به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، بدون مقدمه می‌رویم سراغ صحبت‌های دکتر کمال جوانمرد، سرپرست ‌اداره‌کل تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی. او که هفته قبل میهمان روزنامه «فرهیختگان» بود در گفت‌وگوی خواندنی خود به بیان پیشنهادهایی پرداخت که توجه به آن می‌تواند بسیاری از مشکلات ورزش ایران را برطرف کند. پیشنهادهایی که کاش مورد توجه قرار بگیرند. ماحصل این گپ‌و‌گفت را در ادامه می‌خوانید.

دکتر جوانمرد به روزنامه «فرهیختگان» خوش‌آمدید. ابتدا کمی درباره ورزش در دانشگاه آزاد اسلامی صحبت کنیم.

امروزه ورزش از شاخص‌های اصلی توسعه در هر کشوری است. ورزش عامل انسجام و اتحاد ملت‌هاست، ورزش یک صنعت است. در جامعه معاصر،  ورزش فراتر از ورزش است. در ایران، چه به دلیل جوان بودن جمعیت و چه به دلیل نگاه ویژه مقام معظم رهبری، ورزش یکی از مهم‌ترین‌ محورهایی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. وقتی مقام معظم رهبری ورزش را به‌عنوان یک ارزش و یک امر به معروف می‌دانند، وظیفه و تکلیف ما این است که به آن بیشتر توجه کنیم. در دانشگاه آزاد اسلامی ورزش یک ارزش به حساب می‌آید، این فقط نظر شخصی من به‌عنوان سرپرست اداره‌کل ورزش و تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی نیست، بلکه نگاه جناب آقای دکتر ولایتی و دکتر طهرانچی نیز چنین است. حمایت این بزرگواران از ورزش بسیار عالی و چشمگیر بوده و افق‌های جدیدی را پیش روی مجموعه ورزش قرار داده است.  معتقدم ورزش در دانشگاه‌ها و مدارس بیشتر باید مورد توجه قرار بگیرد، زیرا ورزش می‌تواند ستون فقرات جامعه جوان دانشگاهی به شمار آید. به اعتقاد من و براساس آماری، ورزش در دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند بازوی توانمند وزارت ورزش و جوانان باشد، مشروط بر آنکه این وزارتخانه هم نگاهی متناسب با ظرفیت‌ها، استعدادها و توانمندی‌های خانواده بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی را داشته باشد.  دانشگاه آزاد اسلامی برمبنای رسالتی که دارد در عرصه ورزش بسیار پرفروغ و موفق حاضر شده است، ماموریت اداره‌کل ورزش و تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی شامل توسعه ورزش همگانی، قهرمانی و حرفه‌ای همراه با بزرگداشت ارزش‌های اسلامی و تاکید بر پیوست فرهنگی همچنین همراه با رویکرد استعدادیابی آکادمیک و علمی به‌منظور کشف استعدادهای ورزشی است.

برای رسیدن به این منظور چه اقداماتی در برنامه‌های آتی شماست؟

دانشگاه آزاد اسلامی براساس ماموریت و استراتژی‌های تعریف شده به دنبال ثبات، توسعه و تحول در ابعاد مختلف ورزش است. رقابت ما در بخش ورزش با دیگر موسسات آموزش عالی و دانشگاه‌ها همراه با یک استراتژی تهاجمی است. به این دلیل که درنهایت احترام به رفقا، نه رقبای دانشگاهی هیچ کدام از آنها را نه از بعد نیروی انسانی، نه از بعد امکانات ورزشی و نه از بعد بودجه رقیب خود نمی‌دانیم. نگاه ما به آنها از بالا به پایین نیست و آنها را رفقا و رقبای ارزشمند و با اخلاق خود می‌دانیم. آنچه برای ما ارزش دوچندان دارد داشتن روحیه جوانمردی چه در سطوح مدیریتی و چه در تیم‌های ورزشی است. در این راستا، آنچه محور برنامه‌های اداره‌کل ورزش و تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی است، بررسی نقاط قوت و فرصت‌های پیش‌روست. از سوی دیگر، مهم‌ترین بیانیه و مانیفست ما در ورزش شعاری است که آن را برمبنای سخنان مقام معظم رهبری طراحی کرده‌ایم. «ورزش، ارزش و دانش» شعاری است که شاخصه‌های مورد نظر مقام معظم رهبری در مورد یک دانشجوی خوب را در خود دارد و به همین دلیل این شاخص‌ها و معیار‌ها به‌عنوان شعار ما در ورزش برگزیده شده است.

