به گزارش خبرنگار ایرنا، گروه های سیاسی عراق بعد از یکماه رقابت سنگین انتخاباتی، بالاخره انتخابات 22 اردیبهشت ماه که اولین انتخابات بعد از پیروزی بر گروه تروریستی داعش در عراق به شمار می رفت، با همه بیم و امیدهایی که وجود داشت، پشت سرگذاشتند.
این دوره از انتخابات تبعات مختلفی به دنبال داشت که از مشارکت پایین مردمی گرفته تا جنجال هایی که پیرامون تقلب و تخلف انتخاباتی شد و بحران آتش گرفتن بخشی از صندوق های آراء تا برکناری مسوولان کمیسیون عالی مستقل انتخابات، بحران های زنجیره واری بود که بعد از انتخابات، عراق را درنوردید اما در نهایت احزاب حاکم توانستند همه این اتفاقات و بحران ها را پشت سر بگذارند.
فهرست انتخابی «الفتح» نزدیک به الحشد الشعبی بدون شک اولین شگفتی ساز این دوره از انتخابات بود که توانست در اولین حضور سیاسی خود، به فاصله کمی از فهرست سائرون (مورد حمایت مقتدا صدر) با 48 کرسی بیشترین آراء را به دست بیاورد.
فهرست سائرون نیز با 54 کرسی بیشترین آراء را در این انتخابات به دست آورد و در کنار فهرست «النصر» حیدر العبادی نخست وزیر سابق (با 42 کرسی) شگفتی سازان این دوره از انتخابات به شمار آمدند.
برخلاف انتظار رهبران سیاسی عراق و به رغم همه تلاش هایی که صورت گرفت، مشارکت مردمی در این انتخابات حتی کمتر از آنچه پیش بینی می شد بود.
برخی این مشارکت پاییین عمومی را زنگ خطری برای احزاب حاکم در این کشور دانستند که به گفته آنها، میزان انزجار و نفرت عمومی را در عراق نسبت به احزاب حاکم نشان داد.
کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق به طور رسمی میزان مشارکت را 44.5 درصد عنوان کرد اما برخی از ناظران حتی میزان مشارکت را کمتر از 25 درصد دانستند.
همین انزجار عمومی از طبقه سیاسی حاکم و دولت های ضعیف روی کار آمده بعد از سقوط رژیم صدام در 15 سال گذشته، باعث شد تا احزاب پیروز انتخابات، برای جبران این سرخوردگی عمومی از روند سیاسی - بر خلاف سنوات گذشته - در کمترین زمان ممکن روسای سه گانه را برگزینند و نخست وزیر در زمان بندی قانونی کابینه خود را به پارلمان معرفی کند.
در حالی که انتخاب سریع رییس پارلمان، رییس جمهور و نخست وزیر پیام تحول جدید در طبقه سیاسی حاکم در عراق برآورد می شد، اما از سرگیری اختلافات سیاسی احزاب حاکم بر سر سهمیه هایشان در قدرت، بار دیگر باعث کاهش اعتماد افکار عمومی به حاکمان جدید شد.
برهمین اساس، دور جدید اعتراضات مردمی بار دیگر در بصره در اعتراض به ضعف خدمات عمومی و بیکاری از سرگرفته شد.
جوانان بصری این بار متاثر از تظاهرات جلیقه زردهای فرانسه، اعتراضات خود را با پوشیدن جلیقه های زرد آغاز کردند که هنوز در بصره این اعتراضات گرچه فروکش نسبی کرده اما تمام نشده است.
جدا از انتخابات و شکل گیری دولت منتخب از آن، عراق در 2018 شاهد اتفاقات مهم دیگری بوده که به مهمترین این اتفاقات اشاره می شود:

