خبرگزاري آريا - تهران- ايرنا- دستاورد و ماحصل سفر سه روزه وزير امور خارجه به هند را مي توان در اين جمله «محمد جواد ظريف» خلاصه کرد که «چالش ها پشت سرگذاشته و راه ها پيدا مي شوند».

به گزارش خبرنگار سياسي ايرنا در شرايطي که ايالات متحده آمريکا تمام تلاش خود را معطوف به انزواي جمهوري اسلامي ايران کرده است سفر سه روزه رييس دستگاه ديپلماسي ايران به هند گام مهمي در مقابله با اين سياست خصمانه به شمار مي رود.
واقع امر اين است که تحريم هاي يک جانبه و غير قانوني آمريکا عليه جمهوري اسلامي ايران شرايط ويژه اي در تعاملات اقتصادي و سياسي تهران به وجود آورده است به طوري که دولت واشنگتن ظاهرا دستور کار نخست خود در عرصه بين المللي را مقابله با مردم ايران تعريف کرده و از هيچ اقدام خصمانه اي در اين زمينه کوتاهي نمي کند.
طي ماه هاي پس از خروج آمريکا از برجام و اعمال تحريم هاي يک جانبه عليه مردم ايران، شرکاي برجام بويژه سه کشور اروپايي بر لزوم حفظ برجام و همچنين تامين منافع اقتصادي ايران از اين توافق تاکيد کرده اند با اين حال به هر دليل تاکنون اين سازوکار عملياتي نشده است. اين امر يکي از محورهاي انتقادات منتقدين دولت و دستگاه ديپلماسي بويژه در ماه هاي اخير بوده است و بعضا گفته مي شود که ايران بايد سياست نگاه به شرق را در دستور کار خود قرار دهد.
گذشته از ماهيت نظام بين الملل و اين نکته قابل تامل که کشورهاي واقع در «شرق جغرافيايي» ارتباطات گسترده و درهم تنيده اي با غرب دارند، طبيعي است که کشورها تلاش مي کنند با لحاظ کردن مقدورات و محذورات خود و همچنين کشورهايي که با آن روابط دارند، سياست هاي خود را به پيش ببرند.
هند با يک ميليارد و 200 ميليون نفر جمعيت و رشد اقتصادي مستمر جايگاه برجسته اي در روابط خارجي ايران دارد. اقتصاد رو به رشد اين کشور آسيايي نيازمند انرژي است و ايران از عرضه کنندگان مطمئن نفت و انرژي مورد نياز اين اقتصاد در حال رشد بوده است، از اين جهت اقتصاد دو کشور مي توانند مکمل هم بوده و نيازهاي متقابل خود را با حذف واسطه تامين کنند.
**چالش ها پشت سرگذاشته و راه ها پيدا مي شوند
ظريف که دوشنبه شب به همراه يک هيات بلند پايه سياسي و اقتصادي وارد دهلي نو شد، روز سه شنبه و پس از ديدار با نيتين گادکاري وزير حمل و نقل هند اظهار داشت: «ما به همکاري با اروپا به همکاري درباره سازوکار ويژه مالي (SPV) ادامه مي دهيم اما منتظر آنها نمي مانيم و با شرکاي سنتي خود مثل هند، چين و روسيه در راستاي منافع مردم ايران همکاري مي کنيم».
وي در فروم اقتصادي ايران و هند هم با تاکيد براين که «چالش ها پشت سرگذاشته و راه ها پيدا مي شوند»، گفت: ما حدود 40 سال است که ذيل تحريم هاي مختلفي بوده ايم. ما به بقاي خود و همچنين به همکاري با دوستانمان ادامه خواهيم داد.
** سازوکار ويژه مالي ايران و هند چگونه کار مي کند
اعمال تحريم هاي يک جانبه آمريکا عليه ايران شرايط خاصي را در روابط ايران با شرکاي تجاري و اقتصادي خود از جمله هند ايجاد کرده است. حجم مراودات ايران و هند حدود 14 ميليارد دلار است که سهم عمده اين مراودات متعلق به فروش نفت بوده و کفه ترازو به نفع ايران است. در شرايط کنوني و با توجه به تحريم هاي آمريکا انتقال درآمدهاي نفتي از مهم ترين مسائلي است که دو کشور بايد آن را حل و فصل کنند.
در همين راستا طي روزهايي که ظريف در دهلي نو حضور داشت، عناصر و مولفه هاي سازوکار مالي ايران و هند رونمايي شد. بر اين اساس بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران و وزارت دارايي هند موافقتنامه اي امضا کردند که دستور کار نحوه استفاده از منابع مالي ايران در هند را تعيين مي کند. اين تفاهم بسيار جامع اجازه مي دهد ايران از منابع خود در هند به شکل بسيار متنوع در حوزه سرمايه گذاري، اوراق بهادار و بورس استفاده کند.