ورزش دانشگاهی در تمام این سال‌ها نتوانسته آن هویت و جایگاه لازم در خانواده بزرگ ورزش ایران را به دست بیاورد. کمی درباره چرایی این موضوع صحبت کنید؟

با این صحبت موافق نیستم، زیرا معتقدم اگر می‌خواهیم نگاه دقیقی به مشکلات ورزشی شایع در دانشگاه‌ها داشته باشیم، ابتدا باید به نظام ورزشی غیرهدفمند و نابسامان ورزش در مدارس بپردازیم. زیرا معتقدم منشأ بخش زیادی از مشکلات ورزش دانشجویی و حتی ورزش کل کشور در مدارس است. جوانی که به دانشگاه می‌آید عملا تکلیفش از نظر رشته ورزشی مشخص است. اگر ورزشکار قهرمان باشدکه مورد حمایت قرار می‌گیرد و  می‌تواند در مسیر حرفه‌ای پیشرفت و حرکت ‌کند. اما اگر در مدارس مورد استعدادیابی ورزشی قرار نگرفته باشد، عملا تخمی کاشته نشده که ما بتوانیم آن را بارور کنیم. 18، 19 سالگی سن آغاز ورزش قهرمانی و حرفه‌ای نیست، بلکه آغاز شکوفایی حرفه‌ای و قهرمانی است.

نقش دولت یا نهادهای مسئول این مورد کجاست؟

چنانچه به پیشینه تاریخی ورزش در مدارس نگاهی گذرا داشته باشیم، قانون ورزش اجباری در مدارس مصوبه 14 شهریور ماه سال 1306 شمسی خودنمایی می‌کند. قانونی که طی آن ورزش اجباری برای دانش‌آموزان به مدت یک ساعت درهر روز درنظر گرفته شد است که پس از مدتی این قانون از اعتبار افتاد. در هر حال اجازه بدهید قبل از آنکه به نقش دولت و نهادهای مسئول در این مورد بپردازیم کمی درباره ورزش دانشگاهی صحبت کنیم. در سال 84 فدراسیون ملی ورزش‌های دانشگاهی در ایران تاسیس شد، با وجود اینکه خاستگاه وشأن نزول این فدراسیون ورزش و تربیت بدنی است و در مجمع کمیته ملی المپیک نیز عضویت دارد، اما بودجه این نهاد از وزارت علوم تامین می‌شود و همین موضوع باعث ایجاد یک گسست عمیق بین این فدراسیون با دستگاه ورزش کشور شده است. فدراسیونی که جوهر، اصل و اساس آن ورزشی است، قاعدتا نمی‌تواند با این شرایط، استقلال ورزشی داشته باشد و در راستای اهداف کلان ورزش حرکت کند. ما معتقدیم که دانشگاه‌ها باید برای خود مسابقات لیگ دانشگاهی برگزار کنند، همان‌طور که درتمام دنیا چنین اتفاقی رخ می‌دهد. از همین روی با افتخار اعلام می‌کنیم که دانشگاه آزاد اسلامی در همین زمینه پیشقدم خواهد شد و به یاری خدا از سال آینده لیگ‌های سراسری ورزشی در رشته‌های مختلف را با نام لیگ «فرهیختگان» برگزار خواهد کرد. ما در آمایش سرزمین و منطقه‌‌بندی‌های ورزشی خود کشور را به 10 منطقه تقسیم کرده‌ایم و لیگی با حضور تمام اعضای دانشگاه شامل دانشجویان، کارکنان و اساتید برگزار خواهیم کرد. لیگ «فرهیختگان» پایلوتی برای فدراسیون ملی ورزش دانشگاه‌ها خواهد بود. صمیمانه و متواضعانه از طریق روزنامه فرهیختگان از تمامی دانشگاه‌های دیگر کشورمان دعوت می‌کنیم به این لیگ بپیوندند. ضمنا باید به این نکته اشاره کرد که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی همواره در تمام سطوح همگانی، قهرمانی و حرفه‌ای به ورزش کشور سود رسانده‌اند اما دستگاه ورزش خدمت چشمگیری به ورزش دانشگاه‌ها نکرده و از این جهت وزارت ورزش و جوانان به ورزش دانشگاه‌ها بدهکار است. زیرا ورزش دانشگاه‌ها، به ورزش کشور خدمات زیادی در بخش سخت‌افزار و نرم‌افزار کرده و سطح علمی ورزش را ارتقا بخشیده و در بخش زیرساخت‌ها و ساخت فضای ورزشی خدمات قابل ملاحظه‌ای داشته است. همچنین بخش عظیمی از بار ورزش را در سخت‌افزارها و نرم‌افزارها به دوش کشیده ، اما ورزش دانشگاه‌ها آن‌گونه که باید و شاید حتی در مجامع رسمی وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون‌های ورزشی به رسمیت شناخته نشده و بودجه‌ای از این دستگاه‌ها دریافت  نمی‌کند، گویا ورزش دانشگاه‌ها فرزند ناتنی این خانواده بزرگ است. باور کردنی نیست که ورزش سایر دستگاه‌ها با بودجه، امکانات، سرانه ورزشی بسیار سطح پایین‌تر از ما در مجامع رسمی ورزش جایگاه و حق رای دارند، اما ورزش دانشگاهی کشور به‌ویژه ورزش دانشگاه آزاد اسلامی فاقد چنین امتیازات بحقی است. بحث من این نیست که ورزش دستگاه‌های دیگر نباید در نهادهای ورزشی حضور داشته باشند، گلایه و نقد من به ساختار ورزشی کشور این است که وزارت ورزش با غفلتی تاریخی از امکانات، استعدادها و سرمایه عظیم ورزش دانشگاه‌ها، نیروهای مسلح، ارگان‌ها، بسیج، کارخانه‌ها و... نه‌تنها استفاده بهینه و هدفمندی انجام نمی‌دهد، بلکه نسبت به چنین حجم عظیمی از سرمایه و فرصت‌ها بی‌تفاوت و مغفول بوده است. مگر دستگاه ورزش، «جامعه هدف» خود را دربین نوجوانان و جوانان نمی‌یابد؟ پس کجا بهتر از مراکز آموزشی عالی، دانشگاه‌ها و مدارس؟!

