صاحب‌خبر - برخلاف اظهارات ابوالفضل جوکار، مدیر موسسه گاج در دیدار با مراجع عظام در سفر یک‌روزه به قم، تجربه کشور‌های مختلف هیچ اطلاع دقیقی از بی‌تاثیری حذف مشق شب در مدارس ابتدایی نمی‌دهد و برعکس آن طبق اخبار موجود بسیاری از کشور‌های صاحب جایگاه علمی و آموزشی در دنیا در زمینه الزام مشق شب به دانش‌آموزان ابتدایی نزدیک به صفر هستند. اگر می‌توانیم این خطوط را پشت‌سر هم بخوانیم، یعنی همه ما پایه ابتدایی را در مدرسه‌های مختلف و شرایط گوناگون گذرانده‌ایم؛ یکی در شرایط ایده‌آل‌تر و به قولی فریزشده و دیگری در مدرسه‌ای که از درودیوار آن بالارفتن کانه یک واحد درسی موردخواست همه بود. اما نقطه‌اشتراک همه اینها اگر تنبیه‌شدن توسط معلم و معاون نبود، نوشتن مشق شب بود که اگر در بهترین مدرسه کشور هم درس می‌خواندی به اندازه دانش‌آموزی که در بدترین مدرسه کشور درس می‌خواند، وجود داشت و مشترک بود و گاهی حتی بیشتر. از دیکته‌های شب و مشق‌هایی که قدیم‌ترها خواهر و برادر و مادر و پدر می‌نوشتند و کمی جلوتر از روی گام به گام و انواع حل‌المسائل‌ها کپی می‌شد تا فردای روز، معلم عصبانی نباشد و ماهم این سیاه‌کردن دفتر و کتاب را از سرمان باز کرده باشیم. این نوشتن‌ها در همان دوران ابتدایی عذاب عظمی بود، جلوتر که آمدیم هم راه و رسم دورزدن را بهتر آموخته بودیم و هم اینکه این نوشتن‌ها و بیهودگی‌شان آنقدر اثبات شده بود که معلم‌ها در پایه‌های بالاتر اصراری بر آن نداشتند. حذف مشق‌شب کلید خورد با تمام این فرازونشیب‌ها وزارت سیدمحمد بطحایی و معاونت آموزش ابتدایی آموزش و پرورش تصمیم به حذف مشق شب را عملی کردند. البته با بند و تبصره‌ها و فیلتر‌هایی خاص، مثل اجرا در سه پایه اول تا سوم ابتدایی آن هم در کلاس‌هایی با تراکم جمعیت 16 تا 25 نفره. رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در ارتباط با این طرح گفت: «ما در دوره ابتدایی تصمیم گرفتیم برای تغییر فضای کلاس از حافظه‌پروری به سمت مهارت‎محوری در کلاس‌هایی که امکانش وجود دارد، تکالیف مهارت‎محور را جایگزین مشق‌شب کنیم. قرار است در مرحله اول در مدارسی که تراکم بین ۱۶ تا ۲۵ نفر دارند، به‎جای رونویسی در منزل و تکرار و تمرین، این کار را در مدرسه انجام دهند و خارج از مدرسه فعالیت عملی که برای زندگی‌شان ضروری است را انجام بدهند. ما تلاش می‌کنیم زمینه‌های این کار یعنی مهارت‌های پایه ازجمله مسئولیت‌پذیری، مدیریت زمان، تصمیم‌گیری و حل‌مساله را فراهم کنیم. این مهارت‌های پایه در دوره ابتدایی قابل‌ارائه هستند. این تبصره‌ها سوای اصل طرح، انتقاداتی مجزا را روانه این تصمیم وزارت آموزش و پرورش کرد که چرا تفاوت و تبعیض بین کلاس‌ها ایجاد می‌شود و کلاس‌هایی با دانش‌آموزان بیشتر از مشق‌شب معاف نمی‌شوند و... اما خب اصل طرح واجبی بود که هرکس در حد توان آن را نقد یا تایید کرد و سر آخر هم کار به جایی رسید که مراجع و حوزه‌های علمیه هم به موضوع ورود کردند و در درس خارج و دیدار علما با برخی اعضای انجمن ناشران حذف‌مشق شب را خلاف قرآن، حدیث و سیره علما و بزرگان عنوان کردند.» مصمم هستیم تکلیف شب را به صفر برسانیم همان‌طور که انتظار می‌رفت این تصمیم بطحایی و حکیم‌زاده بی‌حاشیه نبود و به محض ابلاغ واکنش‌های بسیاری را به دنبال داشت. اصل مقاومت‌ها هم همان‌طور که انتظار می‌رفت، از سوی مافیای آموزشی بود که حالا منافع مالی خود را که بخش قابل‌توجهی از آن در گرو همین تکالیف خانگی و مشق شب‌ها بود، در خطر می‌دید. بطحایی مدتی بعد از اجرای این موضوع در گفت‌وگو با رسانه‌ها