خبرگزاری شبستان - شیراز: بر کسی پوشیده نیست که در آینده ای نه چندان دور، اقتصاد کشورها بر پایه  صنعت گردشگری خواهد چرخید، ایران در دسته کشورهایی قرار دارد که با پیشرفت تکنولوژی، واقعیت آن به مردم دنیا معرفی شده و به عنوان مقصدی جذاب و ناشناخته برای گردشگران محسوب می شود.

نوسانات ارز در هر کشوری تأثیر مستقیمی بر روی صنعت گردشگری دارد و می تواند ضربه اقتصادی مهلکی به آن کشور وارد کند و تأثیر آن در ایران باتوجه به نوپا بودن این صنعت به مراتب قابل توجه تر خواهد بود، صنعت گردشگری بخش های مختلفی دارد که کشور ما با توجه به منابع طبیعی، موقعیت های جغرافیایی، تاریخی و اقتصادی می تواند مورد توجه گردشگران برون مرزی، در شاخه های مختلف قرار گیرد.

گردشگری تجاری )Business tourism) یکی از مهم ترین شاخه های این صنعت است که به دلیل اشتغال زایی و رونق اقتصادی باید مورد توجه قرار گیرد و زیر ساخت های آن تأمین شود و ایران در طول تاریخ به دلیل جاده ابریشم و شاهراه تجاری بودن همواره مورد توجه این نوع گردشگری بوده است.

از ویژگی های گردشگری تجاری، این است که میهمانان در هتل های کشور یا شهر مقصد، پول های زیادی خرج و خرید می کنند و در مکان های تفریحی نیز مبلغ زیادی به مصرف می رسانند، طبقه بازرگانان بیش از سایر طبقات از هتل ها استفاده می کنند، این امر شاید به لحاظ انجام امور حسابرسی آنان باشد و هتل علاوه بر محل اقامت و استراحت، به عنوان دفتر کار هم، برای این قبیل توریست ها محسوب می شود، اکنون سفرهای تجاری بزرگترین منبع درآمد اقتصادی است که از نظر درجه اعتبار، در مراتب بالای اهمیت قرار دارد.

گردشگری تجاری حتی در موازین دینی ما نیز مورد تأکید است و امام امیرالمومنین علی (ع) در نامه 35 نهج البلاغه بازرگانان را مردمی  آرام معرفی می کند که با کسی نمی ستیزند، آشتی جویند و فتنه بپا نمی کنند، در موازین اسلامی سفر به هدف کسب روزی و تجارت فریضه ای مستحب درنظر گرفته شده است.

ایران به دلیل قرار گرفتن در مسیر تجاری آسیای میانه، امکانات بندری، قرار گرفتن در مسیر ارتباط تجاری ترکیه با شرق و قرار داشتن در موقعیت مناسب برای ورود به بازار افغانستان، عراق و آسیای میانه و همچنین تنگه مهم و پرحاشه هرمز امکان مناسبی برای بهره گیری از گردشگری تجاری دارد، ضمن اینکه امکانات مناسب برگزاری نمایشگاه و همایش در تهران، مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز و چند شهر بزرگ کشور در کنار امکانات مناسب اقامتی و حمل و نقل می تواند شرایط را برای رونق این شاخه گردشگری فراهم کند.

رونق گردشگری تجاری و جلب سرمایه های خارجی نیازمند ایجاد احساس امنیت برای سرمایه های تجاری است، نوسانات ارز در درجه اول ضربه کاری به این بخش از گردشگری می زند، در حال حاضر به دلیل وضعیت اقتصادی ایران و نیز اوضاع سیاسی، سفرهای تجاری بیشتر از داخل به خارج از کشور انجام می شود، بنابراین در این نوع گردشگری در مسیر معکوس قرار داریم.

استان فارس به دلیل کثرت معادن سنگ و همچنین هنرهایی مانند خاتم و فرش یکی از مناطق با ظرفیت جذب گردشگر تجاری است، معادن طلا، مس، کبالت، کروم، خاک صنعتی و دیگر فلزها در خاک ایران توجه بازارهای صنعتی جهان را به خود جلب کرده و در دهه اخیر شاهد حضور بیشتر خارجی ها در بازار این معادن هستیم.

اکبر دمیری از مدیران یکی از معادن سنگ نی ریز است، او می گوید: اگر چه در نگاه اول به نظر می آید با افزایش قیمت دلار با توجه به صادراتی که ما داریم سود خوبی به دست می آوریم اما تمام تجهیزات کار ما وارداتی است و بخاطر یک قطعه کوچک ممکن است بخشی از کار ما بخوابد.

او با اشاره به افزایش سرسامان آور قیمت تجهیزات و تعمیرات به علت نواسانات بازار ارز ادامه می دهد: بیشتر بازار ما در خارج از مرزها است و تعطیلی ما علاوه بر تعطیلی هزاران کارگر مستقیم و غیرمستقیم، سبب کاهش آمار تجارت خارجی نیز می شود، در طول سال صدها نفر از کشور چین جهت بازدید از معدن می آیند که پول های خوبی هم در کشور خرج می کنند و بخشی از سفر خود را به تفریح و بازدید از جاهای کشور می گذرانند پس ما نقشی در گردشگری تجاری داریم و این اعداد فقط برای معدنی است که من از امور آن مطلع هستم و قطعا اگر تمام معادن کشور را درنظر بگیریم متوجه تأثیر حقیقی آن بر روی گردشگردی خواهید بود.

