به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مساحت جنگل مازندران نزدیک به یک میلیون هکتار و مساحت پارک جنگلی طبیعی مازندران حدود 14 هزارهکتار است. در اين جنگلها غلبه با درختان پهن برگ است که تا ارتفاع 1800متري گسترش دارند وپس از آن تا ارتفاع 2500متري، درختان سوزني برگ ظاهر مي شوند.بالا تر از آن، شرايط رويش گونه هاي درختي محدود مي شود و پوشش گياهي به چمنزار (همانند چمنزارهاي آلپي اروپا) تبديل مي شود که در بهارو تابستان سبز ميشوند. در گذشته جنگل متراکم تر بوده و گسترش شمالي بيشتري داشته است.

مهمترين گونه های جنگلی مازندران مازو، مَمرَز، آزاد، انجيري، توسکا، زبان گنجشک، شاه بلوط، شمشاد، افرا، نمدار، نارون و راش هستند.

براساس پژوهشهای سازمان جهانی حفاظت محیط زیست، یک هکتار جنگل تا 2 هزار مترمکعب آب در سال ذخیره می‌کند. یعنی جنگل‌مازندران که نزدیک به 1 میلیون هکتار مساحت دارد، سالانه قادر است حدود 2 میلیارد مترمکعب آب در خاک خود ذخیره ‌کند که سبب پیشگیری از فرسایش خاک در بیش از یک و نیم میلون هکتار است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران در پی هشداری به مسئولان گفت: جنگلهای شمال به ویژه مازندران قدرت بازسازی ندارند و درختکاری در آن بی فایده است.

پرفسور عطاالله قبادیان با بیان اینکه مسئولان و مردم باید پوشش سبز جنگلی در حال انقراض مازندران را در یابند، افزود : اروپا به عنوان سبزترین منطقه توانسته بدون تخریب جنگل از آن بهره برداری کند اما در مازندران به علت استفاده و بهره برداری بی رویه، جنگل در حال نابودی است.

وی بابیان اینکه جنگل منطقه هیرکانی(شمال ایران) مادر جنگلهای اروپاست افزود: متاسفانه این جنگل باوجود گونه های نادرگیاهی وجانوری بابی توجهی مسئولان وبهره بردارن درحال نابودی است.

قبادیان افزود: جنگل های کشور به ویژه مازندران کم کم در حال از دست دادن قدرت بازسازی خود هستند و به سمت کویر شدن پیش می روند و به علت بازسازی نشدن، جنگل های مازندران ظرفیت وجود صنایع سلولزی را ندارند و در همان ابتدای راه اندازی صنایع چوب و کاغذ نیز این موضوع را به اطلاع مسئولان رساندم .

وی یاداور شد: ایران کشور فقیری نیست که بخواهد با از بین بردن جنگل نیازهایی نظیر صنایع چوبی را تامین کند اما این هشدارها بی فایده بود.

وضعیت کنونی جنگلهای شمال

پژوهشگر منابع طبیعی مازندران می گوید: بهره‌ برداري غيراصولي، قاچاق چوب و تغييرات اقليمي كه در قالب آفات و بيماري‌ها خود را بروز مي‌دهد، ازعوامل تخريب جنگل‌ها هستند.

خلعتبري افزود: با سرعت گرفتن گسترش عوامل تخریب جنگل، متأسفانه شاهد اجرای برنامه های مدون برای کنترل شرایط نیستیم.

امینی پژوهشگر مرکز تحقیقات منابع طبیعی مازندران هم آمار تخریب کمی و کیفی جنگل شمال را روزانه ۴۰ هزار هکتار دانست و گفت: طرحهای مختلفی برای کنترل نابودی جنگل مطرح می شود اما همه طرحها در اجرا با موانع فراوانی رو برو هستند.

علی ‌محمد شاعری نماینده مازندران وعضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی می گوید: مساحت جنگل‌های کشور در سه دهه اخیر از ۱۸ میلیون به ۱۴ میلیون هکتار کاهش پیدا کرد و ۱۴ میلیون هکتار باقیمانده هم وضعیت مطلوبی ندارند.

کارشناس انجمن جنگلبانی ایران با اشاره به نابودی کامل جنگل های شمال کشور تا ۳۰ سال آینده می گوید: عوامل تخریب جنگل در کشور، غیرطبیعی است و از سوی دیگر اکوسیستم ما بسیار بسیار شکننده است، چون ۹۳ درصد کشور، خشک و نیمه خشک است و کمتر از 7 درصد شرایط مطلوب داریم که از این آمار فقط یک درصد جنگل شمال کشور است.

کیادلیری به مرگ ۴۰ میلیون درخت کهنسال اشاره می کند و می گوید: در شمال کشور بر اساس یک آمار در سه چهار سال اخیر ۴۰ میلیون اصله درخت ۳۰۰ ساله خشک شده است.

طرح تنفس جنگل

اما یکی از طرحهای حفاظتی که در سالهای اخیر بسیار بحث برانگیز بود طرح تنفس جنگل است.این طرح که طرح ممنوعيت بهره‌ برداري از جنگل است ، يكي از مطالبات جدي منتقدان منابع طبيعي و محيط ‌زيست در سال‌هاي اخير بود كه نخستين بارازسوي دكتر جزيره ‌اي، چهره ماندگار منابع طبيعي مطرح شد.