*** اعتراضات تابستان داغ
تابستان 2018 که گرمای 50 درجه دوباره پهنه عراق را درنوردید و همزمان این کشور با کاهش برق مواجه شد، موجی از اعتراضات مردمی را به راه انداخت که همانند سنوات گذشته، مرکز آغاز این اعتراضات بصره جنوبی ترین استان این کشور بود.
اهالی بصره در اعتراض به نبود برق، کمبود و آلودگی آب آشامیدنی اعتراضات خود را از تیرماه آغاز کردند و به تدریج این اعتراضات به مطالبات اجتماعی دیگر از جمله بیکاری، اوضاع بدمعیشتی و نبود خدمات عمومی نیز کشیده شد.
زبانه های این اعتراضات به تدریج به استان های دیگر از جمله بغداد نیز کشیده شد اما شدت و حدت این اعتراضات در بصره باقی ماند و هنوز تبعات آن در بصره در اعتراضات جلیقه زردها ادامه دارد.
اعتراضات تابستان 2018 برخلاف اعتراضات 2016 و 2015 که برخی از احزاب و جریان های سیاسی مانند صدری ها و کمونیست ها و جریان های لیبرال دمکرات در پس آن قرار داشتند و از آن حمایت می کردند، این بار بدون پشتوانه حزبی آغاز شد.
نفوذ جریان های بعثی و گروه های تندرو و منحرف مانند یمانی ها و صرخی ها روند اعتراضات مسالمت آمیز تابستان 2018 را به سرعت به خشونت کشاند و معترضان به برخی از شرکت ها و میادین نفتی حمله کردند.
برخی گزارش های منتشره حاکیست که برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و حتی کنسولگری امریکا در بصره در داخل این تظاهرات های بدون رهبری، نفوذ کرده و آن را در راستای برخی مقاصد خاص هدایت کردند.
حمله به مقرهای الحشد الشعبی و برخی از گروه های مقاومت اسلامی و به آتش کشاندن آنها در حالی که این تشکلات، هیچ گونه حضوری در دولت و وزارتخانه ها ندارند و در نهایت حمله و آتش زدن کنسولگری ایران در بصره از جمله اتفاقاتی بود که نشان می داد، تظاهرات مردمی بصره از مسیر اصلی خود منحرف شده است.
تظاهرات اهالی بصره و به تبع آن دیگر شهرهای جنوب عراق و بغداد در اواخر تابستان به بهبود شرایط جوی و کاهش دما و در عین حال وعده هایی که دولت برای بهبود اوضاع معیشتی و ایجاد اشتغال و افزایش تخصیصات بودجه ای داد، به نحو محسوسی فروکش کرد.

***اربعین وحدت و برادری
اربعین حسینی امسال به رغم همه تبلیغات منفی که پیش از این مراسم، برای تفرقه افکنی بین دو ملت ایران و عراق شده بود، عملا به صحنه تجلی برادری و وحدت بین دو ملت تبدیل شد.
اربعین حسینی امسال هم یکی از باشکوه ترین مراسم های دینی بود که از کشورهای مختلف دنیا در آن حضور یافتند و تعداد زائران به 15 میلیون نفر رسید و بیش از دو میلیون زائر ایرانی در آن شرکت کردند.
این مراسم بدون هیچ گونه خلل امنیتی در کمال آرامش به مدت 10 روز به اجرا در آمد و موکب های ایرانی در کنار موکب های برادران عراقی شان، از زائران از اقصا نقاط دنیا که به کربلا آمده بودند، پذیرایی کردند.

***بازگشت داعش و گروه های تندور جدید
گرچه در اواخر 2017 دولت عراق پیروزی نظامی را بر گروه تروریستی داعش اعلام کرد اما این گروه تروریستی در طول 2018 به انحا مختلف تلاش کرد دوباره در داخل عراق اعلام موجودیت کند.
هسته های خفته داعش در چند عملیات ناکام قبل از رسیدن به اهداف خود، شناسایی و نابود شدند و همزمان تیم های مختلف داعش کوشیدند از طریق سوریه به داخل عراق نفوذ کنند که نیروهای امنیتی و الحشد الشعبی همه این عملیات نفوذ را خنثی کردند.
ظهور گروه تندرویی مانند «پرچم های سفید» به عنوان یک تشکل تروریستی مرکب از عناصر فراری داعش و کردهای تندرو از جمله گروه های تروریستی بود که در اطراف کرکوک دست به یکسری اقدام تروریستی زد.
مداخله به موقع نیروهای امنیتی عراق و الحشد الشعبی در برخورد با این گروه تروریستی جدید، عملا فعالیت آن را در پایان 2018 به نحو محسوسی کاهش داده است.