ایران کشوری با معادن مختلف دارد که می تواند تأثیر کاملا مستقیمی بر روی گردشگری تجاری بگذارد اما نوسانات ارز سبب بروز مشکلات جدی بر روی کار آنها و روابطشان با مشتری های خارجی خود شده است، آنها محصول تولیدی خود را به نرخ روز می فروشند اما در کشور ارز دریافتی با نرخ دولتی تبدیل می شود، در حالی که در صورت خرید تجهیزات مجبور به پرداخت ارز با نرخ روز هستند، این مشکلات سبب تعطیلی یا رکود کار و به طبع آن کاهش روابط بین المللی تجاری و در نهایت کاهش آمار گردشگر تجاری می شود.

عدم ثبات قیمت ارز و به تبع آن ارائه محصولات با قیمت های در حال تغییر به صورت روزانه سبب سلب اعتماد تجار برون مرزی می شود و او نمی تواند ریسک کرده و با قیمت های بی ثبات جایگاه خود را در بین مشتریانش متزلزل کند، بنابراین در صورت ادامه این روند، گردشگری تجاری مانند یک جنین آسیب دیده نمی تواند به مرحله تواد و رشد برسد و یا در نهایت تبدیل به اقتصادی معلول و بیمار می شود.

شاید شما فکر کنید فرش ایران در بازارهای جهانی حرف اول را می زند، اما طبق گفته بازاریان بعد از اینکه در اوایل دهه هفتاد صادرات فرش برای مدتی ممنوع شد، رقبایی مانند هند و پاکستان موفق به تثبیت خود در بازارهای جهانی شدند و با توجه به قیمت های مناسب تر، طرفداران بیشتری به دست آوردند.

اسماعیل بهاری یکی از تولید کننده های گبه و فرش در استان فارس است که به حضور تعداد کمی از تجار خارجی در حوزه فرش ایرانی اشاره می کند و می گوید: در زمینه فرش ما هنوز گردشگر تجاری نداریم و بیشتر تجار ایرانی هستند، چند سالی است در نمایشگاه های فرش شاهد تعداد کمی از تجار غیرایرانی هستیم که می تواند نشانه خوبی باشد.

او که قیمت های نامطمئن ارز را دلیل سرگردانی تجار می داند، ادامه می دهد: افزایش قیمت ارز به معنای افزایش قیمت مواد اولیه و قیمت تمام شده فرش است، خب یک تاجر خارجی با وجود چند گانگی قیمت ارز در بازار ایران چطور به این بازار اعتماد کرده و سرمایه گذاری کند؟ از آن گذشته در حوزه گردشگری تجاری اصلا زیرساخت و برنامه ای پیش بینی نشده است، فرش ایرانی از اقلام اصلی فروشگاه های ایکیا در جهان است و سالانه ۲ بار از این فروشگاه درخواست فرش داشتیم و نمایندگانی از آن برای تهیه و نظارت به ایران می آمدند اما امسال به دلیل تغییرات لحظه ای قیمت ارز در موعد مقرر درخواستی از آنها دریافت نکردیم.

رئیس جمهور حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی، در جلسه هیئت دولت در روز یکشنبه 29 مهر صادرکنندگان را امین کشور خواند و گفت: صادرکنندگان بیش از هر کس دیگری باید به دنبال آن باشند که بازار ارز کشور از ثبات برخوردار شود و با برگشت ارز صادرات به چرخه اقتصادی کشور، چرخه تولید و صادرات آنها هم استمرار پیدا کند.

اگر چه ثبات بازار ارز برعهده دولت است نه صادرکنندگان، اما رونق صادرات سبب جذب بازار خارجی و رونق گردشگری تجاری می شود، گردشگری تجاری ارتباط مستقیمی با تحولات سیاسی دارد، بنابراین در این شاخه از گردشگری دولت بیشتر از مردم نقش دارد، بهترین بازار در حال حاضر کشورهای همسایه مانند عراق است، عرب ها برعکس اروپایی ها در سفر هزینه های زیادی خرج می کند، بنابراین حضور آنها در بازارهای کشور می تواند به گردشگری تجاری در کشور، جان تازه ای بدهد، اگر چه چینی ها هم علاقه زیادی به بازارهای ایران دارند اما نقش واردکننده دارند و در چند سال آخر در برخی از موارد مثل معادن علاقه مند به سرمایه گذاری شدند.

گردشگری تجاری در حقیقت مانند جنینی است که حضورش احساس می شود اما هنوز متولد نشده و برای تولد و رشد نیز به مراقب های شدید دارد، اگر در این آشفتگی بازار به آن توجه نشود با مهم ترین و پرسودترین نوع گردشگری را از دست می دهیم.

گزارش: فرخنده آشوری