به گفته معاون وزير امور خارجه در حال حاضر دو برنامه بسيار جدي و خوب ميان دو طرف وجود دارد؛ نخست دنبال کردن برنامه تنظيم شده ميان دو بانک مرکزي، دوم اين که ايران شعبه اي از بانک پاسارگاد در هند تاسيس مي شود.
بر اساس اظهارات غلامرضا انصاري دو طرف مقرر کردند: 50 درصد از پول ايران از محصولات هند يا از محصولاتي که در اين کشور وجود دارد، خريداري شود و براي 50 درصد ديگر هم اعلام آمادگي کرده اند هر زماني سيستم بانکي ايران بتواند آن منابع را به خارج از هند منتقل کند. اين بانک ها مي توانند پول ها را در حساب هاي ثابت بگذارند و بهره بگيرند يا در حساب هاي خود به صورت جاري استفاده کنند.
وي درباره امکان واريز درآمدهاي نفتي ايران در سازو کار ويژه مالي اروپا و ايران گفت: « اگر ما حساب يورويي در اروپا داشته باشيم و اين حساب فعال باشد، مي توانيم همين الان 50 درصد از منابع روپيه اي خود را به يورو به حساب خود واريز کنيم ».
** خريد کالا ازهند؛ فرصت يا تهديد
به گزارش ايرنا، تصوري که افکار عمومي ايران از اقتصاد هند دارد، اين است که اين کشور صرفا عرضه کننده چاي و برنج است. در حالي که اقتصاد اين کشور مي تواند بخش زيادي از نيازهاي ايران را در حوزه هاي مختلف از جمله انرژي هاي نو، دارو، صنايع و حتي خدمات فني و مهندسي تامين کند. نکته مهم آنکه برخي از کشورهاي همسايه جنوبي که اين روزها همسو با دولت آمريکا سياست هاي خصمانه اي عليه ايران در پيش گرفته اند از محل صادرات مجدد کالاهاي ايراني و هندي درآمدهاي زيادي کسب کرده اند و اين در حالي است که تجار ايراني و هندي مي توانند با حذف اين واسطه، هزينه و زمان مراودات تجاري خود را به ميزان قابل ملاحظه اي کاهش دهند.
در همين خصوص، انصاري در پاسخ به سوالي درباره سازو کار ايران و هند و اين که چه کالاهايي قرار است به ايران داده شود گفت: «کالا به صورت عام است و محدوديتي ندارد. در واقع در تفاهم نامه ذکر نشده که سازوکار و اقلامي که ايران خريداري مي کند ،به کالاهاي مشخصي محدود باشد و خود هندي ها هم اعتقاد ندارند که ما فقط بايد محصول کشاورزي يا دارو از آنها خريداري کنيم. خريد کالا به اين بستگي دارد که تجار ما توجه جدي به بازار هند داشته و کالاهاي مناسب تري تهيه کنند».
** معافيت خريداران نفت ايران از ماليات
گشايشي که خبر آن در روزهاي منتهي به سفر وزير امور خارجه به هند منتشر شد، معافيت مالياتي خريداران نفت ايران است. علي چگني سفير ايران در هند با بيان اين که معافيت مالياتي سال گذشته هم وجود داشته است،گفت: پولي که از خزانه به بانک تجاري واريز شود بايد ماليات آن را بپردازند و از آنجا که اين پول در قالب ارز خارجي نبوده و ارز ملي بوده است، مصوبه قانوني گرفتند که از پول ما که به حساب يک بانک ريخته و به روپيه حساب مي شود ، ماليات نگيرند.
وي يادآور شد: اين معافيت به صادرکنندگان و واردکنندگان هندي کمک مي‌کند راحت‌تر با همتايان ايراني خود تبادلات مالي داشته باشند و اين مراودات ارزان‌تر تمام مي‌شود و به نفع هر دو کشور است.
**سرمايه گذاري در زيرساخت هاي انرژي هند، فرصتي که بايد جدي گرفته شود
به گزارش ايرنا، يکي از چالش هاي پيش روي ايران رقبايي است که حاضرند انرژي مورد نياز هند را تامين کنند و در اين راه هيچ ابايي از حذف ايران از اين بازار مهم ندارند. اين که آيا جمهوري اسلامي ايران مي تواند منابع حاصل از فروش نفت خود را در زيرساخت هاي انرژي هند سرمايه گذاري کند؟ سوالي است که چگني در پاسخ به آن مي گويد:«شرکت‌هاي ايراني که بخواهند در هند و در بخش‌هاي مختلف همچون پتروشيمي سرمايه‌گذاري کنند زمينه براي آنها فراهم است و در مکانيزم پرداخت هاي پولي ميان دو کشور اين موضوع پيش بيني شده است».