***2018 کمترین قربانیان تروریسم در عراق
براساس آمارهای ماهانه ای که نمایندگی سازمان ملل در عراق درباره تعداد قربانیان خشونت منتشر می کند، نشان می دهد که امسال عراق کمترین سال از حیث قربانیان از خشونت و تروریسم را پشت سرگذاشته است.
آﻣﺎر ﻣﺎهﺎﻧه هﯿﺎت ﯾﺎری رﺳﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ﻋﺮاق (یونامی) ﺣﺎﮐﯿﺴﺖ که ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ، ﺧﺸﻮﻧﺖ هﺎ و ﻣﺨﺎﺻﻤﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎنه در ماه نوامبر 2018 در مقایسه با 6 سال گذشته، ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ رﻗﻢ بوده است.
طبق این گزارش در این ماه تنها 44 نفر براثر این خشونت ها کشته و 73 تن دیگر زخمی شدند که نشان می دهد میزان خشونت ها در عراق به نحو محسوسی در حال کاسته شدن است.

***پایان حضور نظامی امریکا
تحرکات نظامی امریکا در اراضی عراق وسوریه درپی اعلام پیروزی بر داعش توسط دولت عراق، بسیاری را در دو کشور و منطقه از این تحرکات مشکوک نگران کرده است.
این نگرانی ها بعد از چند مورد محدودیت سازی نیروهای آمریکایی علیه نیروهای عراقی در مرزهای عراق و سوریه به ویژه برضد نیروهای الحشد الشعبی و اقدام آمریکایی ها در توسعه پایگاه های نظامی خود در دو سوی مرز، بیشتر شده است.
حمله موشکی به یکی از مقرهای گروه مقاومت اسلامی «کتائب سید الشهداء» از گروه های وابسته به الحشد الشعبی در جوار مرزهای عراق با سوریه در 27 خرداد 97 که 22 کشته و 12 زخمی برجای گذاشت، از جمله حملات مشکوکی بود که نشان می داد آمریکایی ها نقشه جدیدی برای ایجاد ناآرامی در منطقه دارند.
بررسی های تشکیلات الحشد الشعبی نشان داد که عامل شلیک موشک به سمت نیروهای کتائب سید الشهداء از طرف رژیم صهیونیستی بوده که با همکاری نیروهای آمریکایی مرتکب این جنایت شده است.
برهمین اساس پارلمان فعلی عراق، پایان بخشیدن به حضور نظامی آمریکا را در اولویت کار خود قرار داده و پیش نویس لایحه قانونی آن تقدیم کمیسیون حقوقی پارلمان عراق شده تا در اولین فرصت به پارلمان برای رای گیری گذاشته شود.

***الحشد الشعبی ماندگار است
تشکیلات الحشد الشعبی به عنوان مهمترین نیروهای ضد تروریسم در عراق و منطقه با بیش از یکصد هزار نیروی رزمی در 2018 نیز در چند مورد با مسئله تکراری و نخ نمای انحلال یا ادغام آن در دیگر نیروهای مسلح عراق مواجه شد.
بیانیه مرجع عالی شیعیان عراق در اواخر 2017 درباره الحشد الشعبی، یکی از بهانه هایی بود که برخی جریان ها در داخل عراق مدعی شدند که مرجعیت عالی دینی خواهان انحلال و ادغام الحشد در نیروهای دیگر عراق است.
بعد از مرور دقیق در بیانیه آشکار شد که نه تنها مرجعیت چنین چیزی را مطالبه نکرده بلکه بالعکس بر ضرورت حفاظت و پاسداری از الحشد الشعبی به عنوان یک نیروی فوق العاده تاکید کرده است.
مصوبات «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق در جنجال های سیاسی متعاقب انتخابات 22 اردیبهشت ماه، که منجر به برکناری «فالح الفیاض» از ریاست الحشد الشعبی شد، بار دیگر پرونده الحشد الشعبی را در عرصه سیاسی مطرح کرد اما خیلی طول نکشید که قضیه فروکش کرد.
عملیات های امنیتی مختلف الحشد الشعبی با همکاری دیگر نیروهای مسلح عراق علیه هسته های خفته داعش در استان های دیاله، صلاح الدین، الانبار و نینوا و مشارکت این تشکیلات در امداد رسانی انسانی از جمله قضیه سیلاب های اخیر در عراق و همچنین نقش آنها در تامین امنیت آیین های بزرگ مردمی مانند اربعین حسینی همگی نشان داد که الحشد الشعبی قدرتی فوق العاده است که عراق نمی تواند از آن چشم پوشی کند.