این طرح در برنامه ششم توسعه در سال 95 تهیه و در سال 96 وارد مجلس شد تا برای یک دوره چهار ساله از سال 1396 تا سال 1400 اجرا شود. در یکی از بندهای ماده 38 این قانون، عنوان شده همه طرحهای جنگلداری باید به تدریج تا پایان سال سوم اجرای برنامه ششم متوقف بماند. اما با وجود این برنامه و مصوبه مجلس، وزیرجهاد کشاورزی بدون اطلاع قبلی اعلام کرد که باید همه طرحهای جنگلداری دفعتا از همان سال نخست یعنی سال 96 متوقف شود که این دستور ضربه سختی بر این طرح وارد کرد.

احمدی لاشکی نماینده مردم نوشهر و چالوس در مجلس شورای اسلامی با اشاره به قانون تنفس جنگل می گوید: در این طرح، تا آغازسال سوم برنامه، نباید قراردادهای جدید بسته شود و پس از آن نیز قراردادها باید به گونه ای باشد که فقط درختان آفت زده و خشک که می توانند زمینه ساز آتش سوزی باشند، قطع شوند.

چالشهای طرح تنفس

پژوهشگر اکوسیستمهای خزری نیز معتقد است: می گوید: تکه تکه کردن جنگل با اجرای طرحهای مختلف، سبب نابودی اکوسیستم شده است. بزرگراه می زنیم اما زمینه های دیگر را فراهم نکردیم، همه مسافران می آیند و با بی دقتی به طبیعت آسیب می زنند، انتقال آب از شمال کشور به سمنان به اسم توسعه را مطرح میکنند بدون اینکه به ده سال بعد فکر کنند، فشارهای غیرطبیعی در کنار تغییر اقلیم را داریم.بطوریکه هم اکنون فرونشست زمین، نخستین مرحله بیابانی شدن است.

کرمی افزود : با روند کنونی، در آینده بسیارنزدیک زاگرس بیابانی می شود و هیرکانی(شمال کشور) شرایط زاگرسی پیدا می کند. نشانه هایی که ۲۰ سال پیش در زاگرس داشتیم الان در شمال کشور می بینیم و این در حالی است که طرح تنفس جنگل را بدون پشتوانه مالی، نیروی انسانی و نظارت درست تصویب کردند اما تاکنون نتیجه مشخصی نداشته است.

یکی دیگر از چالشهایی که در اجرای طرح تنفس جنگل به وجود آمد، ممنوعیت برداشت چوب حتی درختان شکسته و افتاده در جنگل است که مهدوی کارشناس امور جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری معتقفد است برداشت نکردن این چوبها سبب می شود در هنگام وقوع سیل، تنه های درختان همراه با گل و لای و سیلاب حرکت کند و خسارات بسیار زیادی در مسیر حرکت خود به بار آورد.

ثباتی از کارشناسان صنایع چوب و کاغذ مازندران هم معتقد است: برداشت همین تنه های درختان افتاده در جنگل می تواند تا حدود زیادی مشکلات تأمین مواد اولیه این صنایع را برطرف کند اما اجرای نادرست قوانین و سخت گیری بیش از اندازه در طرح تنفس جنگل، چنین فرصتی را از فعالان این صنعت گرفته است.

عضو هیات رئیسه مجلس هم با تاکید بر اینکه کمبود جنگلبان و نظارت ناکافی در طرح تنفس جنگل، می گوید: در اجرای طرح تنفس جنگل همه جوانب آن سنجیده نشد. هم‌ اکنون درمناطقی که طرح بهره‌برداری جنگل وجود دارد، درختان تحت مدیریت و نظارت مورد بهره‌برداری قرار می‌‌گیرند در حالیکه در سایر مناطق که بهره‌برداری ممنوع است درختان بیشتری تخریب شده‌اند، تجربه نشان داده که طرح بهره‌برداری موجب صیانت از درختان می‌شود.

یوسف نژاد با بیان اینکه تخریب غیرقانونی جنگل ها در سایه نظارت نامناسب و کمبود جنگل‌بانان است، افزود: سازمان جنگل‌ها، نیروی انسانی کافی را برای حفاظت و صیانت از درختان جنگل‌های شمال کشور ندارد که همین کمبود نیروی انسانی آسیب بزرگی به اجرای طرح تنفس جنگل خواهد زد.

با توجه به گفته های مسئولان و کارشناسان، با توقف طرح‌های جنگلداری و براساس ارزیابی‌ های فیزیکی و مالی، بسیاری از مجریان طرحهای جنگلداری از سازمان جنگل‌ها طلب‌کار هستند و علاوه‌ بر آن قاچاق چوب و رها شدن جنگل، افزایش قیمت چوب، بیکار شدن افرادی که در جنگلفعالیت داشتند و حال خودشان قاچاقچی شده اند، همراه تأمین نشدن منابع مالی برای حفاظت سبب شد ایده طراح این موضوع (مرحوم دكتر جزيره ‌اي) به نوعی دچار شکست تدریجی شود.