صاحب‌خبر - فرهیختگان: اهمیت مراودات و مبادلات آکادمیک و علمی در دوران جهانی شدن و ارتباطات نزدیک میان کشورها و جوامع بر کسی پوشیده نیست و به اعتقاد مسئولان آموزش عالی کشور، همفکری و تضارب عقاید و دیدگاه‌های مختلف نقش بزرگی در بهبود و ارتقای علمی نسل‌ها دارد. به همین علت نمی‌توان نسبت به موضوع دیپلماسی علمی بی‌تفاوت بود. دانشگاه آزاد اسلامی هم بر این اساس تلاش زیادی برای ارتقای ارتباطات بین‌المللی دارد. اتحادیه بین‌المللی موسسات آموزش عالی جنوب شرق آسیا با نام اختصاری «آسایهل» از سال ۱۹۵۶ میلادی و با هدف توسعه آموزش عالی و افزایش کیفیت آموزشی در منطقه جنوب شرق آسیا فعالیت خود را آغاز کرده است و در اجلاس سال 1395 ریاست دوره‌ای این اتحادیه به دانشگاه آزاد اسلامی رسید. هدف (آسایهل) نیز کمک به موسسات عضو انجمن برای تقویت خود و دست یافتن به تمایزی بین‌المللی در آموزش، پژوهش و خدمات عمومی است تا در راستای این هدف، موسسات قدرت خود را با دیگر نهادها و در کل منطقه به اشتراک بگذارند؛ اجلاسی که دانشگاه آزاد اسلامی عضوی از اعضای آن است. امسال هم اجلاس این انجمن در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین آغاز به‌کار کرد. محمدمهدی طهرانچی پیش از آغاز به‌کار کنفرانس آسایهل 2018، با همراهی آیت‌الله عابدینی، نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین و امام‌جمعه قزوین، با حضور در مزار شهدای گمنام واحد قزوین، به مقام شامخ قهرمانان دفاع مقدس ادای احترام و با آرمان‌های شهدا تجدید میثاق کرد. او همچنین از مسجد امام‌رضا(ع) واحد قزوین، کتابخانه و بخش‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین بازدید کرد. همچنین جلسه هیات‌امنای اتحادیه بین‌المللی موسسات آموزش عالی جنوب‌ شرق آسیا (آسایهل) به ریاست رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس دوره‌ای آسایهل و با حضور پروفسور نینات اولان وراووث، دبیرکل آسایهل و اعضای هیات‌امنای این اتحادیه برگزار شد. در این نشست بررسی طرح پیشنهادی کمیته پذیرش آسایهل که ریاست آن برعهده علیرضا شیخ‌عطار، مدیرکل امور بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی و دبیر کمیته بین‌المللی کنفرانس آسایهل 2018 است، مطرح شد و پس از بررسی این طرح، فرآیند جذب اعضای جدید در آسایهل به تصویب رسید. طهرانچی در ابتدای این جلسه با خیرمقدم به حاضران و شرکت‌کنندگان در کنفرانس آسایهل ۲۰۱۸، گفت: «امیدوارم همان‌گونه که آسایهل توانسته یک پیوند بین فکر، تمدن و نخبگان کشورها برقرار کند، این نشست نیز بتواند آغازگر فعالیت‌های بی‌شمار برای دانشگاه‌ها باشد. رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «هرچه می‌گذرد نیازمند تعامل و درک بیشتر از یکدیگر هستیم و این نقشی است که دانشگاه می‌تواند داشته باشد. امیدوارم آسایهل در این زمان نقش موثرتری در نزدیک کردن کشورها داشته باشد.» طهرانچی: اکنون آسیا در جغرافیای علمی می‌درخشد رئیس دانشگاه آزاد اسلامی همچنین در مراسم افتتاحیه کنفرانس اتحادیه بین‌المللی موسسات آموزش عالی جنوب‌ شرق آسیا 2018 (آسایهل) نیز شرکت کرد و با خیرمقدم به دبیرکل، معاونان رئیس، اعضای هیات‌امنا و نمایندگان دانشگاه‌های عضو آسایهل گفت: «براساس تصمیم هیات‌امنای انجمن آسایهل در ماه مارس 2018 که در دانشگاه سوکا ژاپن برگزار شد، دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان میزبان کنفرانس دسامبر 2018 آسایهل