***سرخوردگی از جامعه جهانی در امر بازسازی عراق
عراق که به مدت سه سال از 2014 تا 2017 به نیابت از جهان، جنگی تمام عیار علیه تروریسم به راه انداخت و بسیاری از سرکرده های آنها را کشته یا دستگیر کرد در حالی که انتظار داشت، جامعه جهانی به خاطر این مواضع از او حمایت کند، اما با کمترین اهتمام و حمایت جهانی مواجه شد.
کنفرانس بازسازی عراق که با حضور 60 کشور و 300 شرکت بین المللی و منطقه ای از 23 تا 25 بهمن ماه 96 در کویت برگزار شد، عملا بر خلاف آنچه عراق انتظار داشت، هیچ دستاورد مشخصی برای این کشور نداشت و تجربه تلخ کنفرانس مادرید در سال 82 دوباره برای عراقی ها تکرار شد.
در حالی که دولت عراق خود را برای جمع آوری مبلغ 80 میلیارد دلاری از این کنفرانس اماده کرده بود و بیش از 150 طرح سرمایه گذاری را برای بازسازی شهرهای آسیب دیده از جنگ با تروریسم نیز در کنفرانس مطرح کرد اما عملا چیزی جزء مشتی وعده به دست نیاورد.
حاضران در این کنفرانس همانند کنفرانس سابق (مادرید در اکتبر 2003) فقط تعهد 30 میلیارد دلار سرمایه گذاری را در عراق داده اند که عراقی ها چنین تعهدهایی را بیهوده می دانند و برای همین، این کنفرانس همانند کنفرانس مادرید سرخوردگی بزرگی دیگری برای عراقی ها از جامعه جهانی بود.

***بلایای طبیعی
در پدیده ای کم سابقه، عراق در 2018 با موجی از بلایای طبیعی از جمله زلزله، بارندگی های شدید و سیلاب، مرگ جمعی ماهیان در دجله و فرات مواجه شد که شاید در تاریخ این کشور این هجوم همزمان بلایای طبیعی سابقه نداشته باشد.
بعد از زلزله 21 آبان ماه 96 که برای اولین بار کل شهرهای عراق را لرزاند و برای نخستین بار بغداد و شهرهای جنوب عراق، زمین لرزه را حس کردند، این مناطق در طول 2018 با چند مورد دیگر از لرزش زمین مواجه شدند.
آخرین مورد زمین لرزه چند هفته قبل اتفاق افتاد که گرچه مرکز آن در مرزهای غربی ایران بود اما به طور وضوح اغلب شهرهای عراق از جمله بغداد آن را حس کردند.
بارندگی های کم سابقه ای که از نیمه پاییز امسال عموم شهرهای عراق را درنوردیده نیز یکی از پدیده های جوی کم سابقه در این کشور است که در شهرهای شمال و جنوب عراق موجب سیلاب هایی شده که خسارات مادی و انسانی به دنبال داشته است.
پدیده مرگ جمعی و غیر منتظره ماهیان که از اواسط اوائل مهرماه امسال دو رودخانه دجله و فرات با آن مواجه شدند، موجی از نگرانی را در بین مردم ایجاد و به پرورش دهندگان ماهی خسارات مادی بزرگی وارد کرد.
دولت عراق با تشکیل یک اتاق عملیات با همکاری سازمان بهداشت جهانی به دنبال شناسایی علت این پدیده بود که بعد از ماه ها انتظار سازمان بهداشت جهانی چندی قبل یکی از علل اصلی این پدیده را بالا بودن آلودگی آب رودخانه ذکر کرده است.
خشکسالی و کم آبی که در نتیجه کاهش بارندگی های سال گذشته و شروع آبگیری سد «الیسو» ترکیه، عراق در تابستان امسال با آن مواجه شد، یکی از علل بالا رفتن آلودگی آب دو رودخانه و افزایش شوری آب در دهانه خلیج فارس در داخل اراضی عراق عنوان شد.
کارشناسان پیش بینی کرده اند که بارندگی های زیاد پاییز و زمستان امسال از زبانه نمک در استان بصره در دهانه خلیج فارس بکاهد و عراق برای سال آینده ذخیره آبی خود را افزایش دهد.