یعنی اعتقاد دارید وزارت ورزش هیچ برنامه‌ای برای استعدادیابی، کشف و پرورش استعدادهای جوان در این سطوح سنی ندارد؟

اعتقاد بنده بر این است که وزارت ورزش و جوانان باید توجه بیشتری به این موضوع کند و نگاه ویژه‌ای به مدارس و دانشگاه‌ها داشته باشد، زیرا معتقدم وظیفه آنها این است که محصولات ارگانیک با سوخت سبز را تحویل جامعه بدهد. این محصول عمدتا در مدارس، موسسات آموزشگاهی، دانشگاه‌ها و محیط‌های آکادمیک یافت می‌شود. اگر می‌بینید خروجی قهرمانان ورزشی ما تک ستاره، گلخانه‌ای و خارج از چرخه تولید می‌شوند، دلیلش این است که دستگاه مربوط به سنوات گذشته کوچک‌ترین سیستم و ساختاری برای کشف، رشد و پرورش نخبگان در مدارس را طراحی و تدوین نکرده‌ است.

نقد بسیار سنگینی است اگر وزارت ورزش در پاسخ به این نقد اعلام کند که چنین وظیفه‌ای برعهده فدراسیون‌های ورز‌ش‌های دانشگاهی است آن وقت چه جوابی خواهید داشت؟

وزارت ورزش در هر حالتی متولی ورزش کشور است و چنانچه دستگاه‌های دیگر به وظایف ورزشی خود عمل نکرده‌اند، چرا وزارت ورزش نظارت و با آنها برخورد نکرده است؟ هر چند فدراسیون ملی ورزش‌های دانشگاهی فاقد امکانات و مکانیسم لازم برای برنامه‌ریزی مدونی به این وسعت است. یکی از نامهربانی‌های ورزش دانشگاهی کشور نسبت به دانشگاه آزاد اسلامی این است که بار اصلی ورزش دانشگاهی کشور بر دوش دانشگاه آزاد اسلامی است اما در اعزام‌های خارجی و بین‌المللی یا انتخاب مربیان و یا انتصابات هیات‌های ورزشی استان‌ها اصولا اعضای دانشگاه آزاد اسلامی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند و عمدتا مورد بی‌مهری واقع می‌شود. تیم‌ها و بازیکن‌ها و مربی‌ها را ما می‌سازیم و دوستان یک مدیر یا سرپرست و مربی دیگری را بر سر همان تیم‌ها می‌گذارند و عازم مسابقات برون‌مرزی می‌شوند و بعد همگان تعجب می‌کنند که چرا آن تیم حاضر و آماده و قوام‌یافته دانشگاه آزاد اسلامی در دست مدیران و مربیان آنها نتیجه نمی‌گیرد!

