به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دوازدهمین دوره از جشنواره مستند «سینما حقیقت» بدون شک غیرسیاسی‌ترین دوره آن است. این البته به آن معنا نیست که سینمای مستند ایران در سال گذشته غیرسیاسی بوده بلکه برعکس، یکی از سیاسی‌ترین و جنجالی‌ترین سال‌های سینمای مستند ایران را پشت سر گذاشته‌ایم. اما هیات انتخاب فیلم‌های جشنواره سینما حقیقت، به پیروی از سیاست‌های کلی سازمان سینمایی، طوری آثار را انتخاب کرده‌اند که نتیجه نهایی چنین باشد. مستندهایی مثل «راه طی شده» که به بررسی روند تولد سازمان مجاهدین خلق و ارتباط فکری این گروه با مهندس بازرگان می‌پرداخت و مستند «شورش علیه سازندگی» که شورش‌های مردم بعضی از مناطق ایران در دهه ۷۰ در اعتراض به سیاست‌های نئولیبرالیستی مرحوم هاشمی‌رفسنجانی را واکاوی کرده بود، از جشنواره کنار گذاشته شدند و علی ملاقلی‌پور و مصطفی شوقی با اینکه نمایش آثار آنها در خارج از فضای جشنواره، همچنان امکان خلق موقعیت‌های پرشوری را دارد، نتوانستند در این رویداد حاضر شوند. البته در طیف سیاسی مقابل هم مستند «مثل یک زن»، با موضوع زندگی فائزه هاشمی هم نتوانست در این جشنواره حاضر شود، با این تفاوت که فیلم مژگان اینانلو توسط هیات انتخاب و سیاستگذاران خود جشنواره پذیرفته شد و نهایتا وقتی بحث درباره تبعات احتمالی اکران آن در جشنواره با توجه به حذف فیلم‌های جناح سیاسی رقیب، به جلسه هیات دولت کشید، صلاح دیده شد که این فیلم در جشنواره نباشد. امسال حتی بخش شهید آوینی هم رونق و شور سال‌های قبل را ندارد. با نگاهی به آثار شرکت‌کرده در این بخش به نظر می‌رسد که نه کلیت آثار بخش شهید آوینی، بلکه فهرست مستندهای بخش بین‌الملل جشنواره فیلم مقاومت در مقابل بیننده هستند.

اکثر کارهای این بخش به موضوعات یمن، روهینگیا، سوریه و... تعلق دارد. این موضوعات هم اهمیت خودشان را دارند اما پررنگ شدن آنها در کنار سکوتی که راجع‌به موضوعات ملتهب در سیاست خارجی و داخلی ایران دیده می‌شود، به چیزی جز محافظه‌کاری دلالت ندارد. تب مستندهای سیاسی- تاریخی که چند سالی است در ایران بالا گرفته، به هیچ‌وجه به جشنواره سینما حقیقت امسال سرایت نکرده است و حتی در پاسخ به شبهات مستندسازان جریان لیبرال که در سال گذشته تلاش و جهد پیگیرانه‌ای در جهت قداست‌زدایی از دفاع‌مقدس داشتند، وامانده است. از طرفی تاثیر سبکه «بی‌بی‌سی فارسی» که اخیرا روی موضوع زن‌های افغانستان تمرکز ویژه‌ای دارد، در این دوره از جشنواره کاملا به چشم می‌آید. یک نکته جالب در این میان مستند «میدان جوانان قدیم» است که رویکردی سیاسی-جناحی دارد و اولین اثر یکی از روزنامه‌نگاران اصلاح‌طلب به حساب می‌آید. این فیلم به‌رغم حذف تعداد زیادی از مستندهای سیاسی امسال در جشنواره حقیقت، توانسته جزء انتخاب‌شدگان بخش مسابقه باشد. به نظر می‌رسد از آنجا که جریان سیاسی مطبوع دولت، امسال تولیدات چشمگیری در سینمای مستند نداشت، با حذف فیزیکی رقبایش اجازه نداد که میدان به دست آنها هم بیفتد. این در حالی است که مثلا در سال تصویب قرارداد دیپلماتیک برجام، شدت حضور آثاری که به این موضوع با نگاهی مثبت می‌پرداختند کاملا چشمگیر بود و حتی پرتره طنزی مثل «دیپلماسی شکست‌ناپذیر آقای نادری» یا تراژدی خانوادگی «خوان بی‌خان» هم به‌رغم بی‌ربط بودن موضوع‌شان به مذاکرات هسته‌ای، درباره برجام حرف می‌زدند.