با اعلام این خبر که در حذف مشق شب مصمم هستیم، گفت: «به هر حال منافع یک عده‌ای اینجا به خطر می‌افتد و آنها تلاش می‌کنند، شروع می‌کنند به نامه‌نگاری و شکایت کردن به این طرف و آن طرف تا این تصمیم را تغییر دهند. باید از مردم و صاحب‌نظران کمک بگیریم تا این تحول‌های محتوایی در آموزش و پرورش به نتیجه برسند. اجازه بدهید همین جا به شما بگویم که ما مصمم هستیم تکلیف شب را برای دانش‌آموزان ابتدایی به صفر برسانیم. بچه‌ها اگر قرار است تکلیفی انجام بدهند باید آن را در مدرسه انجام بدهند، نه اینکه یک بغل تکلیف را به خانه ببرند. بچه باید در خانه وقتش را به مطالعه و کمک به خانواده و فیلم دیدن و... بگذراند. اگر عمری باقی باشد ان‌شاءالله این را به‌تدریج انجام می‌دهیم تا به مدارسی برسیم که صبح‌ها دانش‌آموزان با اشتیاق واردش‌‌شوند نه اینکه به محض رسیدن خبر تعطیلی از خوشحالی هورا بکشند.» تبلیغات همچنان ادامه دارد و مافیا می‌تازد تلویزیون را روشن می‌کنیم و بعد از تماشای یکی، دو برنامه با محتوای مشخص و همیشگی شبکه‌های سیما، مدرسان کنکور و روش‌های میانبری که تست‌های کنکور را از پا درمی‌آورند، ظاهر می‌شوند. با چنان جنب و جوشی که حتی اگر کنکور هم نداشته باشید و سال‌ها از آخرین‌باری که کتب دبیرستان را برای کنکور تورق کرده‌اید، گذشته باشد، دوست دارید بنشینید و تماشا کنید، به‌هرحال کار آنها همین است و برای همین هم میلیاردها تومان حساب صداوسیما را شارژ کرده‌اند. ترس از حذف کنکور، درآمد بیشتر و رسوخ درتمامی پایه‌های تحصیلی هرکدام‌ انگیزه‌های لازم و البته کافی است برای اینکه حتی وقتی مجید حسینی هم در تلویزیون به این بی‌عدالتی آموزشی و بنگاه اقتصادی که ذیل فروش این کتب و کلاس‌ها به راه افتاده است، اعتراض می‌کند، زیر‌نویس زنبور و کلاغ خاکستری و سفید کتاب‌های این موسسات تبلیغ بشود و دهن‌کجی آشکاری به عدالت در تمام انواع آن صورت بگیرد. بیش از هشت‌هزار میلیارد گردش مالی سالیانه هر متد تبلیغی و هر نوع دست و پازدنی برای ادامه حیات را به کار می‌گیرد و این اصلا غیرطبیعی نیست. هزینه‌تراشی برای مراجع هفته گذشته انجمن فرهنگی ناشران آموزشی کشور دیداری با مراجع و برخی مسئولان حوزه علمیه در قم داشتند. آنها در این دیدار به انتقاد از سیاست حذف مشق شب در پایه ابتدایی که شهریورماه توسط وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شد، پرداختند. ابوالفضل جوکار، مدیر موسسه گاج هم در این دیدارها حاضر بود. جوکار به‌عنوان مدیر موسسه انتشارات گاج و از مخالفان حذف مشق شب در مدارس در جریان این دیدارها با بیان انتقاد خود نسبت به سیاست وزارت آموزش و پرورش و حذف مشق شب گفت: «با حذف تکلیف دانش‌آموزان، آنان از فراگیری و آموزش دور شده و به سمت فضای مجازی کشیده می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد. این برنامه پیش از این در کشورهای اروپایی امتحان شده و جواب مثبتی را نداشته، به همین دلیل اجرای آن متوقف شده است. سالانه ۲۵میلیون کتاب کمک‌آموزشی در مقاطع مختلف به چاپ می‌رسد که در مساله توسعه عدالت آموزشی و یادگیری بسیار تاثیرگذار است. مهم‌ترین اقدام ناشران آموزشی تالیف کتب کمک‌آموزشی است. این اقدام توانسته در یادگیری بهتر مطالب آموزشی موثر واقع شود و امروز شاهد حضور دانش‌آموزانی که در مناطق محروم زندگی کرده‌اند، در بهترین دانشگاه‌های کشور باشیم. با حذف تکلیف دانش‌آموزان، آنان از فراگیری و آموزش دور شده و به سمت فضای مجازی کشیده می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.» چند