صاحبخبر - دردسرهای بیپایان منارههای لرزان
زهرا داستانی
روز گذشته فیلمی در فضای مجازی و رسانهها منتشر شد که حکایت از ریزش تکههایی از مناره سمت راست منارجنبان اصفهان در هنگام تکان خوردن داشت. فیلمی که اما مسئول نگهداری این بنای تاریخی و همچنین مدیرکل میراث استان اصفهان صحتش را تایید نمیکنند و تکههای مصالح ریخته شده روی زمین را باقیمانده بندکشی چند روز گذشته مرمتگران این بنا میدانند. گرچه قرار است تیم کارشناسان میراث در اسرع وقت برای بازدید و بررسی منارهها عازم منارجنبان شوند اما مدیرکل میراث اصفهان میگویند که منارجنبان در صحت و سلامت کامل است و با مدیریت تکانها از آسیب به این بنا جلوگیری به عمل آمده است.
«جنبیدن» تنها مختص منارجنبان نیست، مسجد جامع اشترجان از دیگر بناهایی در اصفهان است که مانند منارجنبان میلرزد. اما تنها این منارجنبان است که در منارههای جنبان معروف است. معروفیتی که کار دست این بنای تاریخی متعلق به دوره ایلخانی-صفوی داده است. جنبیدن منارهها مهمترین جاذبهای است که گردشگرانی که به سراغ این بنا میروند انتظار دیدنش را دارند و از همین رو است که منارهها در طول روز 4 بار میجنبدند. البته این لرزههای مدیریت شده فقط مخصوص 4 سال گذشتهاند و قبل از سال 91 که کار مرمت منارههای منارجنبان آغاز نشده بود هر گردشگری که به سراغ منارجنبان میرفت میتوانست منارهها را بلرزاند. اما از سال 93 به بعد که کار مرمت و مطالعه بر روی این موضوع به پایان رسید، لرزاندن منارجنبان فقط به چند تکان در روز و به چند تکان بیشتر در ایام نوروز محدود شد. با این حال اما همچنان بحث بر سر «جنبیدن» یا «نجنبیدن» این بنای چند صد ساله که از قبر «عمو عبدالله کارلادانی»، از پارسایان قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری محافظت میکند، همچنان داغ است و آنچه که این بحث را در روزهای گذشته داغتر کرده، به فیلمی مربوط میشود که در فضای مجازی منتشر شده و حکایت از ریزش تکههایی از مناره سمت راست منارجنبان اصفهان در هنگام تکان خوردن دارد. اما مرتضی بیگی، مسئول منارجنبان اصفهان در گفتوگو با «ابتکار» درباره صحت گفتههایی که به دنبال انتشار فیلمی از ریزش منارههای منارجنبان در فضای مجازی مطرح شده، میگوید: «در برخی رسانهها با اشاره به آنچه در فیلم دیده شده عنوان کردهاند که آجرهای مناره به پایین ریخته است. اما ماجرا از این قرار است که چند روز پیش تیم مرمت بندکشیهای دیوارههای پایین منارجنبان را تمام کردند و مقداری از گچهای آن پای دیوار باقی مانده است.»
این موضوع را فریدون الهیاری، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان نیز تایید میکند و درباره ویدئویی منتشر شده از ریزش مصالح و آجرهای منارجنبان اصفهان در فضای مجازی به «ابتکار» میگوید: «در این ویدئو نشان داده میشود که منارها تکان داده میشوند و بعد در پایین ساختمان نشان داده میشود که مقداری نخالههای کچ ریخته شده است.» او میافزاید: «این نخالهها مربوط به بندکشی دیوارههای پایین منارجنبان است که گروه مرمت میراث در حال انجام آن بودهاند.» مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان میگوید که منارجنبان اصفهان در صحت و سلامت کامل است و نیاز به مرمت ندارد.» او ادامه میدهد: «از زمانی که کار مرمت آنها به پایان رسیده تقریبا تکان دادن منارهها کنترل شده است. پیش از این همه گردشگران منارهها را تکان میدادند اما پس از مرمت کارشناسان اواخر سال 93 بررسی و اعلام کردند که تکان دادن منارهها در ساعات مشخص و به صورت مدیریت شده مجاز است. بنابراین از آن پس منارهها در طول روز فقط چند نوبت آن هم توسط نیرویی که خود سازمان مشخص کرده تکان داده میشود.»
تکان دادن منارجنبان همواره یکی از چالشهای این بنای تاریخی رمزآلود بوده است. نخستینبار در نوروز 92 بود که خبر رسید؛ شاید «منارجنبان» برای همیشه بیحرکت بماند، بنایی عجیب و پیچیده که صحبتهای مسئولان حاکی از آن بود که در صورت تکان دوباره، احتمال تخریب آن وجود دارد. در آن زمان حتی اعلام کردند؛ «کارشناسان به این نتیجه رسیدهاند که «منار جنبان» ساخته نشده است تا بهطور دائم و روزانه چند دهبار تکان داده شود، این تکانها بهمرور باعث تخریب منارهها میشود.» براساس صحبتهای مسئولان اصفهانی قرار بود تا در قالب یک طرح پژوهشی، گروهی شامل کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی اصفهان همزمان با مرمت منارهها، به بررسی عوامل تکان خوردن آنها بهصورت علمی بپردازند و بررسی کنند که آیا تکان دادن منارهها در درازمدت باعث وارد شدن آسیب جدی به این بنا میشود؟ با پایان مرمتها از اواخر سال 1391 تا اوایل 1392 روی این بنای تاریخی، حتی این بحث از سوی مسئولان میراث فرهنگی اصفهان مطرح شد که پس از به پایان رسیدن این عملیات، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصمیم ندارد دوباره منارهها را مانند گذشته تکان دهد، چون این اتفاق باعث آسیب رسیدن به منار جنبان میشود. این صحبتها و اتفاقات در حالی مطرح شدند و رخ دادند که کمتر از یک سال پس از مطرح شدن این سخنان، «منارجنبان» به تکانهایش ادامه داد تا همین امروز که تکانهای مدیریت شده به گفته مسئولان میراث از تخریبش جلوگیری میکند. اما چه دلیلی سبب میشود منارجنبان همچنان بلرزد؟
خواست بازدیدکنندگان
الهیاری میگوید: «بازدیدکنندگان این بنا مطالبه میکنند که آن چه که درباره این بنا شنیدهاند را به چشم ببینند و تکاندادن منارهها به دلیل مطالبه و خواست تمام گردشگران و بازدیدکنندگان همچنان به صورت مدیریت شده ادامه دارد.»
اما آنچه در این بین اهمیت دارد این است که آیا جذابیت یک بنای تاریخی به دلیل داشتن ویژگی منحصر به فرد برای گردشگران از حفاظت آن بنا اهمیت بیشتری دارد؟ مسئولان میراث تکانهای مدیریت شده را بخشی از راهحل حفاظت از این بنا میدانند و معتقدند از این طریق هم میتوانند گردشگران را راضی کنند و هم بنا را محافظت. با این حال اما رسیدگی به موضوع فیلم منتشر شده در فضای مجازی همچنان ادامه دارد و بیگی، مسئول منارجنبان خبر میدهد که «بنا شده است تا فردا تیم کارشناسان میراث به سراغ این بنای تاریخی بیایند و از نزدیک صحت این ادعا را بررسی کنند.»∎
نظر شما