چرا دانشگاه آزاد اسلامی چنین ادعایی دارد، برمبنای کدام مستندات برای خودتان چنین حقی را قائل می‌شوید؟

بسیار سوال منصفانه‌ای است. ما بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان با بیش از یک میلیون و300 هزار دانشجو هستیم. بیشترین زیرساخت ورزش و منابع انسانی دانشگاهی را در دنیا داریم که رکوردی دست‌نیافتی است. دانشگاه آزاد اسلامی بیش از یک میلیون و 500هزار مترمربع اماکن و فضای ورزشی دارد که در ورزش دانشگاهی دنیا یک رکورد خیره‌کننده و شگفت‌انگیز به شمار می‌آید. در رشته تربیت بدنی بین تمام دانشگاه‌های ایران بیشترین دانشکده‌ها وفارغ‌التحصیلان این رشته از دانشگاه آزاد اسلامی است. حتی سرانه فضای ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی حدود دو برابر سرانه فضای ورزشی کشور است. با در نظر گرفتن تمام این صحبت‌ها و بدون ذکر آمار تعداد قهرمان‌های المپیکی و آسیایی دانشگاه آزاد اسلامی ادعایی که مطرح کردم را اثبات می‌کند. هر چند 62 نفر از مدال‌آوران بازی‌های آسیایی جاکارتا از دانشگاه آزاد اسلامی بوده‌اند، بنابراین با چنین حجمی از سرمایه‌گذاری و در اختیار داشتن اماکن ورزشی و تعداد قابل توجهی از قهرمانان و با پرورش چنین حجمی از فارغ‌التحصیلان ورزشی و جذب اعضای هیات‌علمی در این رشته انتظار داریم تا فدراسیون ملی ورزشی دانشگاهی با دانشگاه آزاد اسلامی مهربان‌تر بوده و نگاه ویژه‌ای به ما داشته باشد.

دلیل اینکه نه‌فقط دانشگاه آزاد اسلامی با در اختیار داشتن چنین امکاناتی که شما فرمودید، بلکه کلیت ورزش کشور آن‌گونه که باید در خدمت پیشبرد ورزش ایران نیست را در چه چیزی ارزیابی می‌کنید؟

بسیار سوال خوبی بود. ممنونم با این سوال این فرصت را به من دادید که به بزرگ‌ترین ضعف ورزش ایران اشاره کنم. «حلقه مفقوده ورزش کشور فقدان شورای عالی ورزش است.» شورای عالی ورزش همان شورایی است که فقدانش باعث شده تا ورزش ایران موفق به حل چالش‌های پیش‌روی خود به صورت کارشناسی و علمی نشود و نتواند استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت‌های کشور کند. دانشگاه آزاد اسلامی این قابلیت و آمادگی را دارد که اساسنامه شورای عالی ورزش کشور را تدوین کند، استراتژی‌های لازم برای آن را تعیین کرده و موجبات یکپارچه‌سازی ورزش کشور را با محوریت وتولی‌گری وزارت ورزش فراهم کند و از موازی‌کاری و فعالیت‌های پراکنده در ورزش جلوگیری شود. آنچه را که می‌گویم در ذهن خود مجسم کنید؛ جلسه شورای عالی ورزش کشور به ریاست رئیس‌جمهور، دبیری وزیر ورزش و جوانان و با حضور وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت و درمان، وزارت کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت کار، رئیس سازمان صداوسیما، روسای تمام دانشگاه‌های کشور، فرمانده بسیج و... تشکیل شود. حضور چنین نیروی عظیمی از مقامات صاحب‌نظر در ورزش کشور زیر یک سقف و در راستای یکپارچه‌سازی ورزش کشور و جلوگیری از موازی‌کاری در ورزش، دارای چنان برکات عظیمی خواهد بود که باید سال‌ها حسرتش را خورد. به نظر من این شورا باید هرچه سریع‌تر تشکیل شود، دانشگاه آزاد اسلامی آمادگی هرگونه همکاری در تدوین اساسنامه و سند چشم‌انداز شورای عالی ورزش کشور را دارد. بنابراین، کلیه دستگاه‌های ورزش کشور به تولی‌گری و محوریت وزارت ورزش و جوانان باید همدل درخصوص تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی باشند. رجای واثق دارم اگر هدف دولت از سرمایه‌گذاری در امر ورزش در تمامی اماکن، نهادها و سازمان‌های خود نفس ورزش باشد که هست، طبیعتا از سیاستگذاری یکپارچه، ایجاد هم‌افزایی بین دستگاه‌ها و جلوگیری از موازی‌کاری آنها با تشکیل شورای عالی ورزش کشور استقبال خواهد کرد.