انتخاب شد.» رئیس دوره‌ای انجمن آسایهل با اشاره به سندی که سال 2016 توسط بنیاد علم ایالات متحده آمریکا منتشر شد، گفت: «در این سند اشاره می‌شود که اکنون دنیا با یک جابه‌جایی چشمگیر در جغرافیای علم، تحقیقات، آموزش و حتی تجارت مواجه است و قدرت‌های جدیدی در عرصه علم ورود کرده‌اند و دنیایی که در قرن گذشته به‌عنوان دنیای یکپارچه در صحنه علم بود، به‌هم‌ریخته و امروز دنیای چندصدایی و چندقطبی در عرصه علم به وجود آمده است.» او ادامه داد: «اگر نگاهی به جغرافیای علم جهان داشته باشیم، می‌بینیم که تا 30 سال قبل فقط اروپا و آمریکای شمالی در عرصه علمی روشن بودند، اما اکنون آسیا هم در جغرافیای علمی می‌درخشد.» طهرانچی با بیان اینکه آسیای غربی با محوریت جمهوری اسلامی ایران و آسیای شرقی با مجموعه کشورها، فعالیت‌های درخشانی در عرصه علم داشته است، گفت: «60 سال پیش که آسایهل بنیانگذاری شد، مجموعه کشورهای دسته دوم در حوزه علم عضو آن بودند، اما امروز اعضای آن می‌توانند از سرآمدان علم روز باشند.» رئیس دوره‌ای انجمن آسایهل با بیان اینکه جابه‌جایی شگفت‌انگیز در دنیای علم، دنیای سیاست را هم متحول کرده است، اظهار کرد: «در گزارشی که تحت‌عنوان «طوفان پیش رو» در ایالات متحده آمریکا منتشر شد، به این جابه‌جایی علمی اشاره شده و در این گزارش نقل کرده‌اند که این جابه‌جایی تاثیر زیادی بر دوره ریاست‌جمهوری اوباما داشته و تغییرات جغرافیای علم نقش تعیین‌کننده‌ای در سیاست پیدا کرده است. در این سند نقل می‌شود که این تغییرات به‌واسطه تحولاتی بود که در علم آسیا در حال رقم خوردن است.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: «سند دیگری در بریتانیا منتشر شده و به‌صورت مشخص نقل می‌کند که این تغییرات به سمت تشکیل دانشگاه‌هایی با کلاس جهانی در دیگر کشورها پیش می‌رود. در همین سند که در سال 2010 منتشر شد، این حرکت را یک تهدید قلمداد می‌کند. حال سوال اینجاست که اگر سایر کشورها قرار است کار علمی کنند، این موضوع تهدید تلقی می‌شود؟ به‌نظر می‌رسد جهان ما قدری با توسعه همه‌جانبه کشورها که روزی شعار آن بود، فاصله گرفته و این پیشرفت برای عده‌ای تهدید به حساب می‌آید.» او ادامه داد: «در این گزارش آمده که تغییرات در حوزه علم جدی است و این تحولات ظرفیت‌های بزرگی در اقتصاد دانش‌بنیان کشورها ایجاد کرده و اقتصاد دانش‌بنیان نقش موثری در رهبری جهان دارد و در این حوزه، توسعه آموزش عالی و منابع انسانی اهمیت بالایی دارد.» طهرانچی با بیان اینکه کشورهایی که در قرن گذشته داعیه رهبری جهان را داشتند، اکنون پیشرفت دیگر کشورها را تهدیدی برای خود می‌دانند، گفت: «اکنون نه‌تنها آموزش عالی، بلکه تحقیقات نیز در کشورهای آسیایی رنگ و بوی دیگری گرفته، به‌طوری که اگر به جمعیت آموزش عالی نگاه کنیم، طی یک دهه جمعیت با رشد پنج درصدی مواجه بود و در سال 2009 جمعیت آموزش عالی جهان به 170 میلیون نفر رسید که کشورهای چین، هند، آمریکا، برزیل و جمهوری اسلامی ایران رتبه‌های اول تا پنجم جمعیت دانشجویی جهان را دارا بودند.» عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: «پس از این پنج کشور اندونزی، روسیه، ترکیه، ونزوئلا، بنگلادش و پاکستان قرار دارد که نشان می‌دهد جمعیت آموزش عالی نیز در آسیا نقش جدی پیدا کرده است. کشورهای آسیایی که تحولات جدی در حوزه علم رقم زده‌اند تا سال 2020 پیشگام آموزش عالی در جهان خواهند بود.» رئیس دوره‌ای انجمن آسایهل با بیان اینکه