانید:

بدترین شکست پارلمانی برای نخست‌وزیر بریتانیا در قرن اخیر + عکس و آمار

اما همان‌گونه که استیو بنِن استراتژیست پیشین ترامپ می‌گوید، این دو جریان نوملی‌گرا در بریتانیا و ایالات متحده با مقاومت نهادهایی روبرو می‌شوند که بر مبنای جهانی‌سازی شکل گرفته بودند: «اگر شما سیستم را به چالش بکشید، سیستم هم با جنگ به شما پاسخ می‌دهد». در واقع جهان‌گرایان نمی‌خواهند اجازه دهند این دو جریان مشابه در انگلیس و آمریکا با خیال راحت به موفقیت برسند. همین حالا نیز تجربه بن‌بست در بریتانیا تعدادی از شهروندان و گروه‌های هم‌فکر در کشورهای اروپایی را از پیگیری پروژه جدایی از اتحادیه منصرف کرده است.

نظرسنجی سی‌ان‌ان نشان می‌دهد هنوز ۵۶% مخالف ساخت دیوار مرزی با مکزیک هستند.

حالا هر دو حکومت، دولت ترامپ و کابینه ترزا می در شرایطی قرار گرفته‌اند که حل‌نکردن بن‌بست فعلی ممکن است آنها را درگیر وضعیتی سخت‌تر کند، یعنی ساخت دیوار مرزی بدون توافق با دموکرات‌ها پس از اعلام وضعیت اضطراری در آمریکا از سوی ترامپ و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بدون توافق با اتحادیه (no-deal Brexit). اگر وارد چنین مرحله‌ای بشویم، دو تغییر جدید رخ می‌دهد، یکی داخلی و دیگر خارجی:

۱- تغییر داخلی: افزایش احتمال استیضاح دانلد ترامپ و ترزا می. مخالفان این دو بارها ایجاد بن‌بست سیاسی در کشور و ناتوانی در خروج از آن را دلیل خوبی برای استیضاح دانسته‌اند. مهمترین حامیان استیضاح در بریتانیا، جرمی کوربین رهبر حزب دوم در مجلس عوام، و در ایالات متحده اکثریت دموکرات در مجلس نمایندگان به رهبری نانسی پلوسی هستند.

۲- تغییر خارجی: ضعف اتحاد بریتانیا و ایالات متحده در سازمان‌ها و پروژه‌های بین‌المللی متعددی اثر خود را نشان خواهد داد: ناتو، سازوکارهای تحریمی، جنگ سوریه و سایر همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی. در چنین شرایطی نفوذ روسیه در اروپا و نفوذ چین در آسیا و آفریقا بیش از پیش خواهد شد.

آتش تهیه از هم‌اکنون بر سر ترامپ و می می‌ریزد. چاک شومر رهبر اقلیت دموکرات در سنای آمریکا در بیانیه‌ای تلاش کرد تا با اشاره به ضرورت اقدام اداره غذا و دارو برای تأمین یک واکسن، خسارت‌های تعطیلی دولت را به مردم آمریکا و البته ترامپ یادآور شود، اما ترامپ خیلی خوش‌خیال‌تر میزبان قهرمانان لیگ فوتبال کالج‌های آمریکا بود و برای آنها همبرگر سفارش داد تا نشان دهد برای تعطیلی هر چیزی حتی آشپرخانه‌های کاخ سفید، راه‌حلی وجود دارد.

اما شاید رئیس‌جمهور نتواند در مورد افزایش ۵ درصدی نفرت مردم آمریکا از وی طی یک ماه اخیر راه‌حلی ارائه کند. این خبر را سی‌ان‌ان داده و اضافه کرده هنوز نیز ۵۶% از مردم آمریکا مخالف ساخت دیوار مرزی با مکزیک هستند، یعنی از هر ۱۰ دموکرات ۹ نفر و از هر ۱۰ جمهوری‌خواه ۲ نفر. این اولین بار در یک سال اخیر است که محبوبیت رئیس‌جمهور حتی در میان سفیدپوستانِ فاقد تحصیلات دانشگاهی نیز کمتر از ۵۰% بوده است. چندین برابرِ این سردی در نظرات مردم را می‌توان در روابط ترامپ و سران دموکراتِ کنگره طی سه هفته اخیر شاهد بود. انگار هیچ نرمشی در کار نیست.