سینمای مستند باید بازتاب‌دهنده واقعیت‌های اجتماعی کشور باشد و اگر جامعه‌ای در یک دوره نسبت به موضوعی مثل برجام دید مثبت دارد و در سینمای مستند هم این نوع نگاه بازتاب داده می‌شود، چنین موضوعی طبیعی است و باید با وجود آن کنار آمد. اما از آن طرف اگر در دوره‌ای دیگر مثل امسال، فضای جامعه نسبت به سیاست‌های اقتصادی و سیاسی و اجتماعی لیبرال موضع منفی داشته باشد، برگزارکنندگان جشنواره حتی اگر خودشان به این نحله فکری تعلق داشته باشند، باید شهامت به خرج دهند و بگذارند که چنین آثاری نمایش داده شود. جشنواره حقیقت امسال نمودی از شهامت نداشتن مدیران فرهنگی دولت در یک رقابت فکری، سیاسی و فرهنگی عادلانه با تفکرات منتقدان‌شان است.
 

دوازدهمین جشنواره مستند «سینما حقیقت» آغاز شد

دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» از  امروز تا ۲۵ آذرماه در پردیس سینمایی چارسو برگزار می‌شود. ضمن اینکه امسال برای اولین بار این جشنواره در 12 استان به صورت همزمان برگزار می‌شود. فیلم‌هایی که در دوازدهمین دوره جشنواره «سینما حقیقت» نمایش خواهند داشت در سه بخش اصلی «مسابقه ملی»، «مسابقه بین‌الملل» و «جایزه شهید آوینی» مورد داوری قرار خواهند گرفت. مستندها در بخش ملی و بین‌الملل جشنواره سینما حقیقت بنا به زمان تولید آثار در سه دسته «مستندهای کوتاه تا 40 دقیقه»، «مستندهای نیمه‌بلند از 40 تا 70 دقیقه» و «مستندهای بلندبالای 70 دقیقه» تقسیم شده‌اند. سال تولید آثار در بخش ملی بعد از فروردین 96 و در بخش بین‌الملل، بعد از ژانویه 2017 است.

71 فیلم مستند در بخش مسابقه ملی سینما حقیقت حضور دارند که از این تعداد 27 مستند کوتاه، 20 مستند نیمه‌بلند و 24 مستند بلند هستند. 29فیلم هم در بخش جایزه شهید آوینی حضور دارند. در بخش بین‌الملل جشنواره سینما حقیقت، 27 فیلم مستند خارجی از 20 کشور در این جشنواره حضور خواهند داشت. براساس اعلام مسئولان اجرایی جشنواره سینما حقیقت، در بخش بین‌الملل، برای بهترین فیلم خارجی بلند 5 هزار دلار، فیلم نیمه‌بلند 4 هزار دلار، فیلم کوتاه 3هزار دلار و دو جایزه ویژه دو هزار دلاری اختصاص داده شده است و جوایز بخش ملی هم یک جایزه 20 میلیون تومانی بهترین فیلم برای تهیه‌کننده فیلم بلند، 15 میلیون تومان برای کارگردانی مستند بلند، 12میلیون تومان برای کارگردانی مستند نیمه‌بلند و 10 میلیون تومان هم  برای کارگردانی مستند کوتاه، اهدا خواهد شد. ضمن اینکه جایزه پژوهش و عوامل فنی نیز 8 میلیون تومان است.