در آسیا هنوز با مشکل بازار هدف برای علم روبه‌رو هستیم، گفت: «ایران در حوزه علوم مهندسی که مقدمه تحول بزرگی است، مقام دوم جهان را داراست و براساس گزارش شاخص جهانی نوآوری «Global Innovation Index»، ایران جزء کشورهای شاخص جهان در حوزه علم است که باید قدر آن را بدانیم، چراکه در غیر این صورت مهاجرت نیروی انسانی رخ خواهد داد.» او با بیان اینکه کشورهای آسیایی تا سال 2020 پیشگام آموزش عالی خواهند بود، تصریح کرد: «ایران در حوزه تحقیقات در دهه قبل با شتاب 20 درصدی پیشگام رشد تولیدات علمی بوده و در کنار ایران، کره‌جنوبی، هند و چین قرار داشتند که این موضوع نشان می‌دهد کشورهای آسیایی قدم‌های جدی در تحقیقات علمی برداشته‌اند.» طهرانچی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در پیشرفت علم و افزایش تولیدات علمی خود با ناملایماتی مواجه بوده، گفت: «مقاله‌ای در سال 2005 در مجله «نیچر» منتشر شد که ایران را کشوری کهن با سابقه علمی معرفی کرد که در حال حرکت به‌سوی مرجعیت علمی است و علت این حرکت را فراخوان همه‌جانبه رهبری انقلاب از جامعه دانشگاهی ایران توصیف می‌کند.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «نکته قابل تأسف اینجاست که این مقاله پیشنهاد می‌دهد حرکت ایران به‌سوی مرجعیت علمی را با اعمال تحریم‌ها متوقف کنند. » استادتمام دانشگاه شهیدبهشتی با بیان اینکه امروزه شرکت‌ها در کنار دانشگاه‌ها وارد عرصه علم شده‌اند، گفت: «از میان پنج‌هزار و 147 انستیتو، دانشگاه و موسساتی که در سایماگو بیش از 100 مقاله علمی ارائه کرده‌اند، 174 شرکت و موسسه مربوط به بخش خصوصی است، به این معنی که بخش خصوصی که در گذشته بهره‌بردار علم بوده، اکنون در علوم بنیادی نیز شروع به تحقیق کرده، به‌گونه‌ای که شرکت گوگل جایگاه پنجم جهانی را در تحقیقات ازآن خود کرده که این یک جابه‌جایی شگفت‌انگیز است.» او با بیان اینکه این جابه‌جایی شگفت‌انگیز در کشورهایی مانند آمریکا اتفاق افتاده است، گفت: «جابه‌جایی اول یک فرصت بود و جابه‌جایی دوم که شرکت‌ها، علم را به‌عنوان کالای تملک‌پذیر و نه کالای عمومی می‌بینند، نگاه ویژه‌ای را می‌طلبد. تا دیروز دولت‌ها دانشگاه را حمایت می‌کردند و دانشگاه علم تولید می‌کرد. به این ترتیب با چرخه دولت، دانشگاه و فناوری مواجه بودیم، اما امروز این مدل تغییر کرده و دانشگاه‌ها دیگر تنها کنشگران عرصه تولید علم نیستند، همان‌طور که دولت‌ها هم دیگر تنها تامین‌کنندگان منابع دانشگاه محسوب نمی‌شوند.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تحولات پیش‌آمده در آموزش عالی جهانی و رشد پنج درصدی جمعیت آن، تاکید کرد: «دانشگاه‌های خصوصی و غیردولتی نقش تعیین‎کننده‌ای در توسعه کشورها برعهده دارند، چراکه بسیاری از دولت‌ها به‌تنهایی توان بر دوش کشیدن بار آموزش عالی را ندارند. از اواخر قرن گذشته تحول بزرگی در مفهوم و جایگاه قدرت رخ داده است. از سویی قدرت نرم تاثیر روزافزونی نسبت به قدرت سخت یافته و محور قدرت نرم تولید علم و فناوری شده است. از سوی دیگر آسیا تبدیل به خاستگاه قدرت‌های جدید شده و دور از انتظار نیست که روزی مراکز سنتی قدرت از غرب به آسیا منتقل شوند.» او ادامه داد: «معتقدم هرچه روابط بین اعضای انجمن قوی‌تر و هر اندازه اعضا در زمینه انجام پروژه‌ها، تحقیقات مشترک و تبادلات علمی و دانشگاهی ارتباط بیشتری داشته باشند، راه نیل به توسعه همه‌جانبه هموارتر شده و مسیر آن سریع‌تر طی خواهد شد.»∎​