زهرا خدایی: سنای آمریکا با تصویب دو قطعنامه علیه عربستان سعودی نه تنها عملا راه خود را از دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالت متحده جدا کرد بلکه گام بلندی برای آغاز تغییر در هفت دهه مناسبات نزدیک با سعودی ها برداشت. دو قطعنامه ای که سنا پنجشنبه شب تصویب کرد چالشی تاریخی برای ترامپ و همچنین دست اندازی بزرگ در روابط آمریکا و عربستان ایجاد خواهد کرد. «برنی سندرز» سناتور مستقل از ایالت ورمونت، «مایک لی» سناتور جمهوریخواه و «کریس مورفی» سناتور دموکرات ایالت کانتیک قطعنامه ای با تاکید بر لزوم پایان حمایت نظامی آمریکا از جنگ علیه یمن به صحن سنا بردند که با 56 رای موافق در مقابل 41 رای مخالفت به تصویب رسید. «باب کورکر» سناتور جمهوریخواه و رئیس کمیته روابط خارجی سنا نیز قطعنامه دیگری ارائه کرده بود و طبق آن، محمدبن سلمان ولیعهد سعودی مسئول قتل خاشقچی معرفی شده است. این قطعنامه نیز با اکثریت آرا، پنجشنبه شب به تصویب سنا رسید. این قطعنامه ها باید به تصویب مجلس نمایندگان و سپس به امضای ترامپ برسد. قطعنامه‌ها در حالی تصویب شد که در آنسوی آبها، مذاکرات استکهلم به نتیجه رسید و در نهایت گروههای یمنی با یکدیگر توافق کردند. آیا قطعنامه‌های سنا پایانی است بر ولیعهدی محمد و آغاز فصل تازه در روابط عربستان و آمریکا؟ و آیا امیدی به صلح میان گروههای یمنی هست؟  خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگو با حسن هانی زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه، صلح یمنی و آینده سیاسی عربستان را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می خوانید:

آیا طرح مجلس سنا ارتباطی با روند مذاکرات صلح یمن در استکهلم دارد؟ و آیا این مذاکرات خروجی قابل قبولی داشته است؟

آغاز روند مذاکرات صلح بین انصارالله و نمایندگان دولت مستعفی عبدربه منصور هادی در استکهلم سوئد نشان میدهد که جامعه جهانی به این نتیجه رسیده که بیش از اندازه از سیاست های تهاجمی وغیرمسئولانه محمدبن سلمان در داخل عربستان و در سطح منطقه پشتیبانی کرده است.

از سوی دیگر آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان و برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا طی دو سال اخیربه اندازه کافی سلاح پیشرفته به عربستان فروخته اند اما این سلاحها عملا نتوانستند در تغییر معادلات جنگ به نفع ریاض موثر باشند.

جهان طی 3 سال جنگ ظالمانه عربستان علیه مردم بیدفاع یمن سکوت اختیار کرد و در پرتو این سکوت بود که عربستان وهمپیمانان این کشور توانست هزاران زن و کودک بیگناه یمنی را قتل عام کنند .جامعه غربی ثابت کرد که موضوع حقوق بشر و دموکراسی تنها ابزاری در خدمت منافع بازیگران قدرتمند جهانی است، زیرا طی 3 سال جنگ عربستان علیه مردم یمن هم کشورهای غربی و هم سازمان ملل هیچگونه تلاشی برای پایان دادن به جنگ یمن از خود نشان ندادند.

اما از آنجائی که جنگ یمن با سرنوشت محمد بن سلمان گره خورده، لذا دو حرکت موازی اخیرا در امریکا و اروپا شکل گرفته و آن حمله سیاسی مستقیم آمریکا به شخص محمد بن سلمان و آغاز مذاکرات صلح یمن در استکهلم است.

در پازل سیاسی نخست، داده ای سیاسی نشان میدهد که دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا به اندازه کافی این گاو شیرده "عربستان" را دوشیده اما محمد بن سلمان با سیاست های غیرمنطقی خود هزینه های سیاسی سنگینی برای امریکا واروپا ایجاد کرده است.