می توان از کنار هم قرار دادن تعدادی از مستندهایی که در جشنواره سینما حقیقت امسال نمایش داده می‌شود، تا حدودی به فضای کلی جشنواره دست پیدا کرد

مهین

فیلم مستندی درباره مهین، اولین قاتل سریالی زن در ایران است. در اردیبهشت‌ماه سال 88 دستگیری این قاتل سریالی در قزوین خبرساز شد. او پنج زن را قربانی سرقت طلاهایش کرده بود. مهین فرزند سوم یک خانواده متوسط بود. او در 14 سالگی به مردی جوان علاقه‌مند شد و تصمیم گرفت با او ازدواج کند. جثه بزرگ این زن و ورزشکار بودنش بعدها در انجام قتل‌ها و جابه‌جایی اجساد به کمکش آمد. مهین زنان سالخورده را با آبمیوه مسموم می‌کرد و بعد از خفه کردن آنها، طلاهایشان را سرقت می‌کرد. اولین قاتل سریالی زن ایران 29 آذرماه 89 در حالی که التماس می‌کرد او را ببخشند، قصاص شد.
 

شهسوار

علی شاه‌محمدی در ابتدا مستندی با نام «غلامرضای علی» با موضوع فیلم ناتمام علی حاتمی درباره تختی ساخت و این مستند بهانه‌ای شد برای ساخت «شهسوار» که به گفته خود او 6 سال پژوهش و تلاش را در عقبه‌اش دارد. تهیه‌کننده این فیلم هارون یشایایی است که از هم‌دوره‌های غلامرضا تختی در فعالیت‌های سیاسی به حساب می‌آید. یشایایی با همکاری بیژن جزنی مراسم یادبودی برای تختی برگزار کردند که استقبال بسیاری به عمل آمد و مایه دردسر برای خود آنها و رعب و هراس برای ساواک شد. امسال قرار است بهرام توکلی یک فیلم داستانی درباره زندگی و شخصیت تختی بسازد.

آن زمستان

این فیلم یکی از جنجالی‌ترین موضوعات را در بین آثار امسال جشنواره مستند «سینما حقیقت» دارد. «آن زمستان» روایتگر یک فصل از زندگی آیت‌الله مصباح‌یزدی، مصادف با انتخابات سال ۹۴ است. در زمستان سال ۹۴ انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری به‌طور همزمان برگزار شد و آیت‌الله مصباح‌یزدی حد نصاب رای توسط رای‌دهندگان تهرانی را برای حضور در مجلس خبرگان به دست نیاورد. سازندگان این مستند گفته‌اند مراحل ساخت آن چهار سال به طول انجامیده، در حالی که با فرا رسیدن اسفندماه امسال، تازه سه سال از مقطعی که این مستند روایتگر آن است، می‌گذرد!

پدر طالقانی

این فیلم یک اثر مستند داستانی است که فیلمنامه آن براساس شخصیت آقای طالقانی نوشته شده و مقاطعی از مسائل مربوط به زندگی ایشان را بازسازی کرده است. روند تولید این مستند پنج سال پیش با شروع تحقیقات و جمع‌آوری حدود چهار هزار سند، که برخی از آنها تاکنون دیده نشده است، آغاز شد. برای ساخت این مستند با حدود ۷۰ نفر از کسانی که از نزدیک آیت‌الله طالقانی را می‌شناختند و با افرادی از جناح‌های مختلف مصاحبه‌هایی انجام شده است. این مستند تولید مشترک سازمان رسانه‌ای اوج و شبکه افق سیماست.
 

آبی به رنگ آسمان

این فیلم که در ابتدا ۴ «فینال آسیا» نام داشت، یک فیلم مستند سینمایی است که به تاریخ باشگاه فوتبال استقلال تهران از زمان تاسیس تا به حال می پردازد. تولید و ساخت این اثر از پاییز ۱۳۹۵ آغاز شد و پس از دو سال نسخه سینمایی آن با راهیابی فیلم به بخش مسابقه ملی دوازدهمین دوره جشنواره مستند سینما حقیقت به پایان رسید. همایون  ارشادی، مهناز افشار، سیامک انصاری، فرهاد اصلانی، حمیدرضا آذرنگ، بابک حمیدیان و رضا یزدانی راویان این فیلم هستند و نویسندگی آن را خشایار الوند به عهده دارد. رضا یزدانی تیتراژ پایانی این اثر را خوانده و ضبط موزیک ویدئوی پرخرج آن در ورزشگاه آزادی تهران انجام شده است.