ماه گذشته کودتای درون حزبی علیه ترزا می ناکام ماند. این ماه جرمی کوربین رهبر حزب کارگر بر لزوم تغییر نخست‌وزیر پا می‌فشارد.

ترامپ فعلاً در مورد اعلام وضعیت اضطراری به عنوان «نقشه ب» اقدامی صورت نداده، از آن سو اسپوتنیک گزارش داده ترزا می در تلاش برای اخذ موافقت‌های بیشتر از اتحادیه اروپا است تا با تغییراتی در متن ۵۹۹ صفحه‌ای برگزیت بتواند موافقت مجلس را جلب کند. نخست‌وزیر بریتانیا پس از آنکه نقشه اولش یعنی گرفتن مصوبه مجلس در تأیید سند فعلی برگزیت به نتیجه نرسیده، دو راه دارد تا نگذارد بریتانیا وارد مرحله دشوار بعدی یعنی خروج از اتحادیه بدون توافقِ مشخص بشود:

نقشه ب: اخذ تأییدیه جدید از اتحادیه اروپا برای ایجاد یکی دو تغییر در متن سند و تبدیل آن به چیزی که برای مجلس بریتانیا تا حدی راضی‌کننده باشد که رأی ناپلئونی را بگیرد. البته در این صورت باید گفت ترزا می نیز تا به حال مجلس عوام انگلیس را به مرگ گرفته بوده تا به تب راضی شوند. به نظر می‌رسد نخست‌وزیر با توجه به اینکه «نقشه الف» تا کنون نتیجه نداده، روی «نقشه ب» کار می‌کند.

نقشه ج: در مرحله آخر، آنچه فعلاً بسیار عجیب است ممکن است عملیاتی شود، یعنی برگزاری یک همه‌پرسی مجدد در بریتانیا که در آن پیرامون چند گزینه از مردم نظرخواهی شود: ماندن در اتحادیه، خروج بر اساس سند فعلی، مذاکره برای یک سند بهتر یا گزینه چهارم یعنی خروج بدون توافق و تنظیم روابط با اتحادیه بر مبنای قوانین عمومی سازمان تجارت جهانی.

این «نقشه جیم» یعنی همه‌پرسی از هم‌اکنون نیز طرفدارانی دارد، مانند جاستین گرینینگ که در اکونومیست نوشته است آیا برگزیت کنونی همان است که از ابتدا مد نظر هواداران آن بود و به آن رأی دادند؟ او اضافه می‌کند اگر پارلمان نمی‌تواند در این مورد تصمیم بگیرد، پس باز هم این حق را باید به مردم بدهد که در یک همه‌پرسی دیگر تصمیم بگیرند. گرینینگ زمان مورد نیاز را برای اجرای این نقشه در نظر گرفته است: ۲۲ هفته از ابتدا تا انتهای فرآیند.

با این حال به نظر می‌رسد خیلی زودتر از این ۲۲ هفته باید منتظر تغییرات جدی در بریتانیا و ایالات متحده باشیم.

منابع

https://www.nytimes.com/2019/01/12/us/politics/brexit-shutdown-us-britain-trump.html

https://www.theguardian.com/politics/live/2019/jan/15/brexit-vote-parliament-latest-news-may-corbyn-gove-tells-tories-they-can-improve-outcome-if-mays-deal-passed-politics-live

https://sputniknews.com/us/201901151071476634-usa-govt-shutdown-shingles-vaccine-shortage

https://sputniknews.com/europe/201901151071480633-uk-germany-brexit-deal-vote

https://www.gov.uk/government/publications/withdrawal-agreement-and-political-declaration

https://www.economist.com/open-future/2019/01/14/why-a-second-referendum-is-sensible

https://edition.cnn.com/2019/01/13/politics/cnn-poll-shutdown-trump/index.html