طرح اخیر مجلس سنا در محکومیت قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار برجسته سعودی تا چه حد ممکن است روابط واشنگتن و ریاض را تحت تاثیر قرار دهد؟

مجلس سنای امریکا اخیرا طرحی را تصویب کرد که به موجب آن محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به دست داشتن در قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار برجسته سعودی متهم شده است. در پیش نویس قطعنامه پیشنهادی، نمایندگان مجلس سنا با استناد به گزارش خانم"جینا هاسبل" رئیس سازمان سیا اعلام کردند که محمد بن سلمان دستور قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سیاست های ولیعهد عربستان را صادر کرده. همچنین در این مصوبه، نمایندگان مجلس سنا ضمن درخواست ازادی بی قید وشرط زندانیان سیاسی سعودی وتوقف ارسال اسلحه به این کشور ریاض را از خرید سلاح از روسیه و چین بر حذر داشته اند.

باب کراکر رئیس کمیته روابط خارجی سنا صریحا اعلام کرد که  با وجود مدارکی که در اختیار سازمان سیا در زمینه پرونده قتل جمال خاشقچی وجود دارد، اگر محمد بن سلمان در امریکا محاکمه شود طی 30 دقیقه محکوم خواهد شد.

اگر چه مصوبه مجلس سنا باید طی یک ماه آینده در مجلس نمایندگان نیز مورد تایید قرار گیرد تا عملیاتی شود اما به لحاظ نظری و شکلی به نظر می رسد که امریکا به این نتیجه رسیده که عمر سیاسی بن سلمان به پایان رسیده و باید از وی عبور کرد.

روابط امریکا وعربستان طی دو سال حاکمیت دونالد ترامپ بر کاخ سفید به روابط شخصی بین رئیس جمهوری امریکا و محمد بن سلمان تبدیل شده بود وطبیعی است رئیس جمهوری امریکا به عنوان یک تاجر حرفه ای نگاهی کاملا تاجرمابانه نسبت به عربستان داشته باشد. اما قتل دردناک روزنامه نگار سعودی که تابعیت امریکا را داشت و نیز کشتار وحشیانه مردم یمن توسط ارتش عربستان، شطرنج روابط واشنگتن وریاض را برهم زد زیرا امریکا دیگر نمی تواند در برابر فشار افکار عمومی جهان از رژیم عربستان دفاع کند.

سوالی که اکنون مطرح است این است که آیا امریکا بطور جدی درصدد عبور از محمد بن سلمان برامده است یا تحرکات اخیر امریکا علیه عربستان یک جنگ زرگری است؟

پاسخ این است که در سیاست خارجی امریکا، افراد، محلی از اعراب ندارند وهرگاه تاریخ مصرف اینگونه افراد به پایان برسد آمریکا به سادگی از آنان عبور خواهد کرد. صدام حسین، دیکتاتور سابق عراق، حسنی مبارک، دیکتاتورسابق مصر، زین العابدین بن علی، دیکتاتور سابق تونس به چنین سرنوشتی دچار شدند تا جائی که از حسنی مبارک نقل قول می کنند که "هرکسی لباس امریکائی ها را بر تن کند سرانجام لخت وعریان خواهد ماند!". این کلام را اخیرا احمد ابوالغیط، وزیر خارجه اسبق مصر و دبیرکل اتحادیه عرب در کتاب خاطرات سیاسی خود که اخیرا منتشر شده از قول دیکتاتور سابق مصر نقل کرده است.

اما در خصوص عربستان، طبیعی است نخبگان امریکائی به شدت با سیاست های همسوئی دونالد ترامپ با رفتارهای سیاسی محمد بن سلمان مخالف هستند و کنگره امریکا و کاخ سفید و وزارت خارجه به شدت تحت فشار قرار گرفته اند تا فاصله خود را با ریاض افزایش دهند.

اشتباه دیگری که محمد بن سلمان مرتکب شده، این بود که او تهدید کرده که اگر امریکا از وی حمایت نکند، به سمت چین و روسیه متمایل خواهد شد و از این دو کشور سلاح خواهد خرید. این تهدید در واقع همان " پر کاهی است که کمر شتر را شکست " زیرا چرخش سیاسی عربستان که روابطی کاملا سنتی، تعریف شده و سیستماتیک با امریکا دارد به مفهوم بازی با اتش خواهد بود.