**چابهار برگ برنده استراتژيک ايران
موقعيت ويژه و منحصر به فرد بندر استراتژيک چابهار و نقش آن در اقتصاد و سياست بين الملل بر همگان آشکار است و اين بندر در تعاملات سياسي و اقتصادي هند هم اهميت ويژه اي يافته است. در همين راستا سال 1395 موافقتنامه چابهار بين روساي جمهوري ايران و افغانستان و نخست وزير هند به امضا رسيد.
هند در نظر دارد از طريق اين بندر به افغانستان، کشورهاي حوزه کشورهاي آسياي ميانه، روسيه و اروپا دست يابد. علاوه بر اين بازار 500 ميليوني پيرامون ايران بازاري نيست که اقتصاد در حال رشد هند به راحتي آن را ناديده بگيرد. نکته مهم اين که چابهار از تحريم هاي آمريکا معاف شده و اين معافيت هم محدوديت زماني ندارد.
جمهوري اسلامي ايران هم طي سال هاي اخير گام هاي مهمي براي توسعه اين بندر برداشته است. به گفته عبدالرحيم کردي مديرعامل منطقه آزاد چابهار در دو سال گذشته درخواست هاي سرمايه گذاري در اين منطقه رشد چشمگيري داشته است به طوري که تعداد قراردادهاي سرمايه گذاري نهايي شده در اين مدت بيشتر از کل قراردادهاي سرمايه گذاري منعقد شده در 10 سال گذشته است.
در حال حاضر بندر چابهار با ظرفيت 8.5 ميليون تن در سال در فاز اول در حال فعاليت است و انتظار مي رود راه آهن چابهار – زاهدان در سه سال عملياتي شود. گذشته از اين نزديکي چابهار با ميادين نفت و گاز و همچنين مجاورت آن با دريا فرصت ممتازي براي توسعه صنايع انرژي بر همچون معادن و فولاد در اين منطقه به شمار مي رود.
در حال حاضر دو پروژه پتروشيمي و يک کارخانه فولاد در حال احداث است که اين دو پروژه با پيشرفت 30 درصدي انتظار مي رود طي دو سال عملياتي شود.صنايع پايين دستي پتروشيمي و فولاد با هدف قراردادن بازارهاي منطقه اي، فرصت هاي سرمايه گذاري فراواني براي سرمايه گذاران داخلي و خارجي فراهم کرده است.
شرايط پيش رو چشم انداز روشني را پييش روي سرمايه گذاران قرار داده است به طوري که در حال حاضر بيش از سه هزار شرکت در منطقه آزاد چابهار به ثبت رسيده است که 400 شرکت از 15 کشور مختلف مي باشند.
**روابط ايران و هند در بستر پويايي هاي ژئوپلتيک
گذشته از وجوه اقتصادي روابط ايران و هند روابط دو کشور از جهات مختلف فرهنگي بويژه سياسي و امنيتي حائز اهميت است کما اين که ويجاي کومار سينگ وزير مشاور در امور خارجه هند که در فروم اقتصادي ايران و هند حضور يافته بود، گفت: «ايران براي ما فقط يک شريک تجاري نيست بلکه همسايه اي نزديک است که ما با آن حوزه هاي اقتصادي و امنيتي مشترک داريم. اقدامات زيادي هست که مي تواند بين دو کشور انجام شود. ما شرکايي در حوزه هاي مختلف و دغدغه هاي مشابه داريم.»
روند رو به رشد اقتصادي، سياسي و امنيتي کشورهايي همچون چين و هند و اجراي طرح هايي همچون يک جاده - يک کمربند بر موقعيت ژئوپلتيک ايران در رقابت هاي بين المللي افزوده است. روزگاري که نفت کشف نشده بود ايران براي قدرت هاي بين المللي از جنبه هاي ژئوپلتيک همچون دسترسي به آب هاي آزاد يا دسترسي و عدم دسترسي به هند حائز اهميت بود. امروز هم که انرژي ايران در کانون تحريم هاي آمريکا قرار گرفته است، موقعيت ژئوپلتيک ايران برگ برنده ايران در مناسبات بين المللي به شمار مي رود. اعطاي معافيت بدون تعيين سقف زماني از سوي آمريکا نشان مي دهد اين موقعيت چيزي نيست که هيچ قدرتي به راحتي آن را ناديده بگيرد.ايران هم بايد از نبايد اين فرصت بي نظير در مراودات خود با دوستان و دشمنان از دست بدهد.
سيام*2021**1336
انتهاي پيام /*