به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، برخلاف تصور مقامات سعودی که تحت حمایت های «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا می توانند دست برتر را در معادلات منطقه ای و بین المللی داشته باشند اما اینک با توجه به برخی تحولات در جایگاه متهم قرار دارند.
پرونده ترور «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی با گذشت نزدیک به سه ماه هنوز بسته نشده و در این مدت ریاض به سیبل حملات تبدیل شده است. حتی تکیه ملک سلمان بر ترامپ هم نتوانسته از بار فشارهای بین المللی بکاهد.
به رغم اعلام انزجار جهانی از اقدام ضدبشری سعودی ها اما ترامپ باز هم انتشار بیانیه ای به حمایت قاطع از عربستان سعودی پرداخت و گفت که «در هر صورت رابطه ما با عربستان سعودی است. آن ‌ها در جنگ علیه ایران یک متحد عالی بوده اند. ایالات متحده مصمم است شریک ثابت قدم عربستان سعودی باقی بماند تا اطمینان یابد که منافع کشورمان، اسرائیل و دیگر شرکایمان در منطقه تامین شود.»
حمایت های مکرر ترامپ از آل سعود در حالی صورت می گیرد که بر پایه گزارشات سازمان سیا، «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در اقدام به ترور دست داشته است. از این رو، مواضع حمایتگرانه رئیس جمهوری آمریکا از عربستان که با هدف حفظ و گسترش توافقات تسلیحاتی و مناسبات اقتصادی دوجانبه صورت گرفته به موضوعی جدی برای تقابل ترامپ با هم حزبی های او تبدیل شده است.
اعضای کنگره نگاهی بر عکس ترامپ به ماجرا دارند که وی مناسبات اقتصادی را بر دیگر جنبه های سیاست خارجی در اولویت و ارجحیت قرار داده است. با وجود تلاش ها و رایزنی های «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه و «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریکا با نمایندگان کنگره، مجلس سنا پنجشنبه گذشته (22 آذر) دو قطعنامه‌ علیه عربستان به تصویب رساند. در یکی از آنها ولیعهد عربستان مسوول ترور خاشقجی معرفی شد و در قطعنامه دیگر پایان دادن به حمایت نظامی آمریکا از ائتلاف به رهبری عربستان در جنگ یمن مورد تاکید قرار گرفت.
کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی با توجه قطعنامه های صادره از سوی سنا، نقشه های ترامپ- سلمان نقش بر آب شده و کاخ سفید به طور رسمی از حمایت سعودی ها در حمله به یمن دست کشیده است. از طرف دییگر، پروژه ائتلاف سازی که عربستان از مدت ها پیش در پی آن بوده تا به امروز طبق میل آنها پیش نرفته است؛ ائتلافی از دول عربی که ایران را در مرکز حملات رسانه ای و سیاسی قرار دهد.
در جریان اجلاس سالانه رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که هفته گذشته در ریاض برگزار شد، شیخ «تمام بن احمد آل ثانی» پادشاه قطر حضور نیافت. از پارسال (ژوئن 2017) کشورهای حوزه خلیج فارس با محوریت ریاض به بهانه حمایت دوحه از تروریسم و داشتن روابط فراگیر با تهران، قطر را مورد تحریم قرار دادند و تکاپوی دیپلماتیک برخی کشورها برای عادی سازی روابط فی مابین راه به جایی نبرد.
اینک با وجود شکاف آشکار در شورای همکاری خلیج فارس، ناکامی عربستان در بحران یمن و اتهام در پرونده ترور یک روزنامه نگار منتقد، چشم سران ریاض به مواضع حمایتگرانه صهیونیست ها دوخته شده است. «بنیامین نتانیاهو» هر چند ترور خاشقجی را هولناک دانست اما تاکید کرد که ثبات عربستان برای اسرائیل و جهان مهم است؛ رویکردی که در آن، قدرت و نفوذ منطقه ای ایران در مرکز حملات قرار دارد.
با وجود مشکلات داخلی و بین المللی که در ماه های اخیر گریبان عربستان را گرفته، سران ریاض تاکتیک راه فرار به جلو را برگزیده اند. بر پایه این تاکتیک، فرد مورد نقد که قادر به دفاع منطقی از موقعیت خود نیست، با تکیه بر مغالطه و فرافکنی از پاسخگویی فرار کرده و با محّق جلوه دادن خود سعی دارد به جای موضع ضعف از موضع قدرت سخن بگوید.
«مدیریت بحران در شرایط ضعف» را می توان از ویژگی های فرار به جلو دانست که مقامات آل سعود در پیش گرفته اند. آنها برای رهایی از مشکلات اشاره شده، تلاش می کنند تا ایران را به عنوان متهم بزرگ و بانی مشکلات فرسوده و دامنه دار منطقه معرفی کنند.
به عنوان نمونه در جریان سی و نهمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس به ریاست ملک سلمان نیز این تاکتیک برجسته بود؛ نشستی که در آن پادشاه سعودی ایران را حامی اصلی تروریسم معرفی کرد و گفت: حکومت ایران به سیاست های تهاجمی خود برای مداخله در امور داخلی کشورهای دیگر ادامه می دهد. در همین راستا همه ما باید برای حفظ دستاوردهایمان تلاش کنیم و با شرکایمان برای حفظ امنیت و ثبات در منطقه و جهان همکاری کنیم. باید تضمین هایی بابت برنامه هسته ای ایران و جلوگیری از تولید موشک های بالستیک وجود داشته باشد.
به باور کارشناسان، با توجه به 14 گزارش مثبت آژانس بین المللی انرژی اتمی از همکاری های سازنده هسته ای ایران، مقامات سعودی بیشتر بر عناصر و عواملی چون مداخله گری و برنامه های موشکی ایران تمرکز کرده اند. آنها در صددند تا ضمن دامن زدن بر ایران هراسی، از توجه جهانیان به بحران های دامنگیر خود همچون تکه تکه کردن یک روزنامه نگار منتقد بکاهند.
پژوهش**9242**1552