نمایندگان مجلس سنای امریکا در قطعنامه اخیر خود صریحا چرخش سیاسی محمد بن سلمان به سمت مسکو و پکن را مورد انتقاد قرار دادند و آن را چالشی جدی در روابط واشنگتن و ریاض توصیف کرده اند.

آیا مذاکرات صلح یمن در استکهلم  پیشرفتی داشته و یا با هدف وقت کشی و توجه دادن افکار عمومی از موضوع قتل جمال خاشقچی به سوی یمن صورت گرفته؟

مذاکرات صلح یمن که زیر نظر سازمان ملل در استکهلم سوئد آغاز شده پیشرفت هائی داشته است اما ظاهرا این مذاکرات بسیار خسته کننده وطولانی خواهد بود. طرفین مذاکره توافق کردند که در درجه اول تکلیف اسرای جنگ را روشن کنند که در این خصوص هر دو طرف اسامی 15 هزار اسیر را به نماینده دبیر کل سازمان ملل در امور یمن تسلیم کرده اند اما ظاهرا روند مذاکرات بصورتی افقی حرکت می کند .

علت این امر این است  که مسئله اسرا نوعا باید در پایان هر جنگی مورد بحث قرار گیرد، اما در مذاکرات یمن مساله آتش بس پایدار، عقب نشینی عربستان از شهر حدیده، تشکیل کمیته حقیقت یاب برای تعیین متجاوز، پرداخت غرامت جنگی و تشکیل کنفرانس بین المللی بازسازی یمن به وقت دیگری موکول شده است.

جدول کاری ارائه شده از سوی نماینده سازمان ملل در امور یمن نشان میدهد که یک هماهنگی نامحسوسی بین این نهاد با نهادهای سیاسی آمریکا در خصوص جنگ یمن و سرنوشت محمد بن سلمان وجود دارد.

عربستان نقش تعیین کننده ای در مذاکرات صلح یمن دارد زیرا یکی از خواسته های ریاض از هیئت اعزامی دولت مستعفی یمن به کنفرانس صلح استکهلم این است که کوچکترین امتیازی به انصار الله یمن ندهند. خواسته عربستان این است که انصارالله در صورت پایان جنگ و تشکیل یک دولت ائتلافی در ساختار قدرت یمن نقشی نداشته باشند که این امر با رویکرد سیاسی انصارالله که مدیریت میدانی و سیاسی جنگ را بر دوش داشته اند کاملا در تضاد است.

 بازگردیم به قطعنامه اخیر مجلس سنای امریکا علیه بن سلمان واینکه سرنوشت ولیعهد عربستان چگونه خواهد بود و جانشین احتمالی وی کیست؟

اسطوره پوشالی محمد بن سلمان، ولیعهد ماجراجوی عربستان از نظر امریکا به پایان رسیده اما وی هنوز امیدوار است که بتواند از نفوذ اسرائیل و لابی صهیونیستی برای تغییر نگاه کنگره امریکا نسبت به عربستان استفاده کند.

اظهارات اخیر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی مبنی بر اینکه بی ثباتی در عربستان به بی ثباتی در جهان منجر خواهد شد در چارچوب تلاش اسرائیل برای حفظ محمد بن سلمان قابل تجزیه و تحلیل است.

اما به نظر می رسد دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا توپ را در زمین کنگره آمریکا پرتاب کرده زیرا بیش از این قادر به تحمل ماجراجوئی های دوست جوان خود محمد بن سلمان نیست و لذا ممکن است کنگره آمریکا در آینده کاخ سفید را به عبور از محمد بن سلمان مجبور کند.

گزینه پیش رو این است که" هیات البیعه" عربستان  که در تعیین پادشاه و ولیعهد نقش اساسی دارد تحت فشار امریکا محمد بن سلمان را خلع و شاهزاده احمد بن عبدالعزیز را جانشین وی کند.

آیا محمد بن سلمان به سرنوشت حسنی مبارک، زین العابدین بن علی، صدام حسین و یا معمر قذافی دچار خواهد شد، آینده ثابت خواهد کرد که روزگار همیشه بر وفق مراد حاکمان ستمگر نخواهد چرخید" وتلک الایام نداولها بین الناس .

5252