***2018 بهترین سال روابط با ایران
روابط عراق و ایران در دو سطح مردمی و رسمی – به اعتقاد کارشناسان و آمار موجود- امسال یکی از بهترین سال ها را به خود دیده زیرا سطح تبادلات تجاری غیرنفتی بین دو کشور فقط در 8 ماه امسال رشد 66 درصدی داشته است.
«ایرج مسجدی» سفیر ایران در بغداد همین دیروز (دوشنبه) در همایش توسعه اقتصادی بین ایران و عراق، در شهر بصره گفته است که برنامه ریزی دو کشور برای رساندن سطح تبادلات تجاری به رقم 20 میلیارد دلار است.
هیات های رسمی امسال نیز در سطوح مختلف بین دو کشور رد و بدل شدند و سفر «اسحاق جهانگیری» معاون رییس جمهوری ایران به بغداد در مارس 2018 یکی از مهمترین این سفرها بود.
مسوولان عراقی نیز به طور مرتب به تهران سفر داشتند و شاید یکی از مهمترین این سفرها، حضور «برهم صالح» در ایران در اواخر آبان ماه گذشته و تنها چند هفته بعد از انتخابش به عنوان رییس جمهور جدید عراق بوده است.
تحریم های یکجانبه امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، یکی از ایستگاه هایی بود که حجم اهمیت ایران را برای عراقی ها آشکار کرد.
عراق با فشارهایی که بر طرف آمریکایی وارد کرد، توانست به او بفهماند که ایران و عراق به یکدیگر نیازمند هستند و این کشور بدون ایران نمی تواند حیات طبیعی خود را سپری کند و به همین دلیل در تلاش است تا از واشنگتن حکم معافیت از تحریم ها را بگیرد.
«عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق به صراحت اعلام کرده است که کشورش بخشی از نظام تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران نمی شود.
به رغم تحریم ها اما دولتمردان عراق بر گسترش مناسبات دو جانبه اصرار دارند و رشد 66 درصد تبادلات تجاری غیرنفتی در طول 8 ماه گذشته، - به اعتقاد کارشناسان- حجم و اهمیت روابط دو کشور را نشان می دهد.
عراق در حالی 2018 را پشت سر می گذارد که به باور کارشناسان یکی از گردنه های مهم سیاسی را سپری کرده است و آن انتخابات 22 اردیبهشت ماه است.
موفقیت رهبران عراق در معرفی سریع روسای سه گانه و تشکیل کابینه – ولو نیمه تمام – عادل عبدالمهدی به اعتقاد کارشناسان همگی از رشد و بالندگی روند سیاسی عراق خبر می دهد.
این کشور گرچه همچنان در گردونه بحث و جدل های تکمیل کابینه بویژه اختلاف احزاب بر سر نامزدهای وزارتخانه های دفاع و کشور است، با این حال امیدوار است تا قبل از جشن سال نو میلادی این بحران را نیز پشت سرگذاشته تا سال جدید (2019) به سال شروع خدمات دهی و بازسازی تبدیل شود.
خاورم *10*353*380*