پس در شورای عالی ورزش، وزارت ورزش و جوانان چه مسئولیتی خواهد داشت؟

وزارت ورزش و جوانان متولی اصلی ورزش کشور است و بعد از تاسیس شورای عالی ورزش کشور نه‌تنها متولی و مسئول مستقیم ورزش است، بلکه نقش پرفروغ‌تری در این عرصه خواهد داشت. تنها تفاوت کار در این است که با داشتن شورای عالی ورزش هم عدالت اجتماعی محقق می‌شود و هم اینکه ورزش کشور چالش‌ها و مشکلات دهه‌های گذشته را حل خواهد کرد. انتظار نمی‌رود و زیبنده نیست تا کشوری مثل ما با برخورداری از جغرافیای چهارفصل و نیروی انسانی بسیار مستعد برای موفق شدن در رشته‌های ورزشی بی‌شمار و چنین حجمی از سرمایه‌های مادی و معنوی در این حوزه در میادین جهانی کم‌فروغ حاضر شود. از همه مهم‌تر با داشتن شورای عالی ورزش چالش‌ها و مشکلات پیش روی ورزش را می‌توان بهترحل کرد و از ورود و دخالت مجامع بین‌المللی و فدراسیون‌های جهانی جلوگیری کرد. به‌عنوان مثال همین بحث مسائل و مشکلات اساسنامه‌ فدراسیون‌ها می‌تواند در شورای عالی ورزش کشور به راحتی برطرف شود تا فدراسیون‌ها به وسیله مجامع بین‌المللی تهدید نشوند   یا در معرض خطر تعلیق از حضور در میادین جهانی قرار نگیرند.  مضاف بر اینها معتقدیم دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند همکاری‌های لازم در تهیه پیش‌نویس سیاست‌های کلان ورزش و تربیت بدنی و ارجاع آن به مجمع تشخیص مصلحت نظام جهت تصویب و تقدیم به مقام معظم رهبری را معمول کند. همچنین این سیاست‌ها می‌توانند ارشادات، منویات ورهنمود‌های مقام معظم رهبری در حوزه ورزش را مطرح و تبیین کنند، نکته‌ای که متاسفانه توسط اهالی و اصحاب ورزش مورد توجه قرار نگرفته است. زیرا در حالی که مقام معظم رهبری بیش از 50 سیاست کلان را در حوزه‌های مختلف ابلاغ فرموده‌اند، اما مسئولان ورزش کشور تاکنون خواستار این نشدند که معظم‌له در زمینه ورزش و تربیت بدنی نیز سیاست‌های کلان مورد نظر نظام را ابلاغ فرمایند. بنابراین خاضعانه از مقام معظم رهبری درخواست داریم ورزش کشور را نیز از منویات و رهنمودهای خردمندانه و عالمانه خود بهره‌مند فرمایند و به فضل خداوند متعال ان‌شاءالله معظم‌له سیاست‌های کلان ورزش و تربیت بدنی را ابلاغ فرمایند. زیرا اعتقاد راسخ دارم سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری در ورزش و تربیت بدنی راهگشا خواهد بود و خیلی از مشکلات و مسائل پیش روی ورزش کشور را حل خواهد کرد.

 

* نویسنده : هومن جعفری روزنامه‌نگار