نکته در این باب مورد توجه است، ابتدا اینکه با چه سند و مدرکی عدم‌تاثیرپذیری حذف مشق شب در کشورهای اروپایی اثبات شده است و متقابلا با چه استدلالی تاثیرگذاری کتب چاپ‌شده توسط این موسسات بر روند آموزشی و رشد دانش‌آموزان کشور توجیه‌پذیر بوده است. نکته دیگر اینکه آیا آقای جوکار و باقی افراد حاضر و مدیران کارتل‌های آموزشی در ارتباط با گردش مالی چندهزار میلیاردی خود در این حوزه و سودی که عاید موسسات آنها می‌شود با مراجع و مسئولان حوزه علمیه سخنی گفته‌اند؟ در اخباری که از این دیدارها منتشر شده هرگز کلمه‌ای در این زمینه دیده نشده و بعید هم هست که آنها گردش مالی خود و عوایدی را که به دست می‌آورند، عنوان کرده باشند و این دیدار و حواشی و مواضع بعد از آن بیشتر این را به ذهن متبادر می‌کند که مدیران کارتل‌های آموزشی و در راس آنها ابوالفضل جوکار، مدیر موسسه گاج به دنبال توجیه درآمدهای میلیاردی و حفظ حیات خود در روند آموزشی دانش‌آموزان هستند و می‌خواهند سیار هزینه‌ها ازجمله هزینه‌های سیاسی آن را بر گردن مراجع بیندازند. چرا کمی صبر نمی‌کنیم؟ حذف کنکور، حذف مشق‌شب، حذف آزمون تیزهوشان و هر مولفه و موضوع دیگری در حوزه آموزش که به نوعی بر بی‌عدالتی آموزشی دامن بزند و نتیجه آن سرمایه بی‌نهایت مدرسان کنکوری باشد و دریافتی‌های حداقلی یک معلم ساده در سیستان و بلوچستان و هر منطقه محروم دیگری نیاز به زمان دارد، نه به اندازه وجود‌شان که چند دهه را در بر می‌گیرد، حداقل به اندازه‌ای که بشود آنها را قضاوت کرد. نگاه به تجربه سایر کشور‌ها در این حوزه هم می‌تواند مانند بسیاری دیگر از حوزه‌ها وجود داشته باشد و مانع از این بشود که راهی که پیموده شده و نتیجه‌ای داشته یا نداشته، بیهوده و با چشمان بسته طی شود. میزان الزام سایر کشورها به مشق شب دانش‌آموزان اطلاعات زیر وضعیت الزام به مشق شب در مدارس کشورهایی است که در بسیاری از حوزه‌ها، حتی همین حوزه آموزشی جلوتر از ما گام برمی‌دارند. آمریکا: سازمان آموزش‌ و پرورش «آمریکا» باور دارد تنها 10دقیقه مشق شب برای دانش‌آموزان پایه‌های ابتدایی کافی است. ژاپن: کودکان ژاپنی تا کلاس سوم دبستان تنها 10دقیقه مشق شب دارند که آن را هم به کمک معلمان و مربیان در محیط مدرسه انجام می‌دهند. کانادا: پایه‌های دبستان باید تکلیف را به صورت خواندن شعر، بازی‌کردن و فعالیت‌های تعاملی مانند ساختن کاردستی و... دریافت کنند؛ همچنین دانش‌آموزان باید این فعالیت‌ها را در مدرسه و در کنار دوستان‌شان انجام بدهند. فنلاند: سیستم یادگیری در مدارس فنلاند به این شکل است که تمامی آموزش‌ها باید در مدرسه صورت بگیرد. میزان تکالیف منزل نباید روزانه بیشتر از نیم‌ساعت باشد. بعضی از کودکان می‌توانند حتی تکالیف‌شان را زودتر از نیم‌ساعت انجام دهند. سوئد: دانش‌آموزان دبستانی در سوئد مشق‌شب ندارند و تمامی تکالیف خود را در مدرسه و در حضور معلمان انجام می‌دهند. آرژانتین: برای دانش‌آموزانی که بعدازظهرها در مدرسه می‌مانند، کلاسی به‌عنوان کلاس تکالیف در نظر گرفته شده است. بعد از صرف ناهار، دانش‌آموزان یک ساعت و نیم وقت دارند زیرنظر معلم، تکالیف خود را انجام دهند. سنگاپور: دانش‌آموزان دبستانی «سنگاپور» روزی سه‌ساعت بعد از مدرسه مشغول نوشتن مشق شب هستند. هنگ‌کنگ: تا حدود دوسال پیش سیستم ‌آموزشی روسیه به دلیل دادن میزان زیاد مشق‌شب به دانش‌آموزان درصدر فهرست جهانی بود اما امروزه دانش‌آموزان «هنگ‌کنگ» به‌عنوان محصلانی که بیشترین میزان از مشق شب را در میان دانش‌آموزان جهان دارند، شناخته می